Vi phạm xây dựng: Không ký biên bản vẫn bị phạt

PGS.TS TRƯƠNG ĐẮC LINH

TT - Trong lĩnh vực xây dựng, cho dù người vi phạm không chịu ký tên vào biên bản vi phạm thì vẫn bị xử phạt nếu cơ quan chức năng mời hai người làm chứng về việc vi phạm.

Phát huy “tai mắt” của dân
Có bao che vi phạm xây dựng?
Phạt vi phạm xây dựng: nộp tiền “chuộc” sai phạm

Phóng to

Trong thực tế, nhiều trường hợp người dân lánh mặt hoặc có mặt nhưng không chịu ký vào biên bản vi phạm trật tự xây dựng (xây nhà không phép, sai phép) với nhiều lý do.

“Ba không” cũng bị tháo dỡ nhà

"Hiện tại, luật không quy định cụ thể nhưng về nguyên tắc thì người dân được quyền đọc lại biên bản và yêu cầu sửa chữa những nội dung sai. Tuy nhiên theo tôi, Luật xử lý vi phạm hành chính và các văn bản hướng dẫn cũng cần quy định rõ điều này để người dân biết mình có quyền được đọc và ghi ý kiến trong văn bản vi phạm, từ đó mạnh dạn yêu cầu được thực hiện các quyền này khi bị lập biên bản"

Cuối năm 2013, UBND P.Bình Trưng Tây (Q.2, TP.HCM) lập biên bản về việc bà Võ Thị B.T. ở khu phố 4 xây nhà không phép trên đất là lối đi chung (nguồn gốc đất do bà T. sử dụng trên một thửa đất lớn, bà T. tách thửa đất bán cho nhiều người và chừa phần đất này làm lối đi chung). Biên bản vi phạm ghi bà T. không có mặt tại thời điểm lập biên bản nên không có chữ ký của người vi phạm. Bà T. vẫn tiếp tục xây nên UBND phường ra quyết định đình chỉ thi công và khi tống đạt, bà T. cũng không nhận quyết định.

Các quyết định xử phạt vi phạm hành chính, quyết định cưỡng chế, tháo dỡ công trình xây dựng không phép do UBND quận ban hành sau đó bà T. cũng không nhận hoặc có nhận nhưng không ký tên vào biên bản khi được tống đạt. Dù vậy, UBND Q.2 vẫn đủ cơ sở ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính tổng cộng 30 triệu đồng đối với bà T.. Tháng 1-2014, UBND P.Bình Trưng Tây tổ chức cưỡng chế tháo dỡ căn nhà xây không phép của bà T..

Ông Võ Trung Hiếu, cán bộ tư pháp P.Bình Trưng Tây, cho biết đoàn công tác xử lý vi phạm xây dựng đã mời hai người dân làm chứng và ký vào biên bản về việc bà T. xây nhà không phép, theo đúng quy định trong Luật xử lý vi phạm hành chính. Tương tự, khi bà T. không nhận hoặc không ký nhận các quyết định xử phạt, quyết định cưỡng chế tháo dỡ... thì người tống đạt cũng đã lập biên bản có hai nhân chứng về việc này. Sau đó, UBND phường tổ chức niêm yết công khai các quyết định này tại nơi căn nhà bà T. đang xây không phép. Việc niêm yết các quyết định xử lý cũng có người làm chứng, lập biên bản và được chụp ảnh để làm bằng chứng. Tất cả văn bản, bằng chứng trên đủ cơ sở để cơ quan chức năng ban hành các quyết định xử lý vi phạm và cưỡng chế tháo dỡ nhà xây không phép của bà T..

Ở xã Vĩnh Lộc A (H.Bình Chánh), nhiều trường hợp xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp bị UBND xã lập biên bản và tổ chức cưỡng chế tháo dỡ nhưng không có tên của chủ nhà. Phần thông tin về người vi phạm được ghi là “không rõ” hoặc “vắng chủ”. Sở dĩ có tình trạng này là vì như bà Hà Thị H., một chủ nhà không phép tại ấp 2, xã Vĩnh Lộc A, cho biết nếu chủ nhà ra mặt, có khi còn bị phạt nặng hơn và còn phải chịu chi phí cưỡng chế.

Ông Phan Bửu Thọ, phó chủ tịch UBND xã Vĩnh Lộc A, cho biết trường hợp xây dựng không phép mà không xác định được chủ nhà, hoặc có chủ nhà nhưng chủ nhà không đồng ý ký tên trên biên bản vi phạm thì đoàn công tác về trật tự xây dựng sẽ mời hai người dân làm chứng về việc vi phạm trên. Biên bản vi phạm xây dựng có đầy đủ thành phần của đoàn kiểm tra vi phạm xây dựng ký tên và chữ ký của hai nhân chứng có giá trị pháp lý và là cơ sở để cơ quan chức năng tiếp tục xử lý vụ việc. Những trường hợp không xác định được chủ nhà thì cơ quan chức năng sẽ không ban hành quyết định xử phạt.

Được quyền đọc và ghi ý kiến vào biên bản

Theo quy định, nếu người vi phạm từ chối ký tên vào biên bản thì người lập biên bản phải ghi rõ lý do vào biên bản, nhưng thực tế không phải lúc nào ý kiến của người vi phạm cũng được ghi lại. Vì vậy người bị lập biên bản thường phản ứng bằng cách không ký tên vào biên bản. Theo Luật xử lý vi phạm hành chính và những văn bản hướng dẫn thì điều này không làm mất hiệu lực của biên bản vi phạm hành chính.

Ông Nguyễn Đình Chiến, phó chủ tịch UBND P.1, Q.Bình Thạnh, khuyên người dân không nên phản ứng bằng cách không ký tên vào biên bản vi phạm. Nếu không đồng ý với nội dung biên bản thì người vi phạm có quyền có ý kiến trong biên bản về nội dung sai, nội dung không đúng. Khi xét hồ sơ để quyết định việc xử phạt vi phạm, người có thẩm quyền sẽ biết được ý kiến của người vi phạm để có những quyết định phù hợp.

PGS.TS Trương Đắc Linh, giảng viên Trường đại học Luật TP.HCM, cho biết theo Luật xử lý vi phạm hành chính, người vi phạm có quyền yêu cầu người lập biên bản ghi ý kiến của mình vào biên bản. Trong một số trường hợp, người vi phạm còn được giải trình trực tiếp với người có thẩm quyền xử phạt trong vòng hai ngày hoặc bằng văn bản trong vòng năm ngày kể từ ngày bị lập biên bản. Sau khi có quyết định xử phạt, người bị phạt có quyền khiếu nại hoặc khởi kiện quyết định hành chính.

Cũng theo TS Trương Đắc Linh, trước khi ký vào biên bản, người vi phạm yêu cầu được đọc biên bản, được dùng bút ghi ý kiến của mình vào biên bản. Nội dung ghi cụ thể: không đồng ý nội dung nào, nội dung nào không đúng. Người có thẩm quyền dựa vào văn bản này để ban hành các quyết định xử lý vi phạm tiếp theo. Nhiều người dân có tâm lý sợ người thi hành công vụ nên không dám yêu cầu đọc lại biên bản, không dám ghi ý kiến của mình vào biên bản. Phản ứng bằng cách không ký biên bản là cách phản ứng sai và đánh mất cơ hội được ghi lại ý kiến của mình trong biên bản. Người dân có thể ghi “tôi không ký vào biên bản này vì nội dung biên bản ghi không đúng việc vi phạm của tôi”. Đừng ký biên bản mà không đọc kỹ thì không có bằng chứng khiếu nại hoặc khởi kiện.