Ngày 9-10, Trung Quốc cho biết nước này sẽ hạn chế xuất khẩu đất hiếm cho các công ty quốc phòng và người dùng chất bán dẫn ở nước ngoài, đồng thời thêm năm nguyên tố đất hiếm vào danh sách hạn chế. 

Theo Hãng tin Reuters, nhà sản xuất đất hiếm lớn nhất thế giới cũng đã bổ sung hàng chục công nghệ tinh chế vào danh sách kiểm soát và công bố các quy định yêu cầu các nhà sản xuất đất hiếm nước ngoài sử dụng nguyên liệu của Trung Quốc phải tuân thủ.

Quyết định công bố sau khi các nghị sĩ Mỹ ngày 8-10 thúc đẩy mở rộng lệnh cấm xuất khẩu chip cho Bắc Kinh. Các biện pháp sẽ có hiệu lực vào ngày 8-11, ngay trước khi thỏa thuận đình chiến thương mại 90 ngày với Washington hết hạn.

Động thái này tiếp nối các biện pháp kiểm soát mà Bắc Kinh công bố vào tháng 4-2025 đã gây ra tình trạng thiếu hụt nguồn cung đất hiếm trên toàn thế giới. Tình trạng chỉ được xoa dịu sau khi một loạt các thỏa thuận giữa Trung Quốc với châu Âu và Mỹ.

"Chúng tôi lo ngại về thông báo này. Chúng tôi đang nghiên cứu chi tiết", người phát ngôn Ủy ban châu Âu phản ứng ngày 9-10. 

Các biện pháp hạn chế mới được đưa ra vài tuần trước cuộc gặp trực tiếp dự kiến giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc. 

"Điều này giúp tăng cường ảnh hưởng của Bắc Kinh trước thềm hội nghị thượng đỉnh", chuyên gia Tim Zhang, nhà sáng lập tổ chức Edge Research có trụ sở tại Singapore, nhận định.

Trung Quốc sản xuất hơn 90% đất hiếm và nam châm đất hiếm trên thế giới. Các loại đất hiếm là vật liệu thiết yếu trong các sản phẩm từ xe điện đến động cơ máy bay và radar quân sự.

Đến nay, việc xuất khẩu 12 trong số 17 nguyên tố đất hiếm này hiện đang bị hạn chế sau khi Bộ Thương mại Trung Quốc bổ sung năm nguyên tố, gồm holmium, erbium, thulium, europium và ytterbium, vào danh sách.

Các công ty nước ngoài sản xuất một số đất hiếm và nam châm đất hiếm trong danh sách này sẽ cần giấy phép xuất khẩu của Trung Quốc nếu sản phẩm cuối cùng có chứa hoặc được sản xuất bằng thiết bị hoặc vật liệu của Trung Quốc. Điều này áp dụng ngay cả khi việc xuất khẩu không có sự tham gia của bất kỳ công ty Trung Quốc nào.

Các quy định này giống với các quy tắc mà Mỹ đã thực hiện để hạn chế các bên xuất khẩu các sản phẩm liên quan đến chất bán dẫn sang Trung Quốc.

Các quy định mới áp dụng cho chip 14 nanomet hoặc chip tiên tiến hơn, chip nhớ từ 256 lớp trở lên, và thiết bị được sử dụng để sản xuất các loại chip này, cũng như cho hoạt động nghiên cứu và phát triển liên quan. 

Các quy định này cũng sẽ áp dụng cho hoạt động nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo có tiềm năng ứng dụng trong quân sự.

Nhiều nước muốn 'rời xa' đất hiếm của Trung Quốc

Trung Quốc siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm - nhóm khoáng sản có vai trò sống còn trong công nghệ cao và quốc phòng. Mỹ và phương Tây đang đẩy mạnh chiến lược giảm phụ thuộc vào Bắc Kinh nhưng quá trình này tốn kém và đầy thách thức.