Dữ liệu cá nhân từ lâu đã được xem là "nhiên liệu" của nền kinh tế số, nhưng chỉ trong vài năm gần đây, khi công nghệ quảng cáo đạt độ chính xác gần như theo thời gian thực, tác động của nó mới trở nên rõ rệt. Mỗi tìm kiếm, tương tác mạng xã hội hay lịch sử mua hàng đều có thể trở thành nguyên liệu cho các hệ thống dự đoán hành vi.

Quảng cáo số và Privacy Tech

Quảng cáo số phát triển mạnh nhờ khả năng thu thập dữ liệu vi mô: vị trí, sở thích, thói quen tiêu dùng, nội dung tương tác và thời điểm dễ đưa ra quyết định mua hàng. Công nghệ theo dõi và phân tích đã biến quảng cáo từ ngẫu nhiên thành dự đoán chính xác, giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí.

Tuy nhiên, thị trường đang thay đổi nhanh chóng. Việc Google loại bỏ cookie bên thứ ba, các án phạt vì vi phạm GDPR và phản ứng của người dùng trước quảng cáo "bám đuôi" buộc ngành quảng cáo phải tái cấu trúc. 

Những thay đổi này không chỉ ở tầng kỹ thuật, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm người dùng: ít bị theo dõi hơn nhưng mức độ cá nhân hóa cũng giảm.

Trong bối cảnh đó, Privacy Tech - công nghệ bảo vệ quyền riêng tư - trở thành lời giải cho xung đột giữa lợi ích kinh doanh và quyền kiểm soát dữ liệu của người dùng.

Privacy Tech là tập hợp các công nghệ, nền tảng và giải pháp giúp người dùng bảo vệ dữ liệu của mình trước sự theo dõi quá mức hoặc sử dụng trái phép. Từ cơ chế mã hóa đầu cuối, VPN, trình duyệt chống theo dõi cho đến công nghệ ẩn danh dữ liệu (anonymization) và tính toán trên dữ liệu mã hóa (homomorphic encryption), mục tiêu của Privacy Tech là trao lại quyền tự chủ dữ liệu cho người dùng.

Điểm đáng chú ý là các nền tảng lớn cũng đang áp dụng Privacy Tech như một chiến lược dài hạn: Apple với cơ chế App Tracking Transparency, Google với Privacy Sandbox. Đây không chỉ là nỗ lực tuân thủ quy định, mà còn là cách giữ niềm tin người dùng trong bối cảnh dữ liệu trở thành yếu tố nhạy cảm nhất của đời sống số.

Ngành quảng cáo thay đổi

Sự trỗi dậy của Privacy Tech buộc ngành quảng cáo phải dịch chuyển từ mô hình dựa vào dữ liệu cá nhân chi tiết sang các phương pháp ít can thiệp hơn như nhắm mục tiêu theo nhóm, dùng dữ liệu tổng hợp hoặc dựa vào ngữ cảnh nội dung. Đây là cuộc tái cấu trúc toàn diện, cả về công nghệ lẫn chiến lược tiếp cận khách hàng.

Mặt khác, Privacy Tech cũng không phải "kẻ ngáng đường" quảng cáo. Nếu được triển khai hài hòa, nó giúp xây dựng môi trường minh bạch hơn, nơi mọi sự thu thập thông tin đều có sự đồng thuận của người dùng. Quảng cáo nhờ vậy tránh bị xem là xâm phạm quyền riêng tư, và doanh nghiệp xây dựng được mối quan hệ bền vững hơn với khách hàng.

Người dùng ngày nay không chỉ tiêu thụ nội dung, mà còn trở thành chủ thể có quyền lựa chọn và kiểm soát dữ liệu của mình. Sự phổ biến của Privacy Tech khuyến khích họ hiểu rõ hơn cách dữ liệu bị thu thập, chia sẻ, thậm chí khai thác thương mại.

Thói quen sử dụng Internet cũng thay đổi theo: nhiều người cài thêm công cụ chống theo dõi, hạn chế chia sẻ thông tin trên mạng, hoặc ưu tiên những dịch vụ minh bạch về dữ liệu. 

Trục lợi dữ liệu cá nhân: Phạt nặng hơn

'Nếu cho phép mua bán dữ liệu cá nhân thì đồng nghĩa với cho phép mua bán con người, mua bán quyền con người, quyền định đoạt thông tin cá nhân của người khác', Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quốc Hùng nhận định.