Quá trình phát triển đến nay, dù TP.HCM vẫn bố trí, tổ chức được không gian công cộng để người dân TP.HCM cũng như du khách cả nước tham gia các lễ hội, các sự kiện văn hóa nghệ thuật, các ngày kỷ niệm lớn của TP.HCM cũng như cả nước tại một số trục ở trung tâm, thế nhưng rất cần có quảng trường xứng tầm.

Hai dự án quảng trường ở TP.HCM

Tại khu vực trung tâm TP.HCM hiện có một số trục không gian lớn, thu hút nhiều người đến như trục đường Nguyễn Huệ (trước tượng đài Bác Hồ) gắn với bến Bạch Đằng, trục đường Lê Lợi gắn với chợ Bến Thành và công viên 23-9, trục đường Lê Duẩn gắn với công viên 30-4.

Các trục đường này hiện được TP sử dụng để tổ chức các ngày lễ, kỷ niệm lớn, có ý nghĩa của đất nước cũng như của TP.HCM, chẳng hạn như kỷ niệm ngày thống nhất đất nước 30-4, lễ quốc khánh.

Các trục này cũng là nơi người dân TP và du khách cả nước tham quan, giải trí, mua sắm cũng như tập trung vào các dịp lễ hội, tết, dịp bắn pháo hoa, lễ hội countdown, biểu diễn nghệ thuật...

Mặc dù các trục trên đang đảm nhiệm là không gian sinh hoạt cộng đồng cho người dân TP cũng như du khách cả nước nhưng đó chưa hẳn là quảng trường xứng tầm với TP.HCM.

Về quy hoạch quảng trường, hiện TP.HCM đang thực hiện hai quy hoạch quảng trường.

Một là dự án quảng trường trước chợ Bến Thành, gắn với trục Lê Lợi, công viên 23-9. Dự án đã được phê duyệt vào giữa cuối tháng 2-2025 với tổng diện tích cải tạo gần 59.000m² gồm quảng trường và các đường giao thông, vỉa hè, công trình gắn với quảng trường.

Khu vực này chia thành bốn phân vùng: khu vực xung quanh chợ Bến Thành; tiểu đảo trước trụ sở Hỏa xa; khu vực trước tứ giác Bến Thành; mũi tàu công viên 23-9. Tổng vốn đầu tư cho dự án là 145 tỉ đồng, được triển khai giai đoạn 2025-2026.

Hai là dự án xây dựng quảng trường trung tâm khu đô thị mới Thủ Thiêm rộng hơn 21ha, tổng vốn 1.793 tỉ đồng. Quảng trường trung tâm tại khu đô thị mới Thủ Thiêm sẽ là quảng trường lớn nhất Việt Nam kết nối với công viên bờ sông Sài Gòn phía Thủ Thiêm tạo ra không gian công cộng khoảng 30ha.

Quảng trường trung tâm là nơi tổ chức lễ hội văn hóa, chính trị và là không gian công cộng cho người dân và du khách. Mới đây TP Thủ Đức đề xuất áp dụng theo hình thức BT thanh toán bằng tiền cho dự án này.

TP.HCM cần quảng trường "đa nhiệm"

Quảng trường là không gian sinh hoạt công cộng rất cần thiết cho các đô thị lớn, nhất là đô thị như Hà Nội, TP.HCM, nơi thường tổ chức các sự kiện chính trị, văn hóa tầm quốc gia và quốc tế.

Một đô thị như TP.HCM có thể có nhiều loại quảng trường gắn với trục giao thông, khu vực thương mại, cây xanh, mặt nước...

Về quảng trường hành chính chính trị thì cần gắn với kiến trúc đặc biệt về lịch sử văn hóa như trụ sở UBND, dinh Độc Lập.

Trao đổi với Tuổi Trẻ về hiện trạng và nhu cầu quảng trường, kiến trúc sư Ngô Anh Vũ - viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng TP - cho rằng so với Hà Nội là thủ đô thì một quảng trường chính trị ít phù hợp với TP.HCM.

Quảng trường chính trị thì yêu cầu quy mô diện tích lớn, độ phẳng cao, ít cây, ít thân thiện hơn... so với quảng trường văn hóa, thương mại.

Đồng thời, tần suất cũng như nhu cầu sử dụng quảng trường chính trị cũng ít hơn so với nhu cầu quảng trường gắn với hoạt động văn hóa, lễ hội, nghệ thuật, biểu diễn, sự kiện, giao lưu, thương mại...

TP.HCM là đô thị lớn, quan trọng của cả nước thì nhu cầu quảng trường đa năng, đa nhiệm là phù hợp hơn. Quảng trường gắn với UBND TP, khu vực phía trước tượng Bác Hồ thì bảo đảm tính trang nghiêm nhưng quy mô không đủ.

Vì vậy, TP.HCM đã quy hoạch quảng trường trung tâm ở khu đô thị mới Thủ Thiêm đáp ứng việc vừa có trục trước UBND TP, vừa có khu đô thị mới. Diện tích quảng trường Thủ Thiêm cũng đủ lớn, vừa kết hợp sông Sài Gòn, với quảng trường bến Bạch Đằng như hình cánh cung.

Quảng trường ở Thủ Thiêm theo quy hoạch kết hợp đa nhiệm chính trị, nghệ thuật, văn hóa, đây là quảng trường trung tâm của TP.

TS Nguyễn Thị Hậu cho rằng cần xúc tiến xây dựng quảng trường trung tâm ở Thủ Thiêm kết nối với trung tâm cũ của TP. Ở đó có không gian rộng lớn thuận tiện về giao thông, hòa hợp với cảnh quan hiện đại của một trung tâm mới.

"Như vậy có thể tạo thêm công trình mới mang dấu ấn thời đại, thỏa sức sáng tạo thiết kế và ứng dụng công nghệ hiện đại trong tổ chức quảng trường cũng như những hoạt động, sự kiện ở đó...", TS Hậu nói.

Cần nhiều quảng trường bên sông Sài Gòn

Những năm qua, người dân TP cũng như du khách cả nước đã biết đến một trục phố Nguyễn Huệ đầy sức sống gắn với các hoạt động văn hóa nghệ thuật, lễ hội, giải trí... Trục này gắn với bến Bạch Đằng làm nổi bật hoạt động văn hóa, lễ hội, thương mại.

Kiến trúc sư Khương Văn Mười, nguyên phó chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, cho rằng một đô thị lớn có nhiều quảng trường thì càng tốt. Ông Mười phân tích rằng TP.HCM có thuận lợi phát triển quảng trường.

Quảng trường trung tâm ở Thủ Thiêm có sức chứa lên đến khoảng 1 triệu người, kết nối không gian sông Sài Gòn.

Trong định hướng quy hoạch của TP cũng quy hoạch hai bên bờ sông Sài Gòn để tạo ra quảng trường nước, khai thác lợi thế sông Sài Gòn của TP.

Phía bên này sông theo định hướng tuyến đường Tôn Đức Thắng sẽ làm đường đi bộ, rồi làm cầu kết nối hai bên bờ sông tại khu vực tượng đức thánh Trần Hưng Đạo đi qua quảng trường Thủ Thiêm.

"Việc thực hiện quảng trường theo định hướng quy hoạch phù hợp với từng giai đoạn, điều kiện của TP.HCM. Tương lai TP.HCM sẽ có trục Nguyễn Huệ gắn với công viên Tôn Đức Thắng, bến Bạch Đằng. Ở giữa là quảng trường nước kết nối hai bờ sông. Bên kia là quảng trường trung tâm ở Thủ Thiêm, công viên văn hóa nghệ thuật, kết nối sinh hoạt cộng đồng hai bên bờ sông.

Như vậy TP.HCM sẽ có nhiều không gian quảng trường gần nhau, tạo thành tổng thể không gian lớn. Với không gian quảng trường tổng thể như vậy thì TP.HCM linh hoạt điều phối khai thác làm phong phú hóa các hoạt động của TP trên tất cả các lĩnh vực chính trị, văn hóa, nghệ thuật, thương mại... tạo ra nhiều giá trị lớn hơn cho TP", ông Mười phân tích.

TS Nguyễn Thị Hậu cũng cho rằng việc thực hiện quảng trường trung tâm ở Thủ Thiêm gắn với sông Sài Gòn sẽ giúp cho TP.HCM có "hai nửa" đối xứng nhau qua sông Sài Gòn. Một bên bảo tồn di sản văn hóa của thế kỷ 19, 20 để phát triển kinh tế di sản, kinh tế du lịch dịch vụ. Một bên là thành phố hiện đại đáp ứng những nhu cầu kinh tế - văn hóa hiện đại, là dấu ấn của TP.HCM thế kỷ 21.

TP.HCM cần thêm nhiều quảng trường, càng nhanh càng tốt!

TP.HCM cần thêm không gian rộng lớn cho quảng trường. Không chỉ một mà cần có nhiều quảng trường cho thành phố hiện có hơn 10 triệu dân này.