Theo luật được thông qua, Quốc hội chọn ngày 31 tháng 5 hằng năm là Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí và Chính phủ sẽ quy định chi tiết việc tổ chức thực hiện. 

Bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí

Luật mới cũng quy định rõ việc cung cấp, xử lý thông tin phát hiện lãng phí, bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí. Cụ thể, người đứng đầu cơ quan, tổ chức nhận được thông tin về lãng phí có trách nhiệm tiếp nhận, xử lý, giải quyết thông tin phát hiện lãng phí theo quy định pháp luật về tố cáo, pháp luật về tiếp công dân và pháp luật có liên quan; trường hợp có lãng phí xảy ra phải ngăn chặn, khắc phục kịp thời.

Người đứng đầu cũng có trách nhiệm xử lý theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền xử lý sai phạm và công khai kết quả xử lý; giải trình trước cơ quan chức năng về việc để xảy ra lãng phí theo quy định.

Cơ quan thanh tra, kiểm tra, điều tra, viện kiểm sát nhân dân, người đứng đầu cơ quan cấp trên trực tiếp khi nhận được thông tin về lãng phí có trách nhiệm chỉ đạo, tổ chức làm rõ theo chức năng, nhiệm vụ của mình, ngăn chặn và kịp thời xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.

Người đấu tranh chống lãng phí và người thân được bảo vệ theo quy định của pháp luật. Trong đó, họ được bồi thường theo quy định khi cơ quan có thẩm quyền không áp dụng biện pháp bảo vệ hoặc áp dụng không kịp thời gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản, tinh thần.

Việc lợi dụng đấu tranh chống lãng phí để vu khống cơ quan, tổ chức, cá nhân; dùng bạo lực, gây áp lực, vu khống, cô lập, xúc phạm hoặc xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của người đấu tranh chống lãng phí và người thân sẽ bị nghiêm cấm.

Các hành vi xâm phạm bất hợp pháp nhà ở, chỗ ở, chiếm giữ, hủy hoại tài sản, xúc phạm nhân phẩm, danh dự; trả thù hoặc thuê, nhờ, xúi giục người khác uy hiếp tinh thần, trả thù người đấu tranh chống lãng phí và người thân cũng bị nghiêm cấm.

Hành vi khác cũng bị nghiêm cấm là phân biệt đối xử, đề ra tiêu chí, điều kiện, nhận xét, đánh giá mang tính áp đặt gây bất lợi trong công tác cán bộ, khen thưởng, kỷ luật với người đấu tranh chống lãng phí và người thân; luân chuyển, điều động, biệt phái người đấu tranh chống lãng phí khi đang giải quyết vụ việc.

Thực hiện thanh tra, tiết kiệm chống lãng phí

Đối với hoạt động kiểm tra, thanh tra tiết kiệm, chống lãng phí, luật quy định rõ để đảm bảo rõ ràng trong tổ chức thực hiện. Đây được xác định là nhiệm vụ thường xuyên của các cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Việc kiểm tra sẽ bao gồm: Tình hình và kế hoạch tổ chức thực hiện Chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí; việc công khai về tiết kiệm, chống lãng phí; tình hình thực hiện tiêu chuẩn, định mức, chế độ trong từng lĩnh vực theo quy định của pháp luật…

Việc thanh tra sẽ thông qua xem xét, đánh giá, kết luận, kiến nghị xử lý của cơ quan thanh tra đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn liên quan đến tiết kiệm, chống lãng phí của cơ quan, tổ chức, cá nhân theo trình tự, thủ tục do pháp luật thanh tra quy định.

Cùng đó, luật cũng đã quy định rõ các hành vi gây lãng phí và hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, chống lãng phí ngay tại luật. Bao gồm lãng phí liên quan tới xây dựng, ban hành văn bản; vi phạm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo; quản lý, sử dụng tài chính công; vốn đầu tư công; đầu tư xây dựng, mua sắm, thuê, quản lý, sử dụng tài sản công; khai thác, sử dụng tài nguyên, năng lượng; quản lý, sử dụng vốn nhà nước trong các dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư.

Việc quy định này được Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu rõ trong báo cáo giải trình tiếp thu, nhằm để thể chế hóa đầy đủ hướng dẫn của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, đồng thời kế thừa một số quy định tại luật hiện hành, đảm bảo nhận diện rõ từng hành vi gây lãng phí.

Cùng đó, việc nhận diện rõ hành vi gây lãng phí thể hiện rõ quyết tâm của Đảng, Nhà nước về việc xử lý triệt để các hành vi gây lãng phí đang tạo rào cản phát triển kinh tế - xã hội, làm bỏ lỡ thời cơ phát triển của đất nước.

Bí thư Trần Lưu Quang: Lãng phí còn nghiêm trọng hơn tham nhũng, đừng để hối tiếc 'phải chi hồi đó’

Sáng 11-11, tại Hội nghị tổng kết phòng chống tham nhũng, lãng phí nhiệm kỳ Đại hội 13, Bí thư Thành ủy TP.HCM Trần Lưu Quang nhấn mạnh lãng phí nghiêm trọng hơn tham nhũng, cần xử lý dứt điểm.