Trước đó, quy định sản phẩm nông nghiệp sơ chế không phải kê khai, tính thuế VAT đã được Chính phủ quy định trong Nghị định 209/2013 của Chính phủ.

Lo ngại giảm sức cạnh tranh của nông sản Việt

Trong văn bản gửi tới Thủ tướng, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã báo cáo nhiều vướng mắc, phát sinh khi áp dụng Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024 và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Theo quy định tại điểm d, khoản 2, điều 9 của Luật Thuế giá trị gia tăng, các sản phẩm chưa chế biến thành sản phẩm khác hoặc sơ chế thông thường bị áp thuế giá trị gia tăng (VAT) ở mức 5%. Tuy nhiên trên thực tế các sản phẩm nông nghiệp như cà phê, tiêu, điều, tôm, cá, gỗ nguyên liệu… chủ yếu chỉ trải qua các công đoạn sơ chế như: bóc vỏ, phơi, sấy, xát, không làm phát sinh giá trị gia tăng thực chất.

Nên VCCI cho rằng việc áp thuế VAT 5% với nhóm hàng hóa nông sản này là chưa phù hợp với bản chất thuế VAT vốn chỉ đánh vào phần giá trị tăng thêm trong quá trình sản xuất, kinh doanh.

Đặc biệt cơ chế thu trước, hoàn sau thuế VAT đang khiến các doanh nghiệp, hộ kinh doanh trong ngành nông nghiệp phải ứng trước một lượng vốn lớn để thực hiện nghĩa vụ thuế VAT, trong khi lợi nhuận biên của các ngành hàng này rất thấp, chỉ từ 1-3%.

Ví dụ, để hoàn thành nghĩa vụ thuế VAT với sản phẩm nông nghiệp sơ chế, ngành cà phê phải nộp khoảng 10.000 tỉ đồng/năm, ngành hồ tiêu phải nộp khoảng 2.235 tỉ đồng/năm, gây áp lực tài chính lớn với doanh nghiệp xuất khẩu nông sản.

Điều này làm tăng giá thành xuất khẩu, khiến hàng nông sản Việt mất lợi thế cạnh tranh so với các quốc gia như Brazil, Indonesia, Ấn Độ - nơi hàng nông sản thô được miễn hoặc áp thuế VAT 0%.

Kiến nghị loạt giải pháp gỡ vướng

Để gỡ vướng cho các doanh nghiệp, hộ kinh doanh trong các ngành sản xuất, xuất khẩu nông sản, VCCI đề xuất Thủ tướng xem xét, khôi phục hoặc khôi phục có thời hạn quy định không phải kê khai, tính thuế VAT đối với các sản phẩm nông nghiệp sơ chế như đã từng áp dụng trong Nghị định 209/2013 của Chính phủ.

Đồng thời kiến nghị Chính phủ giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan ban hành danh mục cụ thể các loại sản phẩm nông nghiệp sơ chế thông thường cho từng ngành hàng, bảo đảm tính thống nhất, cách hiểu giữa các địa phương.

VCCI cũng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính xây dựng cơ chế hoàn thuế tự động đối với hồ sơ hợp lệ, không có dấu hiệu gian lận, tương tự như mô hình Ấn Độ đang triển khai.

Điều chỉnh quy định liên quan đến điều kiện hoàn thuế theo hướng loại bỏ yêu cầu doanh nghiệp chỉ được hoàn thuế khi nhà cung cấp đã kê khai, nộp thuế.

Sớm ban hành các hướng dẫn pháp lý đặc thù nhằm tháo gỡ vướng mắc trong giao dịch giữa doanh nghiệp và hộ nông dân - lực lượng sản xuất chủ lực nhưng chưa có cơ chế phù hợp để tham gia chính thức vào chuỗi cung ứng hiện đại.

Cần có hướng dẫn rõ ràng về các trường hợp miễn thuế VAT đối với hộ nông dân nhỏ lẻ, đảm bảo không tạo ra các rào cản hành chính gây khó khăn cho quá trình thu mua nguyên liệu trong nước.

Xuất khẩu nông, thủy sản thắng lớn

Không chỉ vươn lên và giữ vững vị trí số 2 thế giới về xuất khẩu gạo, nhiều mặt hàng nông thủy sản khác của Việt Nam cũng thắng lớn khi kim ngạch xuất khẩu tăng mạnh, giá sản phẩm nông sản cao, nông dân và doanh nghiệp đều được hưởng lợi.