Chiều 8-12, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo nghị quyết về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia 2026 - 2030, với nội dung được đại biểu quan tâm trong dự thảo là Chính phủ đề xuất bổ sung quy định về khuyến khích doanh nghiệp và tư nhân tham gia nghiên cứu, đầu tư phát triển điện hạt nhân mô đun nhỏ (SMR).

Là hướng đi song cần gắn an toàn, trách nhiệm

Theo đại biểu đoàn Lâm Đồng Trịnh Thị Tú Anh - Ủy viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, phát triển SMR là một hướng đi đáng cân nhắc, phù hợp với điều kiện Việt Nam trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn chuyển đổi năng lượng sâu rộng. Thực tế trên thế giới, nhiều quốc gia đã thương mại hóa hoặc đang đi rất nhanh về SMR.

Đặc biệt là cơ chế khuyến khích doanh nghiệp khu vực nhà nước và tư nhân tham gia nghiên cứu, đầu tư phát triển điện hạt nhân mô đun nhỏ, mở ra cơ chế cho tư nhân tham gia.

Tuy nhiên, bà Tú Anh cho rằng phát triển SMR phải đi kèm điều kiện về an toàn, trách nhiệm, minh bạch. Có nghĩa là khuyến khích doanh nghiệp tham gia không có nghĩa là "mở cửa hoàn toàn", mà phải dựa trên ba trụ cột.

Ba trụ cột gồm khung pháp lý riêng liên quan đến cấp phép thiết kế, thẩm định công nghệ, giám sát vận hành và kiểm soát chất thải phóng xạ; yêu cầu năng lực tài chính, công nghệ và trách nhiệm môi trường; triển khai SMR thận trọng, có lộ trình. Mục tiêu là khuyến khích nhưng không phải là buông lỏng, Nhà nước giữ vai trò điều tiết và giám sát tối cao.

Bày tỏ băn khoăn trong phát triển dự án SMR, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng quy định còn chung chung, trong khi điện hạt nhân dù quy mô nhỏ vẫn tiềm ẩn nguy hiểm đến tính mạng và tài sản nếu có sự cố. Do đó cần quy định chặt chẽ hơn và nên thực hiện thí điểm trước rồi mở rộng; làm rõ trách nhiệm nếu xảy ra sự cố.

Cần triển khai thí điểm và từng bước mở rộng

Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Lan (Hà Nội) cũng cho rằng việc lựa chọn hình thức đầu tư SMR là phù hợp, nhưng chưa thể kỳ vọng SMR mang lại hiệu quả kinh tế cao trong ngắn hạn bởi chủ yếu phục vụ nghiên cứu, đào tạo nhân lực và từng bước làm chủ công nghệ hạt nhân.

"Sẽ khó thu hút tư nhân đầu tư khi suất đầu tư lớn, thời gian thu hồi vốn dài và rủi ro cao. Vì vậy, đại biểu đề nghị giai đoạn đầu phát triển loại hình năng lượng này cần có vai trò dẫn dắt của Nhà nước.

Khi Việt Nam đủ kinh nghiệm, kiểm soát tốt an toàn, hoàn thiện pháp lý và làm chủ công nghệ cốt lõi thì hoàn toàn có thể từng bước mở rộng quy mô để thu hút doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư", đại biểu Lan nêu.

Còn theo đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (đoàn Vĩnh Long), dự thảo chưa có chính sách cụ thể để khuyến khích tư nhân tham gia phát triển SMR. "Báo cáo giải trình, tiếp thu của Chính phủ nêu đây là vấn đề đang trong giai đoạn nghiên cứu chờ nhà đầu tư đề xuất. Nghị quyết chỉ có thời hạn 5 năm thì khó khả thi", bà cho hay.

Công khai phương án bồi thường dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1

Xã Phước Dinh đã niêm yết công khai phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho các hộ dân, tổ chức bị ảnh hưởng bởi dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1. Đây là bước quan trọng nhằm đảm bảo quyền lợi và tạo đồng thuận trong nhân dân.