Trăm năm xưa cảnh báo chuyện bây giờ

TRẦN XUÂN TIẾN

TTO - Đã trở thành thường xuyên, những tin tức thời sự mà chúng ta tiếp nhận hằng ngày qua các phương tiện truyền thông như thể những hồi chuông báo động về sự lâm nguy của môi trường tự nhiên bởi chính những hành động mang tính phá hủy của con người.

Sách do Tao Đàn và NXB Hội Nhà Văn ấn hành - Ảnh: T.X.TIẾN

Tình cảnh ấy, trăm năm trước, qua tác phẩm Khi loài vật lên ngôi, Karel Čapek (1890 -1938) đã cảnh báo bằng giọng văn phản biện xã hội sâu sắc nhưng không kém phần hài hước, châm biếm.

Để lại một di sản lớn về văn học và báo chí, các sáng tác của Čapek nhanh chóng được Âu hóa, và đến nay tiểu thuyết Khi loài vật lên ngôi đến với độc giả Việt tựa một bài học cảnh tỉnh hết sức kịp lúc. Čapek tuyên bố về tác phẩm của mình

: “Đây không phải là viễn tưởng, mà là hiện thực. Đây không phải là suy đoán về những gì trong tương lai, mà là tấm gương phản chiếu cái đang tồn tại và chúng ta đang sống chung với nó”. Nếu không có loài người, tự nhiên vũ trụ vẫn còn muôn vàn lựa chọn cho sự phát triển.

Vậy mà, với quan niệm chinh phục thiên nhiên, làm chủ muôn loài, con người đang dần đi đến sự hủy diệt chính mình và cả vũ trụ.

Một điểm đặc sắc không thể không nhắc đến của tiểu thuyết Khi loài vật lên ngôi là yếu tố thị giác.

Là một họa sĩ trước khi trở thành nhà văn kiêm nhà báo nên Čapek đã ứng dụng những hình thức trình bày thị giác trên các trang sách nhằm tạo bất ngờ cuốn hút độc giả. Ấn bản tiếng Việt đã được trình bày theo đúng tinh thần này.

TRẦN XUÂN TIẾN