Vận chuyển đạm Phú Mỹ tại kho hàng của Tổng công ty Phân bón và hóa chất dầu khí ở Cần Thơ - Ảnh: TTXVN

Theo các doanh nghiệp (DN) sản xuất phân bón trong nước, việc đưa phân bón vào danh mục không chịu thuế khiến chi phí tăng lên, giá phân bón đến tay người nông dân cũng tăng, cả DN và nông dân đều gặp khó.

DN và nông dân đều thiệt

Trao đổi với chúng tôi, ông Dương Trí Hội, phó tổng giám đốc Tổng công ty Phân bón và hóa chất dầu khí (PVFCCo), cho biết sau khi mặt hàng phân bón được đưa vào danh mục không chịu thuế VAT theo Luật 71/2014/QH13 (Luật 71), có hiệu lực từ đầu năm 2015, các DN bán phân bón trong nước không được hoàn thuế VAT đầu vào.

Trong khi đó, thuế VAT các nguyên vật liệu đầu vào trong sản xuất phân bón là 10% nên phần chênh lệch do không được khấu trừ DN phải chịu. Để bù lại chi phí này, các DN buộc phải tăng giá bán. “Riêng PVFCCo, chi phí tăng thêm do chính sách này mỗi năm khoảng 400 tỉ đồng” - ông Hội cho biết.

Theo Hiệp hội Phân bón VN (FAV), các DN phân bón khác cũng ở trong tình trạng tương tự, với tổng chi phí không được khấu trừ thuế VAT lên đến hàng ngàn tỉ đồng mỗi năm. Ông Nguyễn Hạc Thúy, phó chủ tịch kiêm tổng thư ký FAV, cho biết có sự khác nhau giữa mức thuế VAT 0% và không phải chịu thuế VAT.

Một khi nằm trong danh mục chịu thuế VAT (0% hay 5%), DN vẫn là đối tượng chịu thuế nên phải kê khai thuế VAT đầu ra và được hoàn thuế VAT đầu vào. Nếu thuế VAT giảm từ 5% xuống 0%, DN có thể giảm giá bán phân bón tới tay người dân khoảng 5%.

“Với quy định phân bón không phải chịu thuế VAT, cả DN và nông dân đều thiệt. DN không được khấu trừ thuế VAT đầu vào, chi phí giá thành tăng nên khó cạnh tranh với phân bón nhập khẩu. Trong khi đó, nông dân cũng không mua được phân bón với giá thấp như kỳ vọng của Bộ Tài chính” - ông Thúy nói.

Giám đốc một DN phân bón tại TP.HCM cho biết từ đầu năm 2015 đến nay giá phân bón trên thị trường thế giới, nhất là ở Trung Quốc, đều ở mức thấp.

Nếu không giảm giá bán, DN sản xuất trong nước không thể cạnh tranh. Nếu giữ giá hoặc giảm giá bán, DN trong nước sẽ gặp khó do thuế VAT đầu vào không được khấu trừ.

“Một chính sách mà vừa làm khó DN và nông dân, vừa khuyến khích nhập phân bón phải sớm được sửa đổi” - vị này nói.

Nên đưa phân bón vào diện chịu thuế VAT

Trong kiến nghị vừa được tiếp tục gửi đến cơ quan chức năng mới đây, các DN sản xuất phân bón đề xuất đưa mặt hàng phân bón vào danh mục chịu thuế VAT, mức 0% hoặc 5%, nhằm giúp DN giảm chi phí, hạ giá thành và giá bán.

“Phải có những thay đổi để đảm bảo quyền lợi của người dân và các nhà sản xuất trong nước trước sức ép cạnh tranh từ phân bón nước ngoài” - ông Thúy đề xuất.

Theo FAV, cùng với giá phân bón thế giới giảm mạnh theo giá dầu, việc đưa mặt hàng phân bón vào danh mục không chịu thuế VAT đã tạo điều kiện cho phân bón nhập khẩu tràn vào VN thời gian qua, gây khó cho phân bón sản xuất trong nước.

Trong thực tế, sản lượng phân bón sản xuất trong nước đang có xu hướng giảm, phân bón nhập khẩu lại tăng mạnh.

Thông tin từ Bộ Công thương cho biết sản xuất phân bón của VN đã cơ bản đáp ứng được nhu cầu trong nước, thậm chí thời gian tới còn dư thừa để xuất khẩu.

Dự kiến năm 2017, sản xuất phân urê đạt 2,01 triệu tấn, tăng 2,2% so với ước thực hiện năm 2016; phân NPK đạt 2,67 triệu tấn, tăng 2,4% so với ước thực hiện năm 2016.

Tuy nhiên theo các DN, với thiệt hại lên đến hàng ngàn tỉ đồng mỗi năm do không được hoàn thuế VAT đầu vào (vì không nằm trong danh sách chịu thuế VAT), các DN trong nước đang gặp rất nhiều khó khăn, nhiều DN thua lỗ kéo dài, thậm chí có nguy cơ phá sản.

Do đó, ngành phân bón trong nước đang cần những chính sách hỗ trợ từ phía Nhà nước để ổn định sản xuất và phát triển.

Đặc biệt, các DN cũng đề nghị cơ quan chức năng xem xét việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đối với phân bón nhập khẩu nhằm bảo vệ sản xuất trong nước.

“Trong khi chờ các chính sách hỗ trợ khác, cơ quan chức năng cần sớm đưa phân bón về danh mục chịu thuế VAT bằng 0% hoặc giữ nguyên như trước là 5%” - ông Hội đề xuất.