Với giá ở mức 600.000 đồng/kg, hạt ươi đang là lộc rừng tạo nguồn thu rất lớn cho người dân miền núi. Cả rừng Trường Sơn qua Quảng Ngãi, chỗ nào có ươi, nơi đó có người.

Ươi bay giá cao kỷ lục, rơi rụng khắp rừng Trường Sơn Đông

Lý do mà người đồng bào Cor, H'rê, Xơ Đăng… sinh sống tại những bản làng dọc rừng Trường Sơn xem ươi là lộc trời, bởi tận 4 năm, thứ hạt chín đỏ cả cánh rừng mới xuất hiện một lần.

Từ cuối tháng 6 đến nay, ươi vào vụ chín rộ, khi gió trời thổi mạnh, hạt ươi lủng lẳng trên cuống lá bắt đầu lìa cành, chúng xoay tròn bay hệt hoa chò nâu, rụng rơi khắp mặt đất lẫn cây rừng. Người dân cứ thế vào rừng nhặt.

Khu vực rừng phòng hộ Thạch Nham và Kon Plông (Quảng Ngãi) được người dân đánh giá có nhiều cây ươi mọc nhất. Dĩ nhiên nơi đây cũng thu hút đông người dân săn lùng.

Từ sáng sớm, dọc các lối vào rừng, từng tốp người dân khắp nơi đổ về nhặt quả. Nhiều người còn tạo ra những thang dây, leo lên tận ngọn cây, rồi dùng sức rung, hoặc dùng gậy đập cho quả rơi xuống thay vì chờ những cơn gió trời.

Anh Đinh Văn Hùng (xã Sơn Tây) chia sẻ: "Năm nay bà con rất phấn khởi vì giá cao nhất từ trước đến nay, tận 600.000 đồng/kg, gấp ba lần so với năm 2021. Hiện cả nhà tôi bỏ rẫy, vào rừng tìm ươi".

Tiểu thương cũng đợi dọc đường Trường Sơn Đông, cứ chiều đến, người dân nhặt ươi ra bìa rừng lập tức đến thu mua.

Chị Nga, một tiểu thương mua ươi bay nói: "Mỗi ngày tôi thu mua khoảng 1 tạ ươi từ người dân. Ươi bay vừa làm thuốc, vừa pha nước giải khát nên rất được ưa chuộng. Tôi thu đâu bán đó, hiện không đủ bản".

Theo Đông y, quả ươi (còn gọi lười ươi, cây thạch, bàng đại hải, An Nam tử) có vị ngọt, tính mát, thanh nhiệt, giải độc, thông tiện. Dược liệu này được dùng chữa ho khan, đau họng, đại tiện ra máu, chảy máu cam, viêm đường tiết niệu, đau mắt đỏ…

Với giá trị cao của loại hạt được mệnh danh là "yến sào của rừng", thời gian qua, ngoài khai thác trong rừng, người dân bắt đầu trồng ươi tại vườn. Bà con mong cây ươi sinh trưởng và cho hạt tốt để thu bán cho thương lái tiêu thụ trong nước hoặc xuất khẩu sang Trung Quốc.

Tăng cường kiểm tra, giữ lộc trời cho mai sau

Tuy nhiên "lộc rừng" này cũng đứng trước nguy cơ bị tận diệt nếu khai thác thiếu kiểm soát. Thực tế những năm trước, không ít người sẵn sàng chặt cành, thậm chí đốn cả cây để lấy quả nhanh hơn.

Điều này có thể khiến những cây ươi hàng chục năm tuổi chết đứng, mất đi nguồn giống quý. Hiện những người bảo vệ rừng ra sức tuyên truyền, người dân dần hiểu không thu hoạch theo kiểu "chặt cây, phá cành" bởi sẽ mất nguồn thu lâu dài.

Ông Phan Quốc Vũ - giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Thạch Nham - cho biết: "Mỗi mùa ươi bay, chúng tôi tăng cường tuần tra, kiểm soát tại các khu vực có cây ươi, ngăn chặn tình trạng chặt phá".

Trước mùa ươi năm nay, ban quản lý rừng đã họp dân tại xã Kon Plông, yêu cầu ký cam kết không đốn hạ hay chặt cành trong thu hái.

Theo ban quản lý rừng, cây ươi mọc rải rác nên khó thống kê chính xác diện tích, nhưng ước khoảng vài trăm héc ta rừng đang có cây ươi mọc men theo các dãy núi dọc đường Trường Sơn Đông.

Ngành kiểm lâm ngoài tăng cường kiểm soát, còn khuyến khích người dân thu hái thủ công để bảo vệ cây. Việc người dân ký cam kết, kết hợp tuần tra thường xuyên, được kỳ vọng sẽ giúp rừng ươi tiếp tục sinh trưởng, duy trì nguồn "lộc trời" cho nhiều năm sau.

Mùa ươi bay chỉ ghé qua chớp nhoáng rồi biến mất trong gió. Nhưng nếu bảo vệ tốt, những cánh rừng Trường Sơn qua Quảng Ngãi sẽ còn đỏ rực ươi chín, mang lại thu nhập cho người dân và giữ lại một phần hồn của Trường Sơn Đông.

Rừng ươi náo động, người dân và kiểm lâm lập lán chốt chặn ở cửa rừng

TTO - Ươi bay - loài cây rừng cứ 4 năm mới ra quả một lần đang trở thành tâm điểm tại các cánh rừng già Quảng Nam, Đà Nẵng lên đến Kon Tum. Hàng ngàn người khắp nơi đổ về săn ươi đã khiến chính quyền phải tung lực lượng chốt chặn.