8 "vua cờ" mà Lê Quang Liêm từng đánh bại (tính tổng các nội dung cờ tiêu chuẩn, cờ nhanh, cờ chớp) là Anand, Ponomariov, Kasimdzhanov, Topalov, Kramnik, Carlsen, Đinh Lập Nhân và Dommaraju.

Trong số này, những chiến thắng trước thế hệ tiền bối như Kramnik, Anand thật ra không đáng kể đến, bởi họ chỉ bại trận trước Lê Quang Liêm khi đã bước qua bên kia sườn dốc sự nghiệp.

Rất khó để những "ông già tuổi 50" thắng được các kỳ thủ đang đỉnh cao phong độ. Nhưng sự thật là Lê Quang Liêm từng đánh bại 3 vua cờ đương đại Carlsen, Đinh Lập Nhân và Dommaraju khi họ đang ở đỉnh cao phong độ, thậm chí khi đang giữ ngôi vua cờ.

Cụ thể, anh thắng Carlsen vào năm 2022, thắng Đinh năm 2024 và Dommaraju hồi tháng 8 năm nay.

Nhưng rồi, ở một trong những trận cờ quan trọng nhất sự nghiệp, Lê Quang Liêm lại để thua Alexander Donchenko, kỳ thủ có Elo chỉ 2641, kém xa mức 2729 của anh, cũng như kém hơn 60 bậc về thứ hạng.

Không chỉ vậy, đây còn là trận thua tâm phục khẩu phục, khi Lê Quang Liêm liên tục bị đặt vào thế phải rượt đuổi Donchenko trong liên tiếp 3 ngày thi đấu chứ không phải thua vì một phút bất cẩn.

Vì sao Lê Quag Liêm lại có thể thua Donchenko, trong khi anh có thực lực được ChessTV đánh giá là "tốp đầu thế giới"?

Lê Quang Liêm đang bước vào độ tuổi chựng lại? 

Một câu hỏi đặt ra là Lê Quang Liêm đã thực sự bước vào độ tuổi "bên kia sườn dốc sự nghiệp"?

Theo nghiên cứu từ PMC, một trung tâm thuộc Viện Y học Mỹ, độ tuổi "đỉnh cao Elo" của làng cờ vua chuyên nghiệp là 30,65 tuổi. Một nghiên cứu khác đăng tải trên ScienceDaily lại cho rằng tuổi đỉnh cao trong cờ vua là 31,4 tuổi.

Nhìn chung, làng cờ đỉnh cao gần như thống nhất rằng, giai đoạn 27 - 32 tuổi là thời điểm đỉnh cao của các kỳ thủ. Và ở tuổi 34, Lê Quang Liêm nếu không còn giữ được phong độ là điều dễ hiểu.

Yếu tố thể lực? 

Một yếu tố ít ai để ý, đó là vấn đề thể lực của VĐV cờ vua - môn thể thao trí tuệ. Từng có rất nhiều nghiên cứu cho thấy yếu tố thể lực cực kỳ quan trọng trong làng cờ chuyên nghiệp.

Theo đó, các VĐV phải tập luyện thể chất không ngừng để duy trì trạng thái thể lực đỉnh cao. So với nhiều kỳ thủ chuyên nghiệp khác, Lê Quang Liêm đã dần chuyển sang công tác giảng dạy và đã lập gia đình nên đương nhiên anh không còn tập trung 100% cho sự nghiệp vận động viên nữa.

Trận cờ với Donchenko kéo dài ròng rã 3 ngày, thậm chí đi đến ván thứ 8 trong thế Lê Quang Liêm phái bám đuổi liên tục.

Lê Quang Liêm đã chiếm được lợi thế ở ván thứ 8, nhưng rồi mắc sai lầm trong tình huống "song đấu" ở khoảng nước 34-40, thời điểm 2 kỳ thủ đánh gần như không kịp suy nghĩ dưới áp lực thời gian của cờ chớp.

Nếu là Lê Quang Liêm ở tuổi trước 30, rất có thể anh đã duy trì được trạng thái tỉnh táo trong trận kịch đấu này. Năm 2013, Lê Quang Liêm từng lên ngôi vô địch cờ chớp thế giới.

Sự bùng nổ của Donchenko

Không thể không phủ nhận tài năng của Donchenko, kỳ thủ sinh năm 1998, trẻ hơn Lê Quang Liêm 7 tuổi và đang trong trạng thái đỉnh cao.

Tồn tại một thanh tính toán trong cờ vua có tên "performance rating", để đánh giá phong độ của các kỳ thủ. Theo đánh giá của chuyên trang Hirmulintu, Donchenko đạt phong độ "Elo 2800" khi đấu Lê Quang Liêm.

Đó là Elo của Nakamura và Caruana, các kỳ thủ xếp hạng 2-3 thế giới hiện tại. Điều này thể hiện qua việc Donchenko đánh bại được Anish Giri - người đứng hạng 5 thế giới trong các vòng đầu World Cup.

Kỳ thực, việc so sánh Elo giữa các kỳ thủ rồi nhận định mạnh - yếu chưa bao giờ là một đánh giá chuẩn xác. Vì Elo là điểm số được tích lũy từ sự nghiệp kéo dài xuyên suốt nhiều năm trời của các kỳ thủ, và những kỳ thủ trẻ đang bước vào giai đoạn bùng nổ chưa bao giờ được đánh giá đúng thực lực qua Elo.

Tựu trung lại, thất bại của Lê Quang Liêm trước Donchenko là một thất bại thực sự, cho thấy kỳ thủ người Đức mạnh hơn, hay hơn Lê Quang Liêm ở thời điểm hiện tại, chứ không phải vì một phút bất cẩn của kỳ thủ số một Việt Nam.

Người hâm mộ mong Lê Quang Liêm 'tâm bất biến giữa dòng đời vạn biến'

Người hâm mộ cũng như làng cờ vua Việt Nam hy vọng Lê Quang Liêm sẽ giữ mãi phong cách giản dị, trầm ổn, sau khi ChessTV đăng tải bài bình luận sâu về anh vài ngày trước.