Nhiều trẻ vào đời sớm do phụ giúp cha mẹ mưu sinh - Ảnh: Tiến Thành

Trong chương trình kỹ thuật lớp 5 ở tiểu học, chương đầu tiên là “Kỹ thuật phục vụ”. Ở chương 1 này, các em được học về kết nút áo, thêu dấu X, nấu cơm, luộc rau, rửa chén... Nhiều giáo viên trẻ cứ nghĩ dạy chương này thật đơn giản vì đó là chuyện thường ngày. Thực tế khi dạy những bài này, giáo viên sẽ rất ngỡ ngàng vì hầu hết học sinh hiện nay không biết gì cả.

Năm nào cũng vậy, khi dạy chương này tôi không cho học sinh mở sách giáo khoa mà để các em tự nêu trình tự của những việc này nhằm kiểm tra xem học sinh của mình biết làm hay có quan sát khi người lớn làm ở nhà hay không. Điều đáng buồn là ngày càng ít học sinh nêu được trình tự thực hiện công việc.

Nấu cơm là một công việc thường ngày và khá đơn giản, vậy mà học sinh trả lời là “bỏ gạo vào nồi, đậy nắp, nhấn nút”, có em giơ tay xin bổ sung là “phải rửa gạo trước”, ngay cả từ vo gạo các em cũng không biết.

Đó là nấu cơm bằng nồi điện, còn nấu cơm bằng bếp gas, than, củi thì giáo viên chỉ có diễn giải, minh họa mà thôi chứ các em hoàn toàn mù tịt. Khi tôi cho học sinh viết thử các bước luộc rau mà nhà các em thường làm thì có em bỏ trống, có em ghi như sau: “1: mua rau về, 2: nhúng nước, 3: bỏ vào nồi, 4: để lên nấu”.

Tôi phải gợi ý, minh họa các em mới hình dung ra được từng công đoạn. Tôi hỏi các em lặt rau để làm gì, câu trả lời thường gặp là “cho rau ngắn lại dễ nhai” chứ không hề biết là phải loại bỏ phần rau già, héo úa, có sâu...

Phần dạy các em thêu may còn khó khăn hơn. Các em không thể xỏ kim được dù giáo viên hướng dẫn từng nhóm 2-3 học sinh. Để đảm bảo tiết học ở lớp, giáo viên đành yêu cầu học sinh xỏ kim ở nhà...

Từ những điều các em thể hiện trên lớp đã cho thấy ở nhà các em không được người lớn hướng dẫn về những kỹ năng tự phục vụ cần thiết cho trẻ sau này.

Hiện nay, đa số gia đình đều ít con nên rất cưng chiều, không cho các cháu làm gì cả. Gia đình có người giúp việc lại càng tệ hại hơn.

Từ việc nhỏ đến việc lớn đều do người lớn làm thay, dần dần các cháu không biết làm gì hết ngoài học hành, vui chơi. Tôi từng chứng kiến một học sinh nữ lớp 8 dùng băng keo hai mặt dán áo đi học khi bị đứt nút áo mà không có mẹ ở nhà kết giúp và chỉ còn một chiếc áo sạch đi học.

Hay thấy cháu trai 17 tuổi đã ăn mì gói sống khi đói bụng vì không biết bật bếp gas lúc không có cha mẹ ở nhà; một bạn gái sinh viên đại học bỏ rau muống vào nồi, đổ nước vào rồi bắc lên bếp để luộc...

Lỗi không phải ở các em. Từ khi các cháu còn nhỏ, phụ huynh nên tập con em làm những công việc tự phục vụ bản thân tùy theo lứa tuổi, rồi làm các công việc trong nhà.

Cha mẹ đừng sợ con mình cực khổ. Để các cháu làm những việc đó chính là cung cấp kỹ năng sống cần thiết cho các cháu lúc không có người lớn kề bên, khi đi du học và tự chăm lo bản thân lúc trưởng thành. Cũng như qua đó, các cháu sẽ có trách nhiệm hơn với người thân, gia đình. Nấu cơm, giặt đồ, rửa chén, kết nút áo... không phải là chuyện nhỏ.