Với quy định hiện nay, nhiều người dân khi bán bất động sản có nguy cơ lỗ vẫn phải nộp thuế TNCN. Trong ảnh: nhà đầu tư đóng tiền cọc một dự án bất động sản ở TP.HCM - Ảnh: T.T.D.

Đối với thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản (BĐS), Luật thuế thu nhập cá nhân (TNCN) 2012 bổ sung một khoản thu nhập phải chịu thuế là “từ chuyển nhượng BĐS dưới mọi hình thức”. Vậy là nhiều người bán nhà, đất thông qua hợp đồng ủy quyền phải đóng thuế TNCN đến hai lần.

Đóng thuế gấp đôi

Gửi thông tin lên trang web của Bộ Tài chính, bà H. (ở Hải Phòng) nêu khúc mắc: Bà có mua một căn nhà của cặp vợ chồng đang ở Mỹ, thỏa thuận bà sẽ lo toàn bộ thuế. Nhưng chỉ vì cặp vợ chồng này ủy quyền cho người em làm thủ tục chuyển nhượng nên chi cục thuế quận đã yêu cầu người em (được ủy quyền) và chính chủ (người ủy quyền) phải đóng thuế.

Tính ra, bà H. phải đóng thay hai lần thuế TNCN.

Tại TP.HCM, Tuổi Trẻ cũng từng phản ánh việc ông M. được bà O. và người đồng sử dụng ủy quyền chuyển nhượng hai lô đất ở P.An Phú, Q.2. Kết quả, Chi cục Thuế Q.2 đề nghị ông đóng thuế TNCN cho phần ông là 2% giá chuyển nhượng. Người ủy quyền cũng vẫn phải chịu thuế với mức tương đương!

Ai bảo đủ năng lực lại đi ủy quyền?

Phải nói ngay việc đánh thuế hai lần đối với các trường hợp ủy quyền bán nhà, đất không phải chỉ được thực hiện khi có Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế TNCN 2012.

Trước đó, Tổng cục Thuế trong văn bản hướng dẫn các cục thuế địa phương đã tự khẳng định: Việc cá nhân có đầy đủ năng lực dân sự mà ủy quyền cho cá nhân khác không thuộc đối tượng được miễn thuế (như vợ, chồng, anh, chị, em ruột, cha, mẹ...) trong việc chiếm hữu, quản lý, sử dụng và định đoạt BĐS của mình..., đồng thời bên được ủy quyền không nhận thù lao thì thực chất đây là hoạt động mua, bán BĐS.

Do đó người ủy quyền phải có nghĩa vụ kê khai và nộp thuế TNCN. Từ chỉ đạo này mà nhiều địa phương đã yêu cầu người bán nhà, đất theo ủy quyền phải nộp hai khoản thuế.

Theo các chuyên gia, quy định trên là trái với Bộ luật dân sự. Bởi không thể suy đoán có việc né thuế để đồng nhất hợp đồng ủy quyền với hợp đồng mua bán. Vì lẽ này, một số người sau khi miễn cưỡng nộp thuế để được giải quyết hồ sơ bán nhà, đã cố gắng khởi kiện để đòi cơ quan thuế hoàn tiền.

Đáng lưu ý là do “thuế ủy quyền BĐS” này chỉ được Tổng cục Thuế quy định chứ không có trong Luật thuế TNCN nên đã có nhiều trường hợp được tòa xử thắng kiện.

Không nên tận thu vì sợ thất thu

Luật sư Trần Thị Miền (Đoàn luật sư TP.HCM) nêu ý kiến: “Đồng nhất hợp đồng ủy quyền và hợp đồng mua bán nhà, đất là việc làm không phù hợp với các quy định của Bộ luật dân sự. Người được ủy quyền không thể bị xem là người có thu nhập chịu thuế theo quy định tại khoản 1, điều 2, Luật thuế TNCN 2007. Do vậy quy định về “thuế ủy quyền BĐS” cần sớm được Quốc hội xem xét bãi bỏ”.

Luật sư Trần Công Ly Tao (Đoàn luật sư TP.HCM) cũng đồng quan điểm: “Có thể có người dùng hợp đồng ủy quyền để che giấu việc mua bán nhà nhằm trốn thuế nhưng theo tôi nó không phổ biến vì có nhiều rủi ro cho người mua. Vậy nên để thuận lòng dân và đảm bảo căn cứ pháp lý, bên cạnh việc bỏ “thuế ủy quyền BĐS”, Quốc hội nên yêu cầu ngành thuế tính toán kiểm soát được thu nhập để thu đủ thuế cho ngân sách”.