Trong bối cảnh giá cả tăng cao, với những người trẻ, gia đình viên chức, mong ước có nhà vẫn là giấc mơ; gia đình may mắn sớm tạo lập được chỗ ở cũng lao đao vì tiền lãi thả nổi của khoản vay mua nhà.

Trong khi đó, các chung cư giá bán tăng như "lên đồng". Và đặc biệt không ít căn biệt thự hàng triệu đô hoành tráng mà "bỏ hoang".

Tình trạng biệt thự "bỏ hoang" không phải mới và nó đã kéo dài suốt nhiều năm qua. Năm ngoái, thị trường nhà đất Hà Nội choáng váng trước tin rao bán một căn biệt thự rộng gần 500m2 ở quận Nam Từ Liêm với giá 500 tỉ đồng.

Tiếp sau đó, nhiều căn biệt thự khác cũng được rao bán 130, 200, 355 tỉ đồng đã hoàn thiện nội thất cơ bản nhưng cũng có căn chỉ mới xây thô. Điều này đồng nghĩa ngần ấy năm khu đô thị đi vào hoạt động nhưng nhiều căn biệt thự vẫn chưa có "hơi người".

Cũng ở quận Nam Từ Liêm, bên cạnh đường 70, một khu đô thị có không ít căn biệt thự đang "bỏ hoang" không khác gì "nhà ma".

Tại các xã như Vân Canh, An Khánh (huyện Hoài Đức) có khu đô thị với nhiều dãy nhà biệt thự đơn lập, mỗi căn rộng hàng trăm mét vuông mặt sàn bị cỏ dại bủa vây.

Hay nhiều căn biệt thự ở khu đô thị mới Cầu Bươu (huyện Thanh Trì), Dương Nội (quận Hà Đông) trở thành nơi lui tới của người nghiện. "Bỏ hoang" một phần do chủ đầu tư xin điều chỉnh dự án, nhưng phần lớn biệt thự đã có chủ chỉ để đầu cơ.

Ở nhiều quốc gia, thuế đánh vào bất động sản là nguồn thu chính cho ngân sách địa phương. Các sắc thuế nhằm giúp thị trường phát triển lành mạnh, tránh thất thu thuế và để không ai dám giữ nhiều nhà đất lãng phí.

Với những khu vực trung tâm, buôn bán sầm uất sẽ bị đánh thuế chuyển nhượng ở mức cao. Những năm gần đây Trung Quốc thử nghiệm nâng thuế bất động sản một số đô thị lớn, tập trung vào đánh thuế giá trị tăng thêm hằng năm nhằm kiểm soát giá, tránh thất thu thuế do đầu cơ.

Ở nước ta hiện nay, thuế suất sử dụng đất phi nông nghiệp chỉ ở mức 0,03%/năm, còn khi chuyển nhượng bất động sản thì thuế thu nhập cá nhân sẽ áp cho từng lần là 2%. Tuy vậy, mức thuế này là rất thấp.

Mới đây một số chuyên gia cũng đề xuất nên đánh thuế thu nhập cá nhân 20% trên giá trị chênh lệch giữa mua và bán bất động sản thay vì thu đổ đồng 2%, không quan tâm đến lãi lỗ như hiện nay nhằm ngăn chặn "thổi giá".

Tuy nhiên nhiều người lo ngại phương pháp này sẽ gặp khó trong định giá của cơ quan thuế.

Từ năm 2022, nghị quyết số 18 của Trung ương Đảng đã định hướng cần phải "quy định mức thuế cao hơn đối với người sử dụng nhiều diện tích đất, nhiều nhà ở, đầu cơ đất, chậm sử dụng đất, bỏ đất hoang…".

Định hướng của Trung ương để "hoàn thiện cơ chế, chính sách tài chính về đất đai" đã có từ lâu nhưng đến nay vẫn thiếu một sắc thuế bất động sản thực hiện định hướng đó và áp dụng phù hợp với thực tế thị trường thời gian qua cũng như những thay đổi sắp tới.

Quốc gia trên 100 triệu dân như Việt Nam đã đến lúc cần nhanh chóng xây dựng và ban hành một sắc thuế bất động sản hợp lý.

Ban đầu nên đánh thuế nhà đất "bỏ hoang", "lướt sóng" và sau đó hướng tới người sử dụng nhiều nhà đất - vượt quá hạn mức.

Đây là việc cần phải làm khẩn trương, quyết liệt bởi đánh thuế bất động sản giúp Nhà nước có một nguồn thu ổn định, phân bổ và sử dụng tài nguyên đất đai một cách hiệu quả.

Bên cạnh đó, dòng tiền sẽ chảy nhiều hơn vào các hoạt động sản xuất kinh doanh thay vì găm vào nhà đất. Cái được lớn hơn nữa chính là để giúp các gia đình trẻ, viên chức dễ tìm chốn an cư lạc nghiệp.

Hơn 11.000 nhà đất công bỏ hoang, dùng sai mục đích

Theo báo cáo của các bộ ngành, địa phương, tính đến cuối năm 2024, cả nước có hơn 11.000 cơ sở nhà đất công để hoang, sử dụng sai mục đích và không hiệu quả.