Một xưởng thuộc da thủ công ở Morocco. Quy mô lớn giúp các xưởng này xử lý được các đơn hàng rất lớn, thuộc được nhiều loại da, từ các loại động vật lớn nhỏ khác nhau - Ảnh: NICO AVELARDI

Nếu một ngày đến Morocco, bạn chắc chắn được lời mời gọi hấp dẫn "Đến Marrakech và thăm xưởng thuộc da để cảm nhận được dòng chảy lịch sử".

Nằm ẩn bên trong những khu chợ truyền thống Medina tại các thành phố nổi tiếng như Marrakech, Fez, các xưởng thuộc da mang đậm dấu ấn bản sắc văn hóa thịnh vượng của các thành phố cổ kính này.

Các xưởng thủ công này vẫn giữ nguyên được nét truyền thống từ thế kỷ 12.

Hầu hết các công đoạn của quá trình thuộc da đều xoay quanh các thùng chứa bằng bê tông - Ảnh: NICO AVELARDI

Thuộc da là một trong những nghề thủ công có truyền thống lâu đời của Morocco. Các ghi chép lịch sử cho thấy từ thế kỷ thứ 12 người dân nơi đây đã biết làm da thuộc.

Đến thời trung cổ, nghề thuộc da càng phát triển mạnh mẽ hơn.

Những người công nhân đang cùng nhau ngâm một tấm da lớn vào thùng chứa bột nhão làm từ đá vôi trong hai tuần. Trong thời gian này, chúng được lật qua lật lại vào những thời điểm cụ thể - Ảnh: NICO AVELARDI

Thuộc da là một công việc lao động nặng nhọc, nhưng lại được thực hiện hoàn toàn bằng tay.

Đầu tiên, da sống đưa về xưởng được rửa sạch bằng muối, sau đó phủ một lớp bột sệt làm từ đá vôi trong 2 tuần để làm cho chúng mềm dẻo hơn.

Tiếp theo, da được ngâm trong những thùng nước chứa hợp chất, sau đó để khô.

Các loại da được mang về từ khắp nơi trên thế giới. Xưởng thủ công có thể thuộc được hầu hết da động vật, chủ yếu là da ngựa, bò, trâu, cá sấu, lạc đà, cừu - Ảnh: NICO AVELARDI

Cuối cùng, những người thợ thuộc da sẽ cạo sạch lông còn sót lại trước khi da được bán cho các thợ nhuộm và thợ thủ công địa phương.

Những tấm da thuộc từ quốc gia nhỏ bé vùng Bắc Phi theo các chuyến hàng đi khắp thế giới. Da thuộc ở đây nổi tiếng nhờ chất lượng và sự tỉ mỉ trong các công đoạn hoàn toàn thủ công.

Sau khi trải qua hết các công đoạn ngâm tẩm, da sẽ được đưa lên để cao sạch lông và loại bỏ mỡ. Đây là một công việc nặng nhọc nên các công nhân thường cùng nhau làm chung - Ảnh: NICO AVELARDI

Một trong những lời chỉ đường thú vị nhất dành cho du khách khi tìm đến các xưởng thuộc da là "Hãy nhắm mắt lại và đi theo nơi mà chiếc mũi của bạn chỉ đến"!.

Thật vậy, các xưởng thuộc da thủ công không giống như xưởng vải công nghiệp. Đó là nơi có mùi hương không lấy làm dễ chịu.

Cạo lông và loại bỏ hết các tạp chất là công đoạn tốn thời gian nhất của việc thuộc da - Ảnh: NICO AVELARDI

Mùi từ da động vật sống để lâu dưới nắng, mùi da thối, mỡ thừa bị loại bỏ. Thậm chí, một số xưởng sẽ ngâm da trong thùng nước tiểu động vật trong hai hoặc ba ngày, trước khi được giặt trong nước và phân chim bồ câu để làm mềm da.

Du khách thường sẽ mang theo một chút lá hương liệu để át mùi hôi khi đến thăm xưởng.

Mọi công đoạn trong xưởng thuộc da: từ khâu chọn lọc, vận chuyển, ngâm tẩm, tẩy rửa, phơi sấy, cắt lọc đều được làm thủ công - Ảnh: NICO AVELARDI

Ngoài đá vôi, các thùng chứa cũng được bổ sung một số hợp chất tự nhiên để tạo màu. Một loạt các hợp chất được sử dụng tùy theo sắc thái màu da cần đạt được - Ảnh: FLORATHEEXPLORE

Các xưởng thuộc da vẫn sử dụng cùng một loại thuốc nhuộm thực vật tự nhiên để làm da; hoa anh túc cho màu đỏ, cây lá móng cho màu cam, nghệ tây cho màu vàng, lá bạc hà cho màu xanh lá cây.

Ngay cả việc làm khô những tấm da cũng bằng yếu tố tự nhiên mà không dùng máy móc. Da sau khi xử lý được phơi dưới nắng hoặc hong gió cho khô - Ảnh: FLORATHEEXPLORE

Công đoạn cuối cùng là cạo sạch lớp bụi bẩn và lông còn sót lại. Da sạch sau đó sẽ theo các chuyến hàng đi khắp thế giới, một phần được những người chủ kinh doanh trong nước tiêu thụ - Ảnh: NICO AVELARDI

Bước vào các khu chợ truyền thống của Marrakech như thể lạc vào mê cung những con hẻm nhỏ đầy màu sắc.

Một nghệ nhân may túi da trong xưởng của mình. Công việc này đòi hỏi kinh nghiệm và kỹ năng chế tác dày dặn - Ảnh: NICO AVELARDI

Hai bên đường là vô số xưởng làm việc, nơi da nhuộm đã qua xử lý được biến đổi thành nhiều loại hàng hóa.

Túi xách, giày dép, mũ nón, ví, đồ lưu niệm từ da rất phổ biến tại Morocco - Ảnh: NICO AVELARDI.

Một cuộc sống sống động bày ra trước mắt: những chiếc máy may chạy ầm ầm, tiếng đóng đinh với những dụng cụ bằng gỗ, những nghệ nhân cần mẫn cẩn thận đưa từng đường kéo, tiếng rao của người bán trà và cà phê, tiếng lộc cộc của xe đẩy da nhỏ trên con đường gồ ghề…

Tất cả các hoạt động này khiến người ta có cảm giác như thể lạc vào một thế giới khác, nơi mà thời gian như ngừng lại.

Công nghiệp văn hóa hay thủ công, truyền nghề và... hên xui?

TTO - Xung quanh chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam trên địa bàn TP.HCM đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 với nhiều mục tiêu cụ thể liên quan đến ngành nghệ thuật biểu diễn, Tuổi Trẻ ghi nhận thêm ý kiến người trong cuộc.