Phóng to

Nữ tiến sĩ Nguyễn Thục Quyên

Chào đời ở Buôn Ma Thuột, Thục Quyên có tuổi thơ không dễ dàng. Những năm tháng theo gia đình dời chỗ ở là những lần thay đổi nơi học hành. Nhưng có một chuyện lại không thay đổi với gia đình cô: cái nghèo. Mẹ cô xoay đủ nghề để nuôi bầy con.

Thục Quyên không có thời gian nhiều cho việc học vì phải phụ mẹ bán hàng. Bước ngoặt xảy ra vào kỳ cô dự thi Đại học Kinh tế TP.HCM theo ước nguyện của mẹ mùa hè 1987. Thục Quyên đã nộp giấy trắng. Người cậu biết được và gọi đến mắng cho một trận mà cô kể là “nhớ hoài cho đến hôm nay”: “Tại sao cháu không muốn đi học? Có bao nhiêu người muốn được đi học nhưng không có cơ hội. Cháu có cơ hội mà không muốn đi. Bộ cháu muốn ở nhà lấy chồng, đẻ con, rồi nuôi con, ăn nhờ vào chồng?”.

Gia đình cô xuất cảnh sang Mỹ tháng 7-1991. Xứ lạ quê người, tiếng Anh không rành rẽ. Thục Quyên hiểu mình phải nỗ lực nhiều hơn nữa. Người ta học một, cô học hai ba. Để mau chóng thuần thục tiếng Anh, cô “ăn gian” đi đăng ký học ở ba trường khác nhau. Nhờ thế chỉ sau một năm cô được học chính quy như các sinh viên khác ở Trường Santa Monica College.

Những lần bực tức vì không thể diễn đạt được điều mình muốn nói, những lần đỏ mặt vì bị giáo viên hoặc bạn học giễu cợt, Thục Quyên đều khóc ròng khi về nhà. “Khóc xong lại tự nhủ: sẽ có ngày mai và có thể ngày mai sẽ là một ngày tốt hơn” - Thục Quyên kể về những ngày tháng vừa học vừa làm đầy cực khổ trên đất Mỹ. Cô chỉ ngủ không đầy sáu giờ mỗi ngày và nhịp điệu đó gần như vẫn giữ đến bây giờ, khi cô hiện là giáo sư trợ giảng khoa hóa - sinh hóa của Đại học California, Santa Barbara (UCSB).

Những nỗ lực của cô đã được đền đáp xứng đáng. Vào năm cuối của chương trình lấy bằng tiến sĩ ngành lý - hóa tại ĐH California, Los Angeles (UCLA), Thục Quyên là một trong bảy nghiên cứu sinh tiến sĩ được nhận học bổng toàn trường trị giá 30.000 USD. Đó là một vinh dự cực lớn cho cô gái trẻ nếu biết rằng toàn trường có đến 8.000 nghiên cứu sinh. Năm 2000 là năm Thục Quyên đón nhận thành quả của những năm tháng miệt mài học và làm việc. Cô nhận thêm hai giải thưởng quốc tế dành cho nhà khoa học trẻ tuổi.

Tháng 6-2001, Thục Quyên lấy bằng tiến sĩ, trước cả những bậc đàn anh, đàn chị mà cô từng phải rửa ống nghiệm cho họ khi xin chân phụ việc trong phòng thí nghiệm ngành sinh vật. Cô chỉ mất đúng ba năm để làm được việc mà các bậc đàn anh phải ròng rã suốt tám năm. “Trong tám năm, họ chỉ viết được một hoặc hai bài báo khoa học, còn tôi có được 12 bài đăng báo và thuyết trình 19 lần ở các hội thảo trong nước và quốc tế” - Thục Quyên kể.

Chuyện đó xuất phát từ một thách thức mà cô tiến sĩ gốc Việt cũng không giấu giếm. Khi cô xin vào làm thí nghiệm chung với các nghiên cứu sinh người Mỹ, thấy cô nói tiếng Anh chưa tốt, họ khuyên bảo kẻ cả: “Làm nghiên cứu khó lắm, tại sao không dành thời gian để học bài trên lớp của cô đi”. Thục Quyên không giải thích, không thuyết phục vì như lời cô kể: “Chỉ còn cách nỗ lực, làm cho họ thấy là mình đủ khả năng”. Khi lấy xong bằng tiến sĩ, cô đồng thời nhận luôn giải thưởng xuất sắc về nghiên cứu của phân ngành lý - hóa của Trường UCLA.

Những nỗ lực liên tục của Thục Quyên tiếp tục được đền đáp. Mới nhất, ngày 24-2, cô gửi mail về chia sẻ niềm vui nhận giải thưởng mới trong nghiên cứu. Cô được nhận học bổng nghiên cứu danh tiếng Sloan Research của Quỹ Alfred P. Sloan Foundation. Những người đoạt giải có thể sử dụng số tiền thưởng 50.000 USD trong hai năm để theo đuổi những lĩnh vực mà mình quan tâm. Thục Quyên là một trong số 118 nhà khoa học, toán học và kinh tế học nổi tiếng có được vinh dự này. Những người được trao giải năm nay đều là thành viên của 61 trường cao đẳng, đại học tại Mỹ và Canada.