Qua các buổi làm việc của các đại biểu Quốc hội với Bộ GD-ĐT, tôi thấy dù còn nhiều tiếng nói khác nhau nhưng đều có một điểm chung đó là nỗi lo.

Bộ GD-ĐT lo rằng nếu để các nhóm làm sách tự làm sách, muốn làm sao thì làm thì đến lúc cần, không có bộ sách nào đạt tiêu chuẩn, lúc ấy mọi chuyện lại đổ lên đầu bộ, bởi vai trò có đủ sách giáo khoa cũng như đảm bảo chất lượng sách giáo khoa là trách nhiệm của bộ.

Nhưng xã hội, các nhóm làm sách và các đại biểu Quốc hội cũng có một nỗi lo khác: nếu bộ vừa tham gia làm sách, vừa là hội đồng thẩm định thì chẳng khác nào bộ vừa đá bóng vừa thổi còi, và như vậy các nhóm làm sách sẽ không thể nào “cạnh tranh” được với bộ.

Cả hai nỗi lo này đều chính đáng, và đều xuất phát từ mục đích làm sao để có được những bộ sách tốt nhất cho học sinh.

Bởi vậy, theo tôi, cần phải giải quyết được cả hai nỗi lo đó bằng cách công khai để xã hội tham gia từ đầu.

Đó là việc cần công khai tất cả các nhóm tham gia làm sách và công bố kế hoạch thực hiện các bộ sách này ra sao, quá trình thực hiện đến đâu, như thế nào, tiến độ thực hiện cũng được công khai để không chỉ các nhóm làm sách tự giám sát nhau mà còn có sự giám sát của xã hội.

Như vậy, quá trình thực hiện các bộ sách giữa các nhóm đến đâu cũng sẽ thể hiện sự ưu việt của các nhóm đến đấy, khi này công luận, các giáo viên, học sinh sẽ tự lựa chọn và đánh giá được bộ sách nào, cuốn sách nào phù hợp.

Như vậy, vai trò của hội đồng thẩm định cũng chỉ còn lại một phần chứ không thể quyết định được toàn bộ.

Làm như vậy để thấy rõ được trong quá trình làm việc, nếu các nhóm thực hiện không làm được các bộ sách, các cuốn sách thì những người đứng đầu nhóm cũng phải chịu trách nhiệm chứ không chỉ có bộ.

Và đương nhiên nhờ sự lựa chọn, đóng góp của xã hội mà vai trò “thổi còi” của hội đồng thẩm định của bộ cũng không bị lạm quyền hay thiếu công tâm.

PGS.TS NGUYỄN TẤN PHÁT
(nguyên thứ trưởng Bộ GD-ĐT, nguyên đại biểu Quốc hội)