Một người có tâm và có tầm

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online vào ngày 21-6, Đại sứ Bùi Thế Giang, phó chủ tịch Hội Việt - Mỹ, nguyên vụ trưởng Vụ Tây Âu - Bắc Mỹ, Ban đối ngoại Trung ương Đảng, cho biết ông bàng hoàng khi hay tin nguyên Phó thủ tướng Vũ Khoan từ trần.

Đại sứ Bùi Thế Giang có khoảng 25 năm quen biết và làm việc trong một số cuộc mà ông Vũ Khoan dự, chủ trì hoặc phát biểu. Nói về người thầy, đồng nghiệp, thủ trưởng và cũng là người anh tôn kính, ông Giang bồi hồi: "Ông Vũ Khoan luôn có một vị trí quan trọng trong trái tim tôi".

Để mô tả về ông Vũ Khoan, ông Giang dùng ba từ: trí tuệ, bản lĩnh và bình dị.

Khi cả thế giới quan tâm chuẩn bị chào đón năm 2000 mở đầu thiên niên kỷ mới, Thứ trưởng Ngoại giao Vũ Khoan khi đó đã viết một tài liệu dài, đưa ra nhiều dự báo lý thú về thế giới trong kỷ nguyên mới. Tài liệu do ông biên soạn cho thấy tầm nhìn ở cấp độ vĩ mô, bao gồm nhiều vấn đề lớn của nhân loại và đất nước, nhất là những vấn đề liên quan kinh tế - thương mại và khoa học - công nghệ.

Dù đã nghỉ hưu và luôn từ chối khi được mời, ông vẫn đến dự và phát biểu ở nhiều diễn đàn. Tuổi ngày càng cao nhưng tư duy của ông không hề "cũ". 

Những phát biểu của ông cho thấy ông vẫn theo sát diễn biến của thời cuộc, luôn thể hiện một lối tư duy mới và một cách tiếp cận "khác lạ" mà trong nhiều trường hợp ngay chính tổ chức, cơ quan hay người chủ trì vấn đề còn chưa nghĩ tới.

Khi là bí thư Trung ương Đảng phụ trách đối ngoại, đồng thời là phó thủ tướng, ông Vũ Khoan là người trực tiếp chỉ đạo những vấn đề được coi là rất nhạy cảm và khó khăn trong đối ngoại. 

Nhân quyền là một trong những vấn đề như vậy. Ông tiếp cận vấn đề này một cách "không giống ai" trước đó. Trong lúc hầu như ai ai cũng coi đây là vấn đề phải lo che chắn, ông lại khẳng định không nên ngại ngùng khi nói về nhân quyền.

“Ai cũng nghĩ một Thứ trưởng Ngoại giao là người chỉ nói năng “ngọt nhạt”, nhưng Vũ Khoan không hẳn như vậy, rất biết mình đang đối thoại với ai. Ông ấy làm ngoại giao bằng phong cách thẳng thắn, giản dị, rất dí dỏm, tạo được niềm tin và sức thuyết phục đối với người đối thoại với ông. Ông không khách khí nhưng cũng chẳng lên gân lên cốt. Ông bình dị, khiêm nhường, cả lời ăn tiếng nói, cả trang phục. Con người ông ấy xưa giờ luôn là vậy”, Đại sứ Giang nói.

Giản dị và tận tụy đến ngày cuối cùng

Xúc động nói về nguyên Phó thủ tướng, ông Nguyễn Quang Khai - nguyên đại sứ Việt Nam tại Trung Đông - cho biết sinh thời ông Vũ Khoan là một nhà ngoại giao uyên bác, một tấm gương sáng cho thế hệ trẻ về tinh thần học tập và nếp sống giản dị.

Dù tuổi cao, sức yếu, ông Vũ Khoan vẫn tham gia vào công tác nghiên cứu và "làm việc đến tận những giây phút cuối cùng của cuộc đời".

"Cách đây khoảng hai tuần, tôi rất ngạc nhiên khi nhận được cuộc điện thoại từ ông Vũ Khoan. Ông gọi để hỏi tôi về tình hình hiện tại ở khu vực Trung Đông cho một bài viết có chủ đề liên quan. Ông ấy hỏi tôi rất chi tiết về Hội nghị thượng đỉnh tại Ả Rập, rồi việc Syria gia nhập lại Liên đoàn Ả Rập thế nào, hòa giải giữa Iran và Ả Rập Xê Út ra sao.

Lúc đó ông ấy vẫn rất minh mẫn và uyên bác. Tôi cho rằng đó là công việc cuối cùng của ông ấy", ông Khai chia sẻ với Tuổi Trẻ Online.

Trong ấn tượng của ông Khai, ông Vũ Khoan có lối sống hết sức giản dị. Nguyên Phó thủ tướng ăn mặc rất đơn giản, chỉ có cái quần kaki, đi một đôi dép bình thường, thậm chí xuất hiện trên tivi ông cũng chỉ mặc cái áo bu dông. 

"Ông vẫn thường tham gia các cuộc gặp với cán bộ về hưu của Bộ Ngoại giao, trò chuyện vui vẻ và không có bất cứ sự phân biệt nào về việc ông từng là phó thủ tướng. Ông nói về hưu thì ai cũng như nhau. Mọi người đều rất yêu quý ông Vũ Khoan", ông Khai nhớ lại.

Nguyên Phó thủ tướng luôn hoàn thành xuất sắc bất cứ nhiệm vụ nào mà Đảng và Nhà nước phân công, giao phó.

Ông Vũ Khoan từng là phiên dịch cho Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhiều lãnh đạo cấp cao của Việt Nam khi sang thăm Liên Xô (cũ), đồng thời phiên dịch cho nhiều nhà lãnh đạo của Liên Xô sang thăm Việt Nam.

"Một thời, ông Vũ Khoan là cán bộ ngoại giao ở Liên Xô (cũ). Sau này ông được phân công tham gia đàm phán Hiệp định thương mại Việt - Mỹ (BTA) và góp công giúp Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Đến khi được phân công về Bộ Thương mại (nay là Bộ Công Thương), ông Vũ Khoan cũng sẵn sàng đón nhận vai trò và hoàn thành xuất sắc trọng trách này", ông Nguyễn Quang Khai nói.

Nguyên Phó thủ tướng Vũ Khoan từ trần

Nguyên Phó thủ tướng Vũ Khoan từ trần vào hồi 7h05 ngày 21-6-2023 tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.