Phóng to

Nắp cống nằm trước nhà số 39 Bà Hạt, quận 10 - Ảnh: P.P.H.

Nhà “ngồi” trên cống

Tuyến đường Bà Hạt, quận 10 (hướng từ Nguyễn Kim đến Ngô Gia Tự, bên phải) gần như không còn vỉa hè. Đoạn tại phường 9, vỉa hè rộng lắm cũng chưa đến 0,5m. Nhà nhà lấn chiếm xây dựng, “ôm” vỉa hè đến sát lòng đường. Đường ống thoát nước trước đây nằm trên vỉa hè giờ lại lọt thỏm trong nhà dân. Vì vậy không dễ tìm ra đường ống thoát nước nằm ở đâu.

Một người dân ở đây hướng dẫn: “Nên tìm các con hẻm nào có nắp cống thì phía dưới là đường ống thoát nước”. Với cách này mới có thể “định vị” ra có đoạn ống nằm sâu trong nhà dân khoảng 1m, có đoạn sâu hơn. Trước đây mỗi nắp cống cách nhau 25-30m nhưng giờ nhà dân đã xây bít lại, không còn dấu vết. Suốt một đoạn dài, chỉ có căn nhà số 39 Bà Hạt còn để nắp cống trước cửa. Một người trong nhà nói mỗi lần ngành thoát nước đến nạo vét thì dỡ nắp cống lên, nạo vét xong vệ sinh sạch sẽ và nắp cống trở thành nền nhà.

Cách đó không xa, tuyến đường Nguyễn Duy Dương, quận 10 cũng tương tự. Chủ một căn hộ trên đường này cho hay chuyện này đã có từ lâu. Họ chưa nghe chính quyền địa phương đặt vấn đề gì vì hầu như nhà nào cũng giống như vậy.

Nhìn bức tường căn nhà này và dãy cột cũng hình dung quá trình lấn chiếm: ban đầu cửa nhà cách đường ống thoát nước khoảng 2m. Sau đó chủ nhà xây thêm bức tường lấn ra vỉa hè khoảng 0,5m, tiếp đó là 0,5m nữa. Hiện nay căn nhà đã bao trùm cả vỉa hè và hệ thống thoát nước. Việc lấn chiếm góp phần làm hệ thống thoát nước xuống cấp, ảnh hưởng đến thoát nước của khu vực, gần đây Sở GTCC TP phải lắp đặt tuyến cống mới nằm ở lòng đường Nguyễn Duy Dương, tốn hàng tỉ đồng.

Hệ thống thoát nước nằm ở lòng đường cũng bị lấn chiếm. Tuyến cống phi 1.200 tại hẻm 63 Nguyễn Thị Nhỏ, đường Hùng Vương, quận 6 (song song với đường Nguyễn Thị Nhỏ) trong tình trạng như vậy. Đoạn cống dài khoảng 200m nối từ đường Hùng Vương ra đường Trang Tử là tuyến cống chính thoát nước cho khu vực và đường Hùng Vương, Ba Tháng Hai... ra kênh Hàng Bàng. Nhưng hiện tại tuyến cống chỉ còn phân nửa. Nửa còn lại đã bị bịt bởi các căn nhà xây dựng từ nhiều năm qua. Mới đây trên tuyến cống mọc lên căn nhà cao hai tầng. Một cán bộ Xí nghiệp Thoát nước số 2 cho biết: “May mà cọc nền nhà chưa đóng xuyên qua cống. Nếu bị đóng, chúng tôi không biết nạo vét ra sao”.

Theo Công ty Thoát nước đô thị TP.HCM, chỉ riêng ở các quận nội thành cũ có hơn 6km cống thoát nước bị lấn chiếm như vậy. Cụ thể như đường Huỳnh Mẫn Đạt (quận 5), đường Phan Văn Khỏe, cống gần khu vực Hoàng Lê Kha (quận 6), Vĩnh Viễn (quận 10)...

Hai giải pháp khó thực hiện

Các xí nghiệp thoát nước cho biết với những tuyến cống bị lấn chiếm, thời gian nạo vét gấp nhiều lần so với những tuyến cống khác. Việc này cũng ảnh hưởng đến sức khỏe, nguy hiểm đến tính mạng của công nhân khi nạo vét sâu bên trong, xa các nắp cống. Chất lượng công trình xuống cấp nhanh khi có nhiều nhà đè lên tuyến cống. Không ít trường hợp xây dựng nhà đóng cọc làm cống biến dạng, khó thoát nước.

Đối với những đường ống có nắp cống nằm trong nhà dân, theo ngành thoát nước, mỗi lần nạo vét phải nhờ đến chính quyền địa phương can thiệp. Chưa hết, ngành thoát nước còn phải cam kết với người dân là sau khi nạo vét phải vệ sinh sạch sẽ, thậm chí mua gạch, ximăng tráng lại (khi cạy nắp hầm làm gạch bể)... mới được làm.

Những điều bất hợp lý này tồn tại từ nhiều năm qua. Vỉa hè, hệ thống thoát nước do Nhà nước đầu tư nhưng lại để cho nhà dân... chiếm dụng. Công ty Thoát nước đô thị cho biết gần đây thực trạng này có xu hướng lan rộng ra các quận ven và các huyện. Theo ngành cấp nước, giải pháp cho chuyện này chỉ có hai: giải tỏa nhà dân hoặc bỏ hệ thống thoát nước cũ, đặt hệ thống thoát nước mới ở lòng đường. Nhưng cả hai giải pháp này không dễ thực hiện trong điều kiện hiện nay.