Theo tìm hiểu của chúng tôi, có nhiều người bỏ cả trăm triệu đồng do nghe theo người quen rủ chơi tiền ảo siêu lợi nhuận, để rồi ngậm đắng nuốt cay khi nhận ra mình đã bị lừa. Đó đang là một thực trạng khá phổ biến khi nói về chân dung một bộ phận lớn những người chơi tiền ảo, tiền mã hóa tại Việt Nam hiện nay.

Ai không nên chơi tiền mã hóa?

Rất nhiều người từng lao vào thị trường như một con bạc đầy cảm tính theo biểu đồ lên xuống giá trị. Nhiều người khác lại hóng và chạy theo tâm lý đám đông, người ta mua mình cũng mua, người ta bán mình cũng bán. Không ít người chơi lại đặt niềm tin hẳn vào người khác, chỉ gì mua đó, chỉ đâu bán đó...

Những câu chuyện về một số người trẻ giàu nhanh bất ngờ nhờ chơi "tiền ảo" dễ dàng được lan tỏa nhanh chóng khiến rất nhiều người "xông pha" vào cuộc chơi tiền số với ước mơ đổi đời nhanh nhất.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bà Krist Phạm, chuyên gia truyền thông và marketing blockchain, nhận xét tiền mã hóa là một lĩnh vực đầy tiềm năng nhưng cũng đi kèm rủi ro lớn, không phù hợp với tất cả mọi người.

"Nếu bạn có tiền nhàn rỗi, chấp nhận được rủi ro cao, sẵn sàng học hỏi và có kỷ luật tài chính, bạn có thể cân nhắc tham gia.

Ngược lại, nếu bạn đang gặp khó khăn tài chính, dễ bị ảnh hưởng bởi tâm lý đám đông hoặc mong muốn kiếm tiền nhanh mà không tìm hiểu kỹ, thì tốt nhất không nên đầu tư vào tiền mã hóa", bà Krist chia sẻ.

Theo vị chuyên gia này, có một thực tế tại Việt Nam là nhiều người vẫn đang nghĩ rằng đầu tư tiền mã hóa chỉ là may rủi như xổ số, nhưng thực tế không đơn giản như vậy.

"Để đầu tư hiệu quả, bạn cần tìm hiểu về công nghệ blockchain, biết cách phân tích thị trường (phân tích kỹ thuật, phân tích cơ bản) và quản lý vốn hợp lý.

Dù có những giai đoạn giá tăng mạnh do tâm lý FOMO (sợ bị bỏ lỡ) của thị trường nhưng về lâu dài, chỉ những người có kiến thức và chiến lược đầu tư rõ ràng mới có thể đạt lợi nhuận bền vững", bà Krist khuyến cáo.

Đặc biệt, đối với người mới, bà Krist cho rằng cần lưu ý một số điều quan trọng trước khi quyết định tham gia đầu tư.

Thứ nhất, chỉ nên đầu tư số tiền mà bạn có thể chấp nhận mất, tránh vay mượn để đầu tư.

Thứ hai, hãy nghiên cứu kỹ về dự án, đội ngũ phát triển và tính ứng dụng thực tế của đồng tiền trước khi xuống tiền.

Thứ ba, đừng để tâm lý FOMO chi phối, vì chạy theo đám đông mà không có chiến lược là cách nhanh nhất để mất tiền.

Ngoài ra, người chơi cần có kế hoạch quản lý rủi ro hợp lý, không nên dồn hết vốn vào một đồng tiền mã hóa duy nhất, và quan trọng nhất là chọn sàn giao dịch uy tín để tránh rủi ro lừa đảo.

"Tóm lại, đầu tư tiền mã hóa không dành cho tất cả mọi người. Nếu bạn sẵn sàng học hỏi, kiểm soát rủi ro và có kế hoạch rõ ràng, đây có thể là một cơ hội hấp dẫn. Nhưng nếu bạn chỉ muốn "chơi thử" mà không có kiến thức và chiến lược, thì khả năng mất tiền là rất cao", vị này khuyến cáo.

Thị trường cần hành lang pháp lý rõ ràng

Dù hòa theo xu hướng chung của thế giới nhưng việc chưa có hành lang pháp lý rõ ràng tại Việt Nam khiến hàng triệu người chơi như đang trong tranh tối tranh sáng.

Nhà đầu tư không những không được pháp luật bảo vệ mà còn đang vi phạm quy định pháp luật. Do đó, việc Việt Nam sắp có hành lang pháp lý rõ ràng được đông đảo người dùng, doanh nghiệp, tổ chức trong lĩnh vực lẫn các chuyên gia đồng tình.

Ông Trần Xuân Tiến, tổng thư ký Chi hội Blockchain TP.HCM, cho biết nội dung cả thị trường kỳ vọng vẫn là luật về tài sản số, tài sản mã hóa.

"Việc định nghĩa rõ thế nào là tài sản sẽ giúp blockchain có được sự công nhận. Khi được công nhận là tài sản, các giao dịch dân sự sẽ được công nhận", ông Tiến nói.

Cũng theo ông Tiến, việc chưa có hành lang pháp lý rõ ràng đang làm hạn chế quyền được bảo vệ của nhà đầu tư khi tham gia thị trường. Bên cạnh đó cũng hạn chế sự sáng tạo và tham gia của phía doanh nghiệp trong bối cảnh chưa có chính sách rõ ràng để tuân theo.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bà Lynn Hoàng, giám đốc quốc gia Binance - một trong những sàn giao dịch tiền mã hóa lớn nhất thế giới - tại Việt Nam, cho rằng để tạo lập được một thị trường tài sản số bền vững cần phải cân bằng được rất nhiều yếu tố, trong đó quan trọng nhất là bảo mật, minh bạch và các biện pháp bảo vệ người dùng.

Cụ thể, các biện pháp chống rửa tiền (AML) và xác minh danh tính khách hàng (KYC) đặc biệt quan trọng để duy trì thị trường an toàn, trong khi các chính sách bảo vệ nhà đầu tư rõ ràng, kiểm soát an ninh công nghệ mạnh mẽ và cơ chế kiểm toán như Proof of Reserves (POR - bằng chứng dự trữ) là các yếu tố quan trọng cần có của bất kỳ khung pháp lý nào.

"Nếu cần thiết, có thể xem xét một cơ chế sandbox pháp lý để cho phép các dự án sáng tạo được thử nghiệm trong môi trường kiểm soát, đảm bảo tuân thủ trong khi giảm thiểu rủi ro thị trường. Một số quốc gia đã sử dụng cách tiếp cận này để khuyến khích đổi mới có trách nhiệm trong khi vẫn duy trì sự giám sát", bà Lynn đề xuất.

Cũng theo bà Lynn Hoàng, ngay cả các quốc gia phát triển cũng đang tìm cách tiếp cận và quản lý phù hợp đối với các vấn đề tài sản số. Bởi một môi trường được quản lý tốt không chỉ bảo vệ người dùng mà còn thúc đẩy đổi mới, khuyến khích sự chấp nhận rộng rãi và tăng cường sự ổn định của thị trường.

"Tôi tin rằng các vấn đề liên quan đến tài sản số nếu được đặt trong khuôn khổ pháp lý có thể giúp nâng cao niềm tin của nhà đầu tư vào tài sản số, thu hút nhiều nhà đầu tư truyền thống hơn. Đây sẽ là động lực quan trọng để thị trường nhanh chóng trưởng thành hơn", bà Lynn Hoàng chia sẻ.

Thị trường hơn 3.300 tỉ USD

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, tài sản mã hóa, tiền mã hóa bắt đầu xuất hiện từ năm 2009 với sự ra đời của Bitcoin - được xem là đồng tiền mã hóa và mạng blockchain đầu tiên do một nhóm người ẩn danh sáng lập.

Cho đến cuối năm, thế giới đã có đến hơn 2,5 triệu tài sản mã hóa đã được phát hành, với tổng vốn hóa thị trường đạt hơn 3.300 tỉ USD. Giá trị giao dịch 24 giờ dao động trong khoảng 130 - 150 tỉ USD.

Trong đó, đồng Bitcoin chiếm trên 57% giá trị vốn hóa thị trường. Theo ước tính của Triple-A (cổng thanh toán crypto được cấp phép bởi Cơ quan Tiền tệ Singapore), thế giới hiện có khoảng 560 triệu người tham gia giao dịch, sở hữu tài sản mã hóa. Trong đó, gần 50% thường xuyên tham gia giao dịch...

Tuy nhiên đến nay vẫn chưa có một cách định nghĩa thống nhất về khái niệm, cách thức phân loại tài sản mã hóa.

Trong nhiều trường hợp, các thuật ngữ tài sản mã hóa, tiền mã hóa, tài sản ảo, tiền ảo hay tài sản kỹ thuật số được dùng thay thế cho nhau, tùy vào đặc tính và mục đích sử dụng của tài sản mã hóa.

Theo Lực lượng đặc nhiệm tài chính (FATF), tài sản mã hóa được định nghĩa là "biểu hiện dưới dạng kỹ thuật số của giá trị, có thể được trao đổi hoặc chuyển nhượng dưới dạng kỹ thuật số, có thể được sử dụng cho mục đích thanh toán hoặc đầu tư". Theo quy định của châu Âu về tài sản mã hóa (MiCA), tài sản mã hóa có thể phân thành ba nhóm.

Thứ nhất là tiền điện tử - một loại tài sản mã hóa được thiết kế nhằm giữ giá trị ổn định bằng cách tham chiếu đến giá trị của một đồng tiền pháp định.

Thứ hai là tài sản mã hóa gắn với tài sản thực - một loại tài sản mã hóa được thiết kế nhằm giữ giá trị ổn định bằng cách tham chiếu đến giá trị của các tài sản khác (có thể là một nhóm các đồng tiền pháp định hoặc tài sản thực).

Thứ ba là các tài sản mã hóa khác không thuộc hai nhóm trên - giá trị của các tài sản này phụ thuộc vào tiện ích, tính khan hiếm hoặc sự chấp nhận của cộng đồng (ví dụ như Bitcoin, Ethereum...). Theo nhiều thống kê, thế giới hiện có hơn 700 sàn giao dịch do các tổ chức, công ty cung cấp, trong đó có những sàn nổi tiếng như: Binance, OKX, Coinbase, Kraken...

Đặc điểm chung của hầu hết các sàn giao dịch tiền mã hóa là hoạt động 24/7 trên quy mô toàn cầu. Người chơi có thể tham gia mua, bán các đồng tiền mã hóa được niêm yết trên sàn bất kỳ lúc nào... miễn có kết nối Internet.

Kinh nghiệm từ nhiều nước trên thế giới

Theo khuyến nghị của Lực lượng đặc nhiệm tài chính (FATF) toàn cầu, các nước có thể cấm hoặc cấp phép, quản lý đối với tài sản mã hóa và các tổ chức cung cấp dịch vụ liên quan.

Một số quốc gia lân cận Việt Nam như Singapore công nhận tiền điện tử, trong khi Trung Quốc vẫn duy trì lệnh cấm giao dịch nhưng lại phát triển tiền số riêng.

Cụ thể, Singapore không chỉ hợp pháp hóa tiền điện tử mà còn áp dụng các chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ start-up blockchain và tổ chức nhiều sự kiện tài chính số quy mô lớn.

Nhờ đó, hệ sinh thái blockchain tại quốc gia này phát triển mạnh mẽ, thu hút các quỹ đầu tư, doanh nghiệp công nghệ và nhân tài toàn cầu.

Các tuần lễ sự kiện tài chính số như Token2049 tại Singapore không chỉ tạo cơ hội kết nối cho các doanh nghiệp trong ngành mà còn thu hút hàng nghìn chuyên gia, nhà đầu tư, start-up đến từ khắp nơi trên thế giới.

Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghệ tài chính mà còn mang lại nguồn doanh thu lớn từ du lịch, khách sạn, dịch vụ và đầu tư quốc tế.

Trong khi đó, Trung Quốc duy trì lệnh cấm giao dịch tài sản mã hóa nhưng lại tích cực phát triển công nghệ blockchain trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là phát triển tiền số ngân hàng trung ương (CBDC) bằng việc ra mắt đồng nhân dân tệ số (e-CNY).

Phải trình cơ chế quản lý tiền mã hóa trước ngày 13-3

Trong công điện vừa được ban hành, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các bộ, địa phương... sớm hoàn thiện hồ sơ nghị quyết thí điểm để quản lý các hoạt động liên quan đến tài sản ảo, tài sản mã hóa, báo cáo Thường trực Chính phủ trước ngày 13-3.

Trước đó, theo tờ trình của Bộ Tài chính gửi Văn phòng Chính phủ về việc hoàn thiện khung khổ pháp lý để quản lý và xử lý đối với các loại tài sản ảo, tiền ảo, tài sản mã hóa, tiền mã hóa, phần lớn các quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới đang hướng tới việc đưa thị trường tài sản mã hóa vào quản lý thường tập trung vào một số quy định sau:

Về pháp lý của tài sản mã hóa: Tài sản mã hóa được công nhận là tài sản, có thể được giao dịch, mua bán để kiếm lời, có thể được sử dụng như phương tiện thanh toán nhưng không được coi là tiền pháp định (ngoại trừ tiền kỹ thuật số quốc gia do ngân hàng trung ương các nước phát hành - CBDC).

Về cơ quan quản lý: Việc cấp phép và quản lý các tổ chức cung ứng dịch vụ tài sản mã hóa có thể được giao cho cơ quan quản lý thị trường tài chính (Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp), ngân hàng trung ương (Singapore, Ireland, Brazil), hoặc ủy ban chứng khoán (Hong Kong, Thái Lan, Malaysia), hoặc nhiều cơ quan khác nhau tùy theo từng hoạt động (Mỹ, Philippines).

Về khung pháp lý: Một số nước như Mỹ, Canada, Anh áp dụng ngay các quy định về tài chính sẵn có và thông qua thực thi của các cơ quan quản lý để xem xét cho từng trường hợp. Một số nước khác ban hành các quy định pháp luật mới để quản lý tài sản mã hóa, như EU đã ban hành Luật Thị trường tài sản mã hóa (MiCA) để điều chỉnh các tài sản mã hóa không phải là chứng khoán...

Hàng tỉ USD đang ở tài sản số, tiền mã hóa

Việt Nam hiện vẫn chưa có quy định pháp luật cụ thể nào về tài sản ảo, tiền ảo, tài sản mã hóa, tiền mã hóa, nhưng các hoạt động giao dịch liên quan đang diễn ra vô cùng sôi động.