Theo báo South China Morning Post ngày 1-9, động thái này được cho là nhằm đưa ngành sản xuất dược phẩm trở lại Mỹ, song giới chuyên gia cảnh báo có thể gây ra tác dụng ngược, đẩy giá thuốc tăng và đe dọa nguồn cung.

Trong nhiều thập kỷ qua, phần lớn thuốc nhập khẩu vào Mỹ được miễn thuế, song một thỏa thuận thương mại gần đây giữa Mỹ và châu Âu đã bao gồm mức thuế 15% đối với một số mặt hàng, trong đó có dược phẩm.

Tổng thống Trump thậm chí đe dọa áp thuế tới 200% với dược phẩm sản xuất từ các nước khác.

Các nhà kinh tế cảnh báo thuế cao sẽ tác động trực tiếp tới người tiêu dùng Mỹ qua giá thuốc được bán tại các nhà thuốc và gián tiếp qua phí bảo hiểm y tế, với người nghèo và người cao tuổi sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Ông Trump cũng đang gây áp lực để các hãng dược hạ giá bán trong nước, đồng thời hứa trì hoãn áp thuế 1 - 1,5 năm để các công ty dự trữ thuốc và chuyển dây chuyền sản xuất về Mỹ.

Theo giới phân tích, các công ty dược đã tăng cường nhập khẩu và có lượng dự trữ thuốc đủ để phục vụ trong 6-18 tháng, nên tác động của việc tăng thuế có thể chưa rõ rệt cho tới năm 2027-2028. 

Nhiều chuyên gia cũng dự đoán mức thuế cuối cùng sẽ thấp hơn 200%, và có thể có ngoại lệ với một số thuốc generic biên lợi nhuận thấp.

Ngành dược toàn cầu nhiều năm qua đã dịch chuyển sản xuất ra nước ngoài để tận dụng chi phí thấp ở Trung Quốc, Ấn Độ và ưu đãi thuế tại Ireland, Thụy Sĩ, khiến Mỹ ghi nhận thâm hụt thương mại dược phẩm vào năm 2024 gần 150 tỉ USD.

Chính vì vậy, ông Trump đang muốn đưa ngành sản xuất dược phẩm trở lại Mỹ. Nhiều tập đoàn đã bắt đầu tăng đầu tư, như Roche (Thụy Sĩ) cam kết chi 50 tỉ USD, Johnson & Johnson dự kiến đầu tư 55 tỉ USD trong bốn năm tới. Tuy nhiên, việc xây dựng các nhà máy dược phẩm từ đầu rất tốn kém và mất nhiều năm.

Hơn nữa, các thành phần hoạt tính chính (API) của thuốc phần lớn vẫn phải nhập khẩu. Ước tính 97% kháng sinh, 92% thuốc kháng vi rút và 83% thuốc generic phổ biến của Mỹ chứa ít nhất một API sản xuất ở nước ngoài. Điều này khiến việc tránh thuế gần như bất khả thi nếu không xây dựng toàn bộ chuỗi cung ứng trong nước.

Trong khi các hãng dược lớn có đủ lợi nhuận để xoay xở, các nhà sản xuất thuốc generic giá rẻ - vốn chiếm 92% đơn thuốc ở Mỹ - có thể phải rời thị trường.

Theo chuyên gia Marta Wosinska từ Viện Brookings, chỉ áp thuế quan thì khó có thể khuyến khích các hãng generic xây dựng nhà máy ở Mỹ, trừ khi có hỗ trợ tài chính từ chính phủ.

"Chúng ta muốn thuốc rẻ nên đã đẩy quy trình sản xuất ra nước ngoài. Nếu muốn đảo ngược điều này, chúng ta phải chấp nhận chi phí rất lớn", bà nói.

Tòa án Mỹ phán quyết nhiều mức thuế của ông Trump là bất hợp pháp

Tòa phúc thẩm Mỹ phán nhiều mức thuế của Tổng thống Trump là bất hợp pháp, nhưng cho phép duy trì hiệu lực đến giữa tháng 10 nhằm mở đường cho vụ việc tiếp tục lên Tòa án Tối cao.