Nông dân thu hoạch vải tại huyện Thanh Hà - Ảnh: Dũng Tuấn

Lô vải thiều đầu tiên tại Hải Dương chuẩn bị xuất sang thị trường Úc và Mỹ đã được thu hoạch tại thị xã Chí Linh và huyện Thanh Hà chiều 7-6, được đánh giá đạt chất lượng và tiêu chuẩn xuất khẩu khiến nhiều nông dân trồng vải thở phào nhẹ nhõm.

Ngoài Úc và Mỹ, hàng loạt thị trường khác trong khu vực đã ký cam kết nhập khẩu trái vải VN dù với số lượng chưa nhiều, cũng là một tin vui đối với người trồng vải ngay trong vụ thu hoạch rộ năm nay.

Không chỉ vui vì trái vải được bán với giá cao hơn nhiều so với các mùa thu hoạch trước, việc có thêm nhiều thị trường tiêu thụ cũng giúp nông dân bớt phập phồng với chuyện bị ứ hàng và ép giá.

Sẽ mở rộng vùng trồng vải đạt chuẩn xuất khẩu

Đứng giữa vườn vải rộng ngút ngàn, chuẩn bị được thu hoạch đem đi xử lý trước khi xuất khẩu sang Úc và Mỹ, chị Hoàng Thị Nụ (xã Hoàng Hoa Thám, thị xã Chí Linh) cho rằng chưa nói đến chuyện chăm sóc vất vả, điều mà người trồng vải quan tâm nhất là sản phẩm có thêm thị trường tiêu thụ và đặc biệt bán được giá.

“Chỉ cần trên 10.000 đồng là mừng rồi, phấn khởi còn gì bằng” - chị Nụ nói. Những mùa thu hoạch vải trước, có lúc trái vải tại vườn xuống chỉ còn 1.000 đồng/kg, rồi bị thương lái “chê lên chê xuống”, bao nhiêu công chăm sóc coi như ngậm đắng đổ bỏ hết.

Do đó, khi các doanh nghiệp mới đây đến tìm hiểu và ký cam kết mua với giá trên 10.000 đồng/kg vải tươi để xuất khẩu, nông dân như trút được gánh nặng bởi không còn lo bị ép giá, mất giá như những năm trước do quá phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc và tiêu thụ nội địa.

“Họ chưa cam kết xuất đi bao nhiêu, nhưng có thêm một số thị trường khác tiêu thụ quả vải thay vì chỉ có thị trường nội địa và Trung Quốc thì nông dân tụi tui an tâm hơn rồi, không còn phập phồng với đầu ra của quả vải cũng như bị ép giá nữa” - chị Nụ cho biết.

Theo thông tin từ Sở NN&PTNT tỉnh Hải Dương, đến nay vùng vải trồng đạt chuẩn xuất khẩu sang các thị trường khó tính mới chỉ có tại huyện Thanh Hà và thị xã Chí Linh. Trong mùa vụ xuất khẩu năm nay, các cơ quan chức năng sẽ theo dõi chặt chẽ các vùng vải đạt chuẩn. Nếu sản lượng khả quan, chắc chắn sẽ lựa chọn thêm nhiều hộ, nhiều vùng trồng để mở rộng diện tích và gia tăng việc xuất khẩu, tăng giá trị cho trái vải địa phương.

Mặc dù không thuộc vùng trồng đạt chuẩn để xuất đi nước ngoài nhưng nhiều nông dân tại huyện Thanh Hà (Hải Dương) khẳng định vẫn học tập và trồng, chăm sóc theo quy chuẩn nhằm đáp ứng tiêu chí được xuất khẩu vào những mùa thu hoạch sau.

Chị Phạm Thị Hằng (xã Thanh Thủy, huyện Thanh Hà) cho biết năm nay nhà chị thu hoạch 5 tấn vải, nhiều hơn năm ngoái nhưng chưa lọt vào diện được xuất khẩu nên cũng thấy... tiếc. “Điều quan trọng nhất là ổn định giá bán, chứ giá phập phù hay bán cho Trung Quốc như hiện nay rẻ thì chán lắm. Hi vọng năm sau mình được tham gia” - chị Hằng nói.

Chưa nhiều nhưng thêm kênh tiêu thụ

Ông Hoàng Trung - phó cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật, Bộ NN&PTNT - cho biết đến thời điểm này sự chuẩn bị cho hoạt động xuất khẩu trái vải sang các thị trường khó tính đang được gấp rút hoàn tất, đặc biệt là xây dựng bản đồ chiếu xạ.

Theo ông Trung, hiện nhà máy chiếu xạ tại TP.HCM đủ khả năng đáp ứng nhu cầu chiếu xạ trái vải để xuất khẩu do lượng hàng xuất chính ngạch chưa nhiều. Khi trung tâm chiếu xạ tại Hà Nội hoàn tất nâng cấp với công suất có thể lên tới 20 tấn/ngày, không chỉ trái vải mà nhiều loại nông sản khác cũng sẽ được xử lý.

“Đã có một lô vải được xuất đi Mỹ từ Bắc Giang. Do đó có thể nói đến lúc này chúng ta đã đáp ứng được yêu cầu về yếu tố kỹ thuật để xuất khẩu loại nông sản này sang các thị trường, bởi Mỹ là một trong những thị trường khó tính nhất đối với hàng nông sản nhập khẩu” - ông Trung khẳng định.

Cũng theo ông Trung, đây là một sự khởi đầu rất quan trọng, do VN đã bắt đầu bước chân vào những thị trường mà nhiều năm qua đã dày công xây dựng, không còn lo phụ thuộc vào một thị trường nào, đồng thời mở ra nhiều cơ hội tiêu thụ các sản phẩm nông sản khác nếu đáp ứng những yêu cầu khắt khe trong quá trình sản xuất và xử lý kỹ thuật.

Ông Mai Xuân Thìn - đại diện Công ty Rồng Đỏ, đơn vị mua vải của nông dân để xử lý, xuất đi các nước - cho biết tùy thuộc vào từng thị trường và nhu cầu sẽ mua của nông dân, nhưng ngay trong tuần này Công ty Rồng Đỏ sẽ đưa sang Mỹ và Úc sản lượng 6 - 10 tấn vải.

“Tiềm năng cho trái vải vào các thị trường này hiện rất lớn, ví dụ như Úc có thể tiêu thụ vài chục tấn mỗi ngày” - ông Thìn nói. Theo ông Thìn, quy trình cho trái vải đi Mỹ và Úc cơ bản đã đáp ứng yêu cầu về chất lượng, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật cho phép, đóng gói và xử lý chiếu xạ để diệt vi khuẩn trước khi xuất.

Ngoài Mỹ và Úc, trái vải VN đã được bán tại Hàn Quốc, Pháp và sắp tới là Nhật, Malaysia, Singapore, Israel thông qua đường xuất khẩu chính ngạch với sản lượng theo cam kết ban đầu khoảng 1.000 tấn. Tuy nhiên, các lô đã xuất khẩu đi Mỹ, Úc, Hàn Quốc, Pháp đều nhỏ lẻ, từ 0,5 - 5 tấn, khó cân bằng cán cân thị trường xuất khẩu vốn lệch hẳn sang thị trường Trung Quốc.

Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh thừa nhận Mỹ và Úc đã mở cửa cho trái vải VN nhưng với các thị trường khó tính, để được họ chấp nhận, khó kỳ vọng có khối lượng xuất khẩu lớn vào các thị trường lớn này trong 1 - 2 năm đầu như mùa vải năm nay cũng như năm 2016.