Mặt hàng yến không nhãn mác, nguồn gốc được bày bán tại chợ Bình Tây, TP.HCM - Ảnh: Thuận Thắng

Tổ yến được bày bán tràn lan ở những chợ địa phương, chợ trung tâm, cửa hàng dọc đường hoặc sang tay từ người qua người khác.

Chấp nhận bỏ ra tiền triệu để bồi bổ, nhiều người không biết rằng, có thể họ đang tích độc từng ngày bởi những tổ yến kém chất lượng.

Thật giả lẫn lộn

Ngày nay, yến sào không còn là sản phẩm dành riêng cho giới thượng lưu mà người bình dân cũng có thể dùng tổ yến.

Ghi nhận tại nhiều địa điểm kinh doanh yến sào tại khu vực trung tâm TP.HCM, mức giá của 100 gram tổ yến dao động từ 3-4 triệu đồng tới hàng chục triệu đồng. Có nơi 100 gram tổ yến chỉ hơn 1 triệu đồng.

Khác với những cửa hàng kinh doanh riêng lẻ chỉ bán một số loại yến sào nhất định, các sạp bán tổ yến tại một số chợ lớn như chợ Bình Tây, chợ An Đông (TP.HCM)… có đầy đủ chủng loại tổ yến người bán rao giá cả theo xuất xứ từ nhiều vùng nuôi yến nổi tiếng như Nha Trang, Đà Nẵng, Phú Yên, Cần Giờ,...

Tuy nhiên, những địa điểm nuôi nổi tiếng đó cũng chính là thông tin duy nhất được in trên bao bì của những sản phẩm này. Tất cả đều được chứa trong những túi nilông sơ sài được hàn kín hoặc buộc thun ở miệng.

100.000 đồng có ngay 100 gram yến sào

Giá tổ yến gây sốc

Nhiều trang web, trang mạng xã hội kinh doanh yến sào được hình thành với cùng một tên gọi, thương hiệu làm người tiêu dùng khó phân biệt được đâu là thật, đâu là giả.

Mức giảm giá “khủng” khi mua trực tuyến được các trang mạng này đưa ra nhằm thu hút khách hàng. Yến sào giá bèo không chỉ giảm giá từ 20-30% đến 50%, có nơi còn rao giảm khủng lên 98%, song song đó, tặng kèm nhiều sản phẩm với mức giá trị còn cao hơn giá trị tổ yến sau khi đã giảm giá.

Theo những khuyến mãi "khủng" này thì 1 lạng yến sào chỉ còn giá trên dưới 100 ngàn đồng/100 gram.

Nhiều người kinh doanh yến lâu nằm cho biết trên thị trường hiện nay, với tổ yến có nguồn gốc rõ ràng mức giá đều trên 5-6 triệu đồng/ 100gram, thậm chí hơn chục triệu đồng. Với những hộ nuôi gia đình thì giá yến sào có thể rẻ hơn nhưng cũng trên 3 triệu đồng/100gram.

Tuy nhiên, cũng có không ít cơ sở mua hàng trôi nổi rồi mua thương hiệu để đội giá lên cao.

“Mặt bằng chung, với những hộ có nhà yến, khi bán lại cho người thu mua thì chỉ riêng loại tổ dạt đã có giá 2-3 triệu đồng. Vậy nên, không ai bán dưới giá 3 triệu. Tổ yến giá dưới 3 triệu/100 gram trên thị trường hiện nay chắc chắn không phải tổ yến thật” - chủ một đơn vị nuôi yến khẳng định.

Thị trường hiện nay xuất hiện nhiều loại yến giả, yến kém chất lượng như yến được làm từ một số nguyên liệu giống yến và ngâm hóa chất, yến trộn rau câu, yến nhuộm màu, xử lý thuốc tẩy, tổ yến trộn đường, lòng trắng trứng… .

Chị Thảo - chủ một trại yến cho rằng nếu không là người trong nghề thì thật khó để phân biệt tổ yến thật giả bằng mắt thường, có thể tạm phân biệt bằng cách ngâm tổ yến, nếu tổ có pha lòng trắng trứng thì sẽ bị nhớt. Tổ yến ngâm đường cân cho nặng chỉ cần bẻ một tí, nếm thử thấy ngọt là biết.

Chị Thảo cho biết thêm, vẫn có những trường hợp cơ sở có nhà yến, tổ yến thu được là yến nguyên chất nhưng chất lượng vẫn không tốt là do tổ gốc, tổ của chim non làm, tổ dính nhiều lông, cát và tạp chất.

“Tổ chất lượng như vậy khi nhặt tạp chất ra sẽ bị hao hụt nhiều mà ăn cũng không ngon. Đặc biệt, nếu tổ dính nhiều phân chim sẽ rất mất vệ sinh, không ăn được”, chị Thảo nói.

Cẩn thận với những loại tổ yến giả, xử lý bằng hóa chất rất độc

Bác sĩ Trần Ngọc Lưu Phương (chuyên khoa nội tiêu hóa - Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, TP.HCM) cho biết: Những loại tổ yến giả, pha chế, xử lý bằng hóa chất, chất tẩy, những chất cấm dùng trong công nghiệp thực phẩm để bán thu lợi nhuận cao, không những làm người mua tốn nhiều tiền mà còn tích tục gây suy gan, suy thận… lâu ngày có thể dẫn đến nguy cơ ung thư.

Theo bác sĩ Lưu Phương, tổ yến là loại thức ăn chứa thành phần dinh dưỡng khá cao, gồm 18 loại axit amin, trong đó có một axit amin hiếm có hàm lượng cao, chứa nhiều yếu tố vi lượng cần thiết cho cơ thế.

Để đảm bảo giá trị dinh dưỡng cao nhất, người tiêu dùng nên lựa chon những tổ yến thiên nhiên nguyên chất.

ThS. Bùi Thị Hòa - Giám đốc Trung tâm Kiểm nghiệm (Viện thực phẩm chức năng) cho biết chỉ tiêu an toàn về thực phẩm phải được đặt lên hàng đầu. Các chi tiêu khác về vi sinh, các nguyên tố độc, chỉ tiêu đặc trưng của yến sào cũng phải đảm bảo.

Kiểm nghiệm yến sào phải đáp ứng các tiêu chuẩn trong quy định giới hạn tối đa ô nhiễm sinh học và hóa học, quy chuẩn kĩ thuật quốc gia đối với giới hạn ô nhiễm kim loại nặng và quy chuẩn quốc gia đối với giới hạn ô nhiễm độc tố vi nấm trong sản phẩm.

Chủ một số đơn vị kinh doanh yến chia sẻ, nếu muốn mua yến sào chất lượng thì phải mua ở những nơi uy tín, có xuất xứ, nguồn gốc rõ ràng. 

Tổ yến thật màu trắng ngà, có mùi tanh. Khi ngâm một ít yến vào nước, tổ yến giả sẽ nhão ra, tổ yến thật ngâm hoặc nấu đều không nhão mà từng sợi yến vẫn nguyên vẹn.

Hoặc lấy tổ yến cho vào dung dịch i-ốt, nếu là giả sẽ chuyển sang màu xanh. Đối với yến huyết, khi nhúng một ít vào nước trà, nếu là yến giả sẽ đen sẫm lại. Yến sào xuất xứ ở vùng giáp biển sẽ sạch và có chất lượng hơn.

Mời bạn đọc nghe các phát biểu tư vấn kiểm tra yến:

>> Chị Thảo

>> Bác sĩ Trần Ngọc Lưu Phương

>> Thạc sĩ Bùi Thị Hòa

Người buôn bán nào cũng nói lấy chữ tín làm đầu nhưng vì sao tình trạng buôn gian bán lận lại xảy ra khắp nơi? Mời bạn trao đổi ý kiến, bày tỏ quan điểm của mình về câu chuyện này và chia sẻ những câu chuyện mình gặp phải, những câu chuyện liên quan đến việc mua bán gian dối qua email: tto@tuoitre.com.vn hoặc qua phần Ý kiến bạn đọc (comment) ngay dưới bài viết.