Ông Võ Kim Cự - chủ tịch Liên minh hợp tác xã Việt Nam, nguyên chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh - Ảnh: NAM TRẦN

Ngày 22-2, Ủy ban Kiểm tra trung ương (UBKT T.Ư) đã ra thông báo về kỳ họp thứ 11 của ủy ban (từ ngày 15 đến 17-2, tại Hà Nội).

Về những sai phạm liên quan đến Formosa, UBKT T.Ư đã kết luận

1. Về kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với Ban cán sự Đảng Bộ Tài nguyên - môi trường và các cá nhân liên quan Ban cán sự Đảng Bộ giai đoạn 2008-2016: đã thiếu trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo; buông lỏng quản lý, điều hành;

Thiếu kiểm tra, giám sát; để xảy ra các vi phạm trong công tác thẩm định, phê duyệt, chấp thuận thay đổi đánh giá tác động môi trường, điều chỉnh địa điểm xả thải và quản lý nhà nước đối với dự án Formosa Hà Tĩnh.

Để xảy ra các vi phạm nêu trên, trách nhiệm thuộc về ông Nguyễn Minh Quang - nguyên ủy viên Trung ương Đảng, nguyên bí thư Ban cán sự Đảng, nguyên bộ trưởng với cương vị là người đứng đầu; ông Bùi Cách Tuyến - nguyên ủy viên Ban cán sự Đảng, nguyên thứ trưởng, nguyên tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường và ông Nguyễn Thái Lai - nguyên ủy viên Ban cán sự Đảng, nguyên thứ trưởng - chịu trách nhiệm trực tiếp về những vi phạm thuộc lĩnh vực được phân công phụ trách và cùng chịu trách nhiệm về các vi phạm, khuyết điểm của Ban cán sự Đảng Bộ Tài nguyên - môi trường.

UBKT T.Ư nêu: cùng chịu trách nhiệm có ông Mai Thanh Dung (trong thời gian giữ chức vụ cục trưởng Cục Thẩm định, đánh giá tác động môi trường) và ông Lương Duy Hanh - cục trưởng Cục Kiểm soát hoạt động bảo vệ môi trường - đã thiếu trách nhiệm trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao.

Những vi phạm, khuyết điểm của Ban cán sự Đảng Bộ Tài nguyên - môi trường và các cá nhân nêu trên là nghiêm trọng. Theo UBKT T.Ư, đến mức phải xem xét, thi hành kỷ luật.

Ông Nguyễn Minh Quang - nguyên ủy viên Trung ương Đảng, nguyên bí thư Ban cán sự Đảng, nguyên bộ trưởng Bộ Tài nguyên - môi trường - Ảnh: Việt Dũng

2. Về kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với Ban cán sự Đảng UBND tỉnh Hà Tĩnh và các cá nhân liên quan Ban cán sự Đảng UBND tỉnh Hà Tĩnh các nhiệm kỳ 2004-2011, 2011-2016: là đã thiếu trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo; buông lỏng quản lý, điều hành; thiếu kiểm tra, giám sát trong quá trình thực hiện dự án; để xảy ra các vi phạm trong thẩm định, phê duyệt, cấp phép và quản lý nhà nước đối với dự án Formosa Hà Tĩnh.

Để xảy ra các vi phạm nêu trên, trách nhiệm chính thuộc về ông Võ Kim Cự trong thời gian giữ cương vị phó bí thư Tỉnh ủy, bí thư Ban cán sự Đảng, chủ tịch UBND tỉnh nhiệm kỳ 2011-2016, phó chủ tịch UBND tỉnh kiêm trưởng Ban quản lý khu kinh tế (2008-2010) và trách nhiệm của ông Hồ Anh Tuấn - trưởng Ban quản lý khu kinh tế Vũng Áng (2010-2016).

Các ông Lê Đình Sơn, Đặng Quốc Khánh, Dương Tất Thắng và Nguyễn Nhật trong thời gian giữ cương vị ủy viên Ban cán sự Đảng UBND tỉnh Hà Tĩnh có phần trách nhiệm.

Ban thường vụ Tỉnh ủy Hà Tĩnh các nhiệm kỳ trong thời gian từ 2005-2016 đã thiếu trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát đối với Ban cán sự Đảng UBND tỉnh trong quá trình triển khai thực hiện dự án Formosa Hà Tĩnh.

Kết luận của UBKT T.Ư nêu: những vi phạm, khuyết điểm của Ban cán sự Đảng UBND tỉnh Hà Tĩnh và các ông Võ Kim Cự, Hồ Anh Tuấn là nghiêm trọng, đến mức phải xem xét, thi hành kỷ luật.

UBKT T.Ư yêu cầu Ban thường vụ Tỉnh ủy Hà Tĩnh và các ông Lê Đình Sơn, Đặng Quốc Khánh, Dương Tất Thắng, Nguyễn Nhật tổ chức kiểm điểm sâu sắc, nghiêm túc rút kinh nghiệm; đồng thời chỉ đạo kiểm điểm, xem xét kỷ luật đối với những cán bộ thuộc thẩm quyền theo kết luận của Ủy ban Kiểm tra trung ương.

Ống xả ngầm ra biển Vũng Áng của Formosa

Xin ý kiến kiểu “gạo đã nấu thành cơm”

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, ông Võ Kim Cự được coi là có trách nhiệm chính liên quan đến những vi phạm của Formosa trong thời gian ông giữ cương vị phó bí thư Tỉnh ủy, bí thư Ban cán sự Đảng, chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh nhiệm kỳ 2011-2016.

Sau sự cố môi trường liên quan đến Formosa, ông Cự đã từng khẳng định “tôi làm đúng, khi thẩm định dự án đều có ý kiến của 12 bộ chuyên ngành, kể cả các cơ quan trong khối nội chính, quốc phòng, an ninh... sau đó báo cáo Chính phủ và Chính phủ đồng ý để Hà Tĩnh được cấp phép”.

Tuy nhiên, từ thời điểm ngày 9-4-2008 (khi đó với cương vị phó chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh), ông Cự đã ký văn bản số 858 gửi Tập đoàn Formosa cam kết thời hạn cho thuê đất là 70 năm. Sau đó một tháng, UBND tỉnh Hà Tĩnh mới có văn bản gửi các bộ ngành xin... ý kiến(!).

Sau khi nhận văn bản của UBND tỉnh Hà Tĩnh, có 11 bộ ngành có ý kiến bằng văn bản nhận xét về báo cáo đầu tư. Trên cơ sở đó, ngày 2-6-2008, UBND tỉnh Hà Tĩnh có văn bản “báo cáo thẩm tra dự án đầu tư khu liên hợp gang thép và cảng Sơn Dương của Tập đoàn Formosa” gửi Thủ tướng Chính phủ.

Đến ngày 6-6-2008, Thủ tướng có ý kiến trả lời tại văn bản 869: “Về nguyên tắc đồng ý việc Tập đoàn công nghiệp nặng Formosa, Đài Loan thực hiện dự án đầu tư khu liên hợp gang thép và cảng Sơn Dương tại Khu kinh tế Vũng Áng, tỉnh Hà Tĩnh”.

Thanh tra Chính phủ kết luận: tại thời điểm thanh tra, chưa thấy có ý kiến của Chính phủ cho phép thời hạn hoạt động của dự án trên 50 năm. Theo đó, Thanh tra Chính phủ kết luận “việc cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Công ty Formosa 70 năm là sai quy định”.

Ngoài ra, ông Cự còn có trách nhiệm liên quan khi đồng ý bổ sung quy hoạch xây dựng tuyến ống xả nước thải ra biển khi chưa được Bộ Tài nguyên - môi trường đồng ý.

Ông Nguyễn Thái Lai được xác định có trách nhiệm liên quan đến quá trình xem xét cấp phép xả thải của Formosa.

Cụ thể, trước khi nghỉ hưu 20 ngày (ngày 11-12-2015), ông Lai ký giấy phép cho Formosa xả thải ra biển, điểm xả cách bờ 1,17km, ống thải đặt ngầm dưới biển. Đây là văn bản cuối cùng chính thức cho phép Formosa được xả thải ra biển (trước đó, Formosa cam kết xả thải ra sông Quyền).

Sự cố ô nhiễm môi trường biển do dự án Formosa Hà Tĩnh gây ra bắt đầu xuất hiện ngày 6-4-2016, làm cá biển chết hàng loạt ở gần Khu công nghiệp Vũng Áng (Sơn Dương, Kỳ Anh, Hà Tĩnh), sau đó lan rộng ra các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế, thiệt hại hết sức nghiêm trọng và lâu dài.