Quản lý bất cập, doanh nghiệp xăng dầu hưởng lợi nghìn tỉ

Theo cơ quan kiểm toán, có ít nhất khoảng gần 4.800 tỉ đồng doanh nghiệp xăng dầu được hưởng lợi từ chính sách thuế

Thông tin được Kiểm toán Nhà nước đưa ra về việc trích lập, quản lý, sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu và công tác quản lý, điều hành giá xăng dầu giai đoạn 2015 - 2016.

Thuế nhập khẩu chưa phù hợp, tạo chênh lêch không hợp lý

Cụ thể, đối với thuế nhập khẩu, từ kỳ điều hành ngày 1-1-2015 đến kỳ điều hành ngày 4-3-2016, thuế nhập khẩu được tính theo tỉ lệ thuế nhập khẩu ưu đãi thông thường (MFN) là chưa phù hợp, tạo chênh lệch không hợp lý so với thực tế phát sinh. 

Theo tính toán, tổng chênh lệch phát sinh giữa xây dựng và thực tế năm 2015 và 5 kỳ điều hành đầu năm 2016 là trên 3.300 tỉ đồng.

Từ kỳ điều hành ngày 21-3-2016 đến nay, thuế nhập khẩu được tính theo tỉ lệ thuế suất thuế nhập khẩu bình quân và được Bộ Tài chính tính toán, hướng dẫn áp dụng theo từng quý. 

Cơ quan kiểm toán cho rằng việc xác định thuế nhập khẩu theo tỉ lệ thuế nhập khẩu bình quân dù có hợp lý hơn, nhưng chỉ mang tính giải quyết tình thế, không giải quyết tận gốc vấn đề, nên vẫn phát sinh chênh lệch thuế của 19 kỳ là 1.400 tỉ đồng.

Chưa kể, đối với việc xác định thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng, cơ quan kiểm toán cho biết kiểm tra một số kỳ điều hành năm 2016 cho thấy việc xác định trị giá tính thuế chưa đúng theo các quy định, do chưa có hướng dẫn của Bộ Tài chính. Do đó sau khi tính toán số liệu của 10 đầu mối, chênh lệch thuế giá trị gia tăng và thuế tiêu thụ đặc biệt là 216 tỉ đồng. 

Tương tự, khi tính toán lại tỉ giá tính thuế trong xây dựng giá cơ sở cũng chênh lệch tới 214 tỉ đồng.

Điều hành bất cập

Việc điều hành giá thông qua trích lập và sử dụng quỹ bình ổn giá cũng có bất cập khi liên tục chi quỹ ở mức quá cao, thời gian kéo dài, dẫn tới giá trong nước không sát với giá thế giới, nhanh cạn quỹ và buộc phải tăng giá.

Ngoài ra, cơ quan kiểm toán cũng chỉ ra sự bất cập và thiếu thống nhất giữ Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu và Thông tư 39 về phương pháp tính giá cơ sở. 

Đơn cử như quy định về tỉ giá ngoại tệ tính thuế nhập khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt được Nghị định 83 quy định là tỉ giá giao dịch bình quân trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng tính 15 ngày, nhưng theo Thông tư 39, tỉ giá lại được tính theo quy định của pháp luật về thuế.

Hay đối với quy định tính thuế tiêu thụ đặc biệt, thay vì tính bằng 10% tổng giá trị nhập khẩu cộng thuế nhập khẩu, thì lại được tính dựa trên giá do cơ sở sản xuất, cơ sở nhập khẩu bán ra. 

Trong khi đó, mức thuế tiêu thụ đặc biệt cơ cấu trong giá cơ sở do Liên bộ tính toán từ ngày 19-8-2016 được xác định theo giá bán lẻ, dẫn đến tình trạng người tiêu dùng đóng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng xăng theo giá bán lẻ, nhưng thực tế thuế tiêu thụ đặc biệt chỉ được đóng vào ngân sách nhà nước theo giá bán buôn, nên phần chênh lệch thuế chưa được nộp vào ngân sách.

Trong phần kiến nghị, cơ quan kiểm toán đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu áp dụng thống nhất một mức thuế suất thuế nhập khẩu xăng dầu phù hợp để thuận lợi cho việc quản lý, điều hành, hạn ché tối đa việc trốn lậu thuế.

Đồng thời nghiên cứu bổ sung chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng xăng dầu theo giá bán lẻ, phù hợp với việc xây dựng yếu tố này trong giá cơ sở, đảm bảo thực hiện nghĩa vụ thuế với nhà nước đầy đủ, tránh thất thu ngân sách.

Cơ quan kiểm toán cũng kiến nghị Chính phủ nghiên cứu quy định về mức dự trữ xăng dầu bắt buộc phù hợp với thị trường, thực tiễn kinh doanh của doanh nghiệp. Sửa đổi nội dung về tỉ giá để tính thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt giữa Nghị định 83 và Thông tư 39 cho phù hợp, thống nhất.

Đồng thời xem xét quy định tại Nghị định 83 về quyền điều chỉnh giá bán lẻ của thương nhân đầu mối theo hướng phù hợp, đồng bộ, sửa đổi quy định về trích lập và sử dụng quỹ bình ổn giá theo hướng lựa chọn thời điểm trích và sử dụng quỹ phù hợp trên nguyên tắc trích quỹ khi giá giảm để bù đắp khi giá tăng…