Nhiều năm nay, NSƯT Ngô Thụy Tố Như lui về cánh gà, hài lòng với công việc của một người "gõ đầu trẻ", một người thầy tận tụy, nghiêm khắc của bao thế hệ học trò Trường Múa TP.

Nếu như không có sự "xúi giục" của hai đồng nghiệp thân thiết là biên đạo Tấn Lộc và Nguyễn Ngọc Anh đứng đằng sau, quyết tâm lôi bằng được Tố Như "ra ánh sáng" thì chắc có lẽ chị vẫn sẽ vui vẻ âm thầm cống hiến không một đòi hỏi nào. 

Tố Như - 30 năm không ngưng nghỉ với múa - lại thú thật chị chưa bao giờ nghĩ đến chuyện phải làm một chương trình cho riêng mình...

Cô gái mang quả táo trong giỏ

Chiếc váy vũ công màu đỏ rực càng làm nổi bật hơn vóc dáng mảnh khảnh của một người phụ nữ đã xấp xỉ tuổi 45. 

Ở cái tuổi nhiều người đã lên chức... bà, Tố Như ngoài gương mặt đã có dấu vết thời gian thì thể hình, vóc dáng vẫn còn khiến những cô gái đôi mươi thầm ghen tị!

Trước khi The Ballerina bước vào những ngày luyện tập đầu tiên cách đây gần 10 tháng, Tố Như vừa xuất viện sau một ca mổ. 

Chị lắc đầu cười hiền bảo bệnh tình không nghiêm trọng, nhưng đó cũng là thời điểm chị biết rõ sức khỏe của mình đã không còn được như trước. 

Khi thấy những nghệ sĩ trẻ hăng hái trên sàn tập, bỗng nhiên cái cảm giác "mắc múa" quay trở lại, cái hứng thú với múa cũng trở lại, và khao khát được sống lại những ngày sôi nổi đã khiến chị không suy tính nhiều nữa. 

Chị muốn được múa trở lại trên sân khấu!

Những ngày sáng sáng tối tối trên sàn tập nhắc chị nhớ về những ngày đầu tiên đến với ballet cổ điển. Một cô bé 11 tuổi, rụt rè, nhút nhát, không mấy lần dám cãi lời cha mẹ như Tố Như đã dám trốn gia đình đến đăng ký và thi thử để lấy một trong hai suất du học chính thức ngành ballet cổ điển tại Trường Múa Kiev, Ukraine năm 1984. 

Và chị trúng tuyển! 11 tuổi, Tố Như đã bắt đầu hành trình khổ luyện chín năm trời, xa gia đình, xa bạn bè để chuyên tâm cho việc học múa.

"Cô bé Tố Như ngày ấy vẫn còn nhớ như in sáng nào đi học trong giỏ xách của mình cũng có một quả táo. 

Ăn để chống đói, và ăn để chống...mập! "Diễn viên múa mà, hình thể không được phép có mỡ. Ai mà mập là bị trừ điểm. 

Còn nhiều lần nhắc nhở mà vẫn không thay đổi thì bị đuổi ra khỏi trường! Mà thật sự là khi ấy đang tuổi dậy thì, tuổi ăn tuổi lớn, nhiều khi không ăn gì cũng tự mập. Vậy là lúc nào cũng phải để một quả táo trong giỏ, đói quá thì cắn một miếng cho đỡ thèm thôi" - Tố Như kể.

Nghệ sĩ ưu tú Tố Như trong tạo hình của vở múa Don Quixote - Ảnh: Arabesque

Ngôn ngữ duy nhất, đam mê lớn nhất

Ngày về nước, Tố Như 19 tuổi, nói tiếng Việt cũng chậm chạp vì đã quen dùng tiếng Nga trong học hành, sinh hoạt suốt một thời gian dài. 

Dưới sự dìu dắt của thầy Trần Văn Lai, Tố Như được nhận vào đoàn ballet Tháng 10 - đoàn ballet tư nhân đầu tiên tại Sài Gòn những năm 1993-1994, lúc đó mới chỉ vỏn vẹn sáu thành viên. 

Ballet khi ấy không có đất sống, vài tháng, thậm chí cả năm mới có một sô diễn, nhưng ngày nào chị và những đồng nghiệp cũng phải phân lịch tập từ sáng đến chiều. Những ngày có sô là những ngày bận rộn trong hạnh phúc. 

Cả nhóm sẽ xúm lại phụ thầy dán sàn, may đồ, đi chợ mua vải... việc gì cũng làm, cốt là để giữ được một nơi chốn làm nghề. Rồi đoàn ballet giải thể sau hơn mười năm bám trụ, Tố Như lại tiếp tục hành trình tìm một nơi có thể thỏa mãn được đam mê với nghề. 

Chị trở thành cộng tác viên của Nhà hát giao hưởng nhạc vũ kịch TP.HCM, giảng viên Trường Múa TP.HCM và giờ đây là thành viên của vũ đoàn Arabesque.

Cũng từ đây, Tố Như có cơ hội tiếp xúc với những biên đạo trẻ, với nhiều trường phái múa khác nhau và bắt đầu cảm mến sự sinh động, mang đầy hơi thở cuộc sống của múa đương đại. 

Chị - ở một góc nào đó, vẫn là con thiên nga bước ra từ những Hồ thiên nga, Don Quixote, Paquita, chảy trong huyết quản là kỹ thuật nghiêm khắc, thậm chí có phần cứng nhắc của ballet cổ điển. 

Vậy nên khi được tung tẩy trong những vũ điệu phóng khoáng, tự do của đương đại, chị như tìm thấy thêm một góc khác để thêm say mê con đường mà mình đã chọn. 

Say đến độ, chị bảo bao nhiêu năm đi học, giờ ngoại ngữ cũng chẳng còn nhớ được là bao, chỉ còn đúng một ngôn ngữ duy nhất là múa để "nói chuyện" với cuộc đời. 

Say đến độ, hạnh phúc riêng tư của một người phụ nữ cũng không làm chị bận lòng bằng việc nếu ngày mai không còn được múa nữa...

Lên sân khấu lần nào cũng là lần cuối!

Giấu bàn chân phồng rộp, đỏ ửng trong đôi giày múa màu hồng phấn xinh xắn như búp bê, chỉ đến khi vãn người, Tố Như mới lặng lẽ tháo giày, ngồi xoa bóp và thư giãn đôi ba phút trước khi lại tiếp tục lên sàn. 

 The Ballerina lần này không chỉ mang Tố Như quay trở lại sàn diễn, mà còn mang những ký ức của chị trở về, tươi mới cứ như chúng chỉ mới ngày hôm qua...

NSƯT Thái Đạt Minh - người bạn múa cực kỳ ăn ý của Tố Như từ thời ballet Tháng 10 - sẽ cùng chị ôn lại những kỷ niệm "chinh chiến" một thời. 

Nhìn Tố Như di chuyển nhẹ nhàng, mềm mại, tươi vui trong bộ váy ballet đỏ rực khi ánh đèn vàng soi rọi, khi âm nhạc du dương vang lên, chị dường như vẫn chỉ là cô gái 11 tuổi ngày nào trốn gia đình một mình trên chuyến xe đi tìm giấc mơ múa... 

Thần thái ấy có được chắc cũng bởi quan niệm: mỗi lần lên sân khấu là lần cuối cùng mình được múa. Nghĩ thế nên chẳng có lý do gì để không cởi hết lòng mình, múa như hơi thở, như một sự giải thoát khỏi mọi vui buồn trong lòng.

Nghệ sĩ ưu tú Tố Như (giữa) trên sàn tập của chương trình The Ballerina - Ảnh: Arabesque

Những năng lượng mở

Với biên đạo Nguyễn Ngọc Anh, vở múa lần này là giấc mơ đã được ấp ủ gần bốn năm. "Cảm hứng lớn nhất của tôi chính là mong muốn tôn vinh nghệ sĩ múa Tố Như, sau tất cả những cống hiến của chị cho nghề múa và những thế hệ học sinh" - anh nói.

The Ballerina gồm hai phần chính, phần 1 diễn một số trích đoạn trong vở Don Quixote và Paquita, phần 2 mang tên Cho và nhận là sự kết hợp giữa ballet cổ điển cùng đương đại, được lấy cảm hứng từ vẻ đẹp mộc mạc nhưng vô cùng quyến rũ của dòng tranh Đông Hồ.

Đạo diễn, biên đạo Nguyễn Ngọc Anh chia sẻ điều giàu có duy nhất với những nghệ sĩ múa như Tố Như, anh hay biên đạo Tấn Lộc (cố vấn nghệ thuật của The Ballerina) là sự yêu nghề và lao động tử tế.

"Hơn cả việc cho các bạn trẻ thấy đam mê nghĩa là gì, chúng tôi còn muốn mang đến những thông điệp tích cực, những năng lượng mở. Một nghề còn đầy khó khăn như múa mà vẫn sống được, thì nhiều người sẽ biết quý trọng cái nghề của mình hơn và thôi than thở" - Ngọc Anh nói.