Xã viên các tuyến xe buýt HTX Đông Nam bức xúc do tiền trợ giá phân bổ không đúng đối tượng - Ảnh: Q.Định

Có ít nhất 17 xe buýt thuộc Hợp tác xã và du lịch Đông Nam (viết tắt HTX Đông Nam) đầu tư chưa lâu đã phải ngưng chạy, đang "phơi nắng phơi mưa" quanh chợ Bình Khánh (Q.2, TP.HCM).

Phân bổ chưa đúng đối tượng

Một xã viên tuyến xe buýt 99 (HTX Đông Nam) cho biết không chỉ những xe buýt trên ngưng chạy mà nhiều xã viên khác cũng đang sống "ngắc ngoải". Đây là hệ quả của việc phân bổ tiền trợ giá nhỏ giọt và chưa đúng đối tượng.

Xã viên tuyến xe buýt 99 cho biết thêm từ đầu năm 2018 đến nay, mỗi tháng chỉ được tạm ứng tiền trợ giá trung bình 8 triệu đồng/xe, trong khi những năm trước đều được quyết toán đầy đủ khoảng 30 triệu đồng/xe/tháng.

"Chúng tôi phải đi vay tiền bên ngoài với lãi suất cao để duy trì đổ dầu, trả lương tài xế, tiếp viên... Nhưng tình trạng này cứ kéo dài khiến tài chính cạn kiệt, có thể phải ngưng chạy vì chịu hết nổi" - một xã viên tuyến xe buýt 99 nói.

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, trước những bức xúc của xã viên, Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP (Sở Giao thông vận tải TP) đã kiểm tra HTX Đông Nam mới "lòi" ra các khoản tạm ứng trợ giá từ ngân sách TP rót xuống đã không đến được các xã viên HTX Đông Nam một cách trọn vẹn.

Tính từ đầu năm đến tháng 8-2018, ngân sách TP chuyển cho HTX Đông Nam số tiền tạm ứng hơn 16,6 tỉ đồng. Qua rà soát cho thấy HTX Đông Nam chỉ chuyển một nửa tiền tạm ứng cho xã viên các tuyến 17, 44, 78, 88, 99 (tuyến không vay tiền ngân hàng).

Nửa còn lại HTX Đông Nam dùng để trả nợ gốc, lãi vay ngân hàng, chi trả trợ giá cho tuyến đầu tư xe mới như 46, 51, 146... và để chi hoạt động thường xuyên.

Việc phân bổ tiền trợ giá như trên của HTX Đông Nam theo Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP là chưa phù hợp và chưa đúng đối tượng, khiến các xã viên khiếu nại.

Gánh cả nợ... sếp cũ

Trao đổi với Tuổi Trẻ về vấn đề trên, ông Trần Trọng Thảo, giám đốc HTX Đông Nam, cho hay tiền trợ giá xe buýt các năm được rót xuống dựa trên hợp đồng đặt hàng ký giữa HTX Đông Nam và Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP.

Thông thường, hợp đồng ký vào đầu năm để làm cơ sở tạm ứng trợ giá cũng như quyết toán hằng tháng nhưng năm nay việc ký kết dây dưa đến tháng 9-2018.

Do đó, từ đầu năm đến tháng 8-2018, tiền tạm ứng rót về chỉ bằng 50% so với năm trước khiến HTX rơi vào "khủng hoảng" tài chính.

Đó là chưa kể chi phí tạm ứng vốn đã ít, lại bị ngân hàng thu nợ cho khoản vay đầu tư xe trước đây (HTX đứng ra vay vốn cho xã viên). Khoản tiền còn lại không đủ để phân bổ đúng và đủ cho các xã viên, kể cả những xã viên không vay vốn ngân hàng cũng chịu thiệt.

Theo tìm hiểu, có nhiều xe buýt được duyệt đầu tư mới theo hình thức vay vốn nhưng chạy chừng sáu tháng đã phải tạm ngưng, xã viên đã "bỏ của chạy lấy người" do không hiệu quả.

Dù vậy, do đứng tên vay ngân hàng cho xã viên nên HTX phải "gánh" khoản nợ cho đến nay còn hơn 40 tỉ đồng. Mỗi tháng HTX phải trả cả lãi lẫn gốc hơn 1,1 tỉ đồng, trong khi ngân sách hằng tháng chỉ rót gần 1,6 tỉ cho toàn bộ xã viên.

Điều đáng nói trong số đó có bốn xe buýt của nguyên một lãnh đạo HTX Đông Nam nhiệm kỳ 2012-2017.

Ông Nguyễn Hồng Phong, trưởng ban kiểm soát (cũng là một xã viên) HTX Đông Nam, cho hay khi tiền tạm ứng chuyển về tài khoản của HTX, ngân hàng cho vay vốn mua xe đã tự động khấu trừ phần nợ gốc và lãi đã chiếm hơn 70%.

Vì sao dòng tiền trợ giá lại được cấp phát chưa đúng đối tượng? Ông Trần Chí Trung, giám đốc Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP, cho biết trung tâm chỉ ký hợp đồng trực tiếp với HTX, còn chuyện phân bổ khoản tạm ứng đến tay từng xã viên thì HTX phải chịu trách nhiệm.

Vậy trung tâm có giám sát tiền trợ giá từ HTX xuống xã viên theo quy định của UBND TP giao hay không? Trả lời câu hỏi này, ông Trung cho biết hằng năm vẫn tổ chức kiểm tra và đã có văn bản yêu cầu HTX phải thực hiện đúng quy định.

Xem xét cắt trợ giá xe buýt nếu không hiệu quả

TTO - Ngày 7-12, kỳ họp lần thứ ba HĐND TP.HCM tiếp tục với phần chất vấn về tình hình kinh tế, văn hóa, xã hội TP. Những yếu kém, bất cập trong quản lý, phát triển xe buýt một lần nữa được các đại biểu mổ xẻ gay gắt.