Trận động đất mạnh 8,8 độ ngoài khơi bán đảo Kamchatka (Nga) ngày 30-7 đã gây ra sóng thần tại Mỹ, Nhật Bản và Nga, khiến hàng triệu người phải sơ tán khẩn cấp. Cùng lúc đó, nhiều video sai lệch hoặc cũ lan truyền trên mạng xã hội.

Đài truyền hình DW (Đức) ngày 31-7 cho biết các chuyên gia đã kiểm chứng và phát hiện nhiều thông tin sai lệch, từ video bị chia sẻ sai ngữ cảnh, tin giả do trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ra, đến những tuyên bố hoàn toàn bịa đặt về tình hình thực tế.

Oprah Winfrey bị vu oan là chặn đường sơ tán

Giữa lúc động đất - sóng thần xảy ra gần đây, một người dùng mạng xã hội X đăng tải thông tin: "Tại Maui, Hawaii, người dân đang di chuyển lên vùng cao. Oprah Winfrey đã từ chối cho mọi người đi qua con đường riêng của bà ta".

Nữ diễn viên kiêm người dẫn chương trình Oprah Winfrey lập tức trở thành tâm điểm chỉ trích trên mạng xã hội. Bà sở hữu một căn nhà trên đảo Maui (Hawaii, Mỹ), và con đường riêng dẫn đến nhà bà trở thành chủ đề gây tranh cãi.

Tuy nhiên theo chuyên gia của DW, Sở Cảnh sát Maui xác nhận thời điểm bài đăng xuất hiện trên X, con đường dẫn đến nhà bà Winfrey đã được mở cho người dân sử dụng.

"Ngay khi thấy cảnh báo sóng thần, chúng tôi đã phối hợp với cơ quan hành pháp địa phương để đảm bảo con đường được mở. Mọi tuyên bố khác đều sai sự thật", người phát ngôn của bà Winfrey khẳng định.

Một số người dùng cũng đăng video cho thấy con đường đã mở và xe cộ lưu thông bình thường. Dù vậy thông tin sai lệch về việc bà Winfrey đóng cửa đường vẫn tiếp tục lan truyền trên X, Threads và TikTok, thu hút nhiều phản ứng phẫn nộ.

Video động đất cũ được đăng lại

Tương tự các sự kiện nóng trước đây, phần lớn nội dung được chia sẻ trên mạng xã hội vài ngày qua là các cảnh quay cũ được dán nhãn sai để cho thấy hậu quả của trận động đất 8,8 độ gần đây.

Một trong những video lan truyền nhiều nhất ghi lại cảnh một cặp đôi cố gắng leo khỏi hồ bơi trên sân thượng khi động đất xảy ra, làm nước dao động mạnh và tràn khỏi bể.

Video đi kèm chú thích: "Cảm giác ra sao tại hồ bơi tầng thượng một tòa nhà cao tầng khi động đất 7,7 độ xảy ra". Tính đến thời điểm bài viết, video đã thu hút 2,6 triệu lượt xem.

Theo các chuyên gia của DW, video là thật và cho thấy tác động của động đất, nhưng không liên quan sự kiện mới xảy ra ở vùng viễn đông Nga.

Thực tế video ghi lại trận động đất ngày 28-3 tại thủ đô Bangkok (Thái Lan), do ảnh hưởng từ trận động đất 7,7 độ có tâm chấn ở miền trung Myanmar.

Một video khác lan truyền trên TikTok ghi lại cảnh các kệ hàng trong một cửa hàng điện tử bị sập, được cho là do động đất ở Nga.

Video chú thích: "Động đất mạnh 8,7 độ gần Nga, cảnh báo sóng thần đã lan đến Alaska, Nhật Bản và Nga. Diễn biến tại đây, thông tin vừa được công bố...".

Tuy nhiên trang kiểm chứng Lead Stories qua tìm kiếm ảnh ngược đã phát hiện video này thực ra được đăng lên YouTube 3 tháng trước, sau trận động đất ngày 28-3 tại Myanmar.

Video sóng thần gây hiểu lầm

Một bài đăng khác trên X đính kèm video với tiêu đề "Cảnh quay sóng thần khủng khiếp ở Nga". Tuy nhiên qua tìm kiếm ảnh ngược, DW phát hiện video này xuất hiện từ 4 năm trước, ghi lại hậu quả sóng thần tại Greenland.

Video gốc cũng từng xuất hiện trên truyền thông khi một trận lở đất lớn gây ra sóng thần, khiến ngư dân địa phương kinh hoàng.

Trang Snopes cũng bác bỏ một video lan truyền trên X, ghi lại cảnh người dân tháo chạy khỏi sóng thần sau trận động đất ở Nga. Thực tế đây là video cũ đăng trên YouTube từ 7 năm trước.

Một video khác trên X được cho là cảnh sóng thần ập vào đất liền. Tuy nhiên DW xác nhận video này được đăng lần đầu năm 2017, ghi lại cảnh sóng thần tấn công một bãi biển ở Nam Phi.

Hình ảnh và video do AI tạo ra

Hình ảnh và video do AI tạo ra cũng góp phần khuếch đại làn sóng thông tin sai lệch. Một số bài đăng về cảnh báo sóng thần tại bang California (Mỹ) sau trận động đất ở Nga đã đính kèm hình ảnh gây hiểu lầm.

Chẳng hạn, một bài viết lan truyền trên X với tiêu đề: "Balboa biến mất", ám chỉ đảo Balboa - khu vực ven biển thuộc thành phố Newport Beach, bang California, nối với đất liền bằng một cây cầu.

Hình ảnh trong bài cho thấy nhiều tòa nhà chìm trong nước, chỉ còn phần mái và tầng trên nhô lên. Phía sau là cây cầu nổi trên mặt nước. Bài đăng đã thu hút hơn 95.200 lượt xem.

DW xác định hình ảnh này được tạo bởi AI, với nhiều chi tiết không thống nhất về thị giác. Thực tế một số khu vực tại California có phát cảnh báo sóng thần, nhưng thời điểm bài đăng lan truyền trên X, chưa có lệnh sơ tán nào được ban hành.

Thực hư video 'voi con nhặt lon bỏ vào thùng rác'

Một video lan truyền trên mạng xã hội, được gắn mác là sự kiện có thật về nhận thức môi trường ở động vật, cho thấy voi con dùng vòi nhặt lon rỗng trên đường bỏ vào thùng rác, nhưng đây là video AI.