Phóng to

Bức "Quán vắng chiều hạ" được họa sĩ Hồ Đắc Hiệp kết từ ngàn cánh bướm

Đưa bướm vào tranh

Không chỉ là con bướm ép khô như các bộ sưu tầm bướm lâu nay, tranh của Andy Tài có đàn bướm bay lượn sống động trên nền phong cảnh đồng quê.

Andy Tài tâm sự: “Tôi sống từ nhỏ bên Mỹ, mới qua VN làm việc mấy năm nay. Một lần dẫn người anh trai từ Mỹ sang chơi đi nhà sách mua những bộ sưu tập bướm ép khô. Ông anh đem về Mỹ làm quà tặng, bạn bè thích quá nên đặt mua thêm 700 bộ sưu tập bướm nữa. Tôi chợt nghĩ sao mình không thử làm?”.

Ban đầu là làm dạng khung bướm ép dẹp. Sau Andy Tài nghĩ ra cách bẻ khum cánh bướm lên giống như chú bướm đang chớp cánh đậu, nhìn sống động hơn. Rồi lại nghĩ: bướm bỏ thêm bông hoa vô chắc đẹp! Vậy là khung hình bướm được gắn thêm hoa vải làm nền cho bướm đậu”.

Và cứ thế sau hơn hai năm tìm mọi cách hoàn thiện, từ bộ sưu tập bướm trên nền giấy trơn đóng trong khung kính đơn giản, tranh bướm của Andy Tài nay đã đẹp tinh tế với khung cảnh đồng quê mộc mạc, sơn thủy hữu tình.

Trên nền trời chiều quê mây bồng bềnh nổi bật lên mái nhà ghép bằng gỗ thật, bụi cây, hoa lá bằng cỏ khô, đàn bướm lượn quanh vườn... tạo nên một góc thiên nhiên trên tường nhà thật rạng rỡ, sống động.

Khách cũng thích bỏ tiền ra mua bức tranh cảnh đồng quê có bướm bay hơn là mua cái khung chỉ có bướm ép khô trơ trọi.

Andy Tài cùng mấy người bạn đã đứng ra lập Công ty Nhà Bướm - Nhị Thắng Hưng (Q.11, TP.HCM) chuyên làm tranh bướm. Không khí làm tranh ở xưởng lúc nào cũng rộn sắc màu bướm.

Khoảng 40 loài bướm được tuyển chọn làm tranh, phần lớn được thu mua từ nhà vườn các tỉnh miền Tây, Đà Lạt, Đồng Nai... Một số ít loại bướm nhập từ Malaysia.

Cách bảo quản khá công phu: bướm bắt về chích formol vào từng con để giữ thân bướm không hư và hong khô bằng một loại hóa chất để giữ cánh bướm được lâu. Những con bướm đưa vào tranh đòi hỏi phải giữ được lớp lông trên mình bướm và lớp phấn mỏng phủ trên cánh bướm. Vì vậy người thợ làm tranh bướm phải hết sức nhẹ nhàng khi đặt bướm vào tranh. Đến nay tranh bướm đã được đưa vào hai hệ thống siêu thị lớn ở Mỹ là Albertsons, Save On Market và chuẩn bị vào thị trường Nhật.

Mỗi tháng Nhà Bướm xuất 2 container đi Mỹ, mỗi container khoảng 1.300 bức tranh bướm. Bức nhỏ nhất giá 1 USD, bức mắc nhất (kích cỡ 60x110cm) giá 70 USD. Bướm lớn, màu cánh đẹp thì bức tranh càng đắt.

Vẽ tranh bằng bướm!

Một loại tranh bướm khác là tranh ghép từ cánh bướm của cơ sở Tina Furniture Art Giftware (tỉnh Đồng Nai). Nét mê hoặc lòng người ở chỗ không phải là đưa cả con bướm vẹn nguyên vào tranh, mà cả ngàn cánh bướm tạo thành mảng khối sắc màu, đường nét mờ ảo.

Chủ cơ sở Trương Lê Hoàng thổ lộ: “Ban đầu chỉ là làm tranh cánh bướm để tặng bạn hàng mua đồ gỗ nội thất, sau thấy nhiều người thích nên làm thêm. Rồi có thêm nhiều khách châu Âu, Mỹ cũng tìm đến hỏi mua. Vậy là tìm được thị trường mới cho một mặt hàng mới”.

Ông Hồ Đắc Hiệp, họa sĩ làm tranh cánh bướm, là người nghĩ ra đưa chất liệu mới mẻ, độc đáo này vào tranh.

Ông Hiệp vốn theo học nghề điêu khắc. Tình cờ trong một lần gặp một người chủ xưởng chuyên làm bướm tiêu bản bán cho khách du lịch, ông này giao cho ông Hiệp một thùng cánh bướm vụn chưa biết dùng vào việc gì.

Ông Hiệp mang thùng cánh bướm về nhà và nảy ra ý nghĩ: “Những màu sắc độc đáo của cánh bướm đủ để vẽ thành những bức tranh”.

Thế là những bức tranh ghép cánh bướm giản dị đầu tay được sáng tác mang hình những chú chim, đưa vào các shop bán cho khách du lịch. Và rồi ông Hiệp chuyển qua sáng tác những bức tranh khổ lớn bằng chất liệu cánh bướm.

Những mảng màu bướm được ông Hiệp chọn thể hiện những đề tài làng quê xưa cũ, phố cổ rất thành công.

“Màu cánh bướm ngả về màu hoàng hôn, màu xưa cũ, lột tả tinh tế nét rong rêu, sự tàn phá của thời gian đốt cháy những bức tường của phố cổ”, ông Hiệp nói.

Như bức Quán vắng chiều hạ. Một buổi chiều hạ, quán tranh liêu xiêu bên đường thấp thoáng bóng vài thiếu phụ làm đồng về đang dừng chân uống bát nước chè chuyện vãn. Cánh áo xanh biếc của thiếu phụ làm điểm sáng cho cả bức tranh. Trước cửa quán là chiếc xe bò, hàng rào gỗ, giếng nước, bụi dong, bụi cà... thể hiện bằng những xương cánh bướm.

Những đề tài hiện đại cũng được thể hiện rất sinh động như bức các cô nữ sinh đứng dưới rừng lá vàng, người đạp xích lô... Đặc biệt là những bức tranh trừu tượng chọn nền trộn lẫn những mảng sáng tối trên nền những cánh bướm khoang trắng đen. Mỗi bức tranh thể hiện bằng cả ngàn cánh bướm. Ngắm một bức tranh bướm ngoài nội dung bức tranh thể hiện, còn là ngắm vẻ đẹp của một đàn bướm lấp lánh muôn màu xao xác bay vào khoảng không trong suốt. Vì vậy mà tranh cánh bướm làm không kịp bán!

Cánh bướm được xử lý khá kỳ công. Khi bắt bướm tại rừng, người thợ săn bướm đã tiêm một loại thuốc tự pha chế để giữ cho bướm không bị hủy hoại.

Ông Hiệp lại hong cánh bướm thật khô trong 24 tiếng dưới ánh sáng bóng đèn. Cánh bướm được phân loại ra từng hộp màu khác nhau, cả trăm màu. Bướm được tuyển chọn từ rừng Lâm Đồng cho đến đỉnh đèo Hải Vân, những cánh rừng ở miền Bắc. Tách màu từ những cánh bướm phải rất tỉ mỉ. Phải xé cánh bướm bằng tay để tạo mảng khối trong tranh, không thể dùng kéo vì sẽ làm hỏng bức tranh.

Có đến 250 loại bướm được đưa vào tranh ghép cánh bướm. Màu cánh bướm càng hiếm càng quí. Ví dụ như màu xanh. Bướm trong nước rất hiếm những con bướm có cánh xanh. Tuy nhiên, theo ông Hiệp, “giá trị bức tranh tùy thuộc nội dung bức tranh thể hiện, không phụ thuộc giá trị loại bướm quí hiếm, vì cánh bướm chỉ là chất liệu”.

Tranh cánh bướm đã đi vào thị trường và được nhiều khách hàng trong và ngoài nước nồng nhiệt đón nhận. Cơ sở Tina Furniture Art Giftware vừa xuất khoảng 30 bức tranh cánh bướm sang Úc, Mỹ, mỗi bức có giá 40-150 USD. Ông Hiệp đang tìm kiếm học trò đào tạo nghề để có thể mở một xưởng “vẽ” tranh bướm, đủ năng lực đáp ứng nhu cầu lớn về thưởng thức thể loại tranh làm từ chất liệu thiên nhiên độc đáo này.