Luật Phòng, chống mua bán người 2024 và nghị định 162/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1-7-2025 đã có những bước chuyển quan trọng trong cơ chế hỗ trợ nạn nhân trở về.

Lá thư cảm ơn của một người bị lừa bán

Trường hợp anh H.V.A., người Kon Tum, từng bị lừa bán sang nước ngoài. Sau khi trốn thoát và được cơ quan chức năng hỗ trợ hồi hương an toàn, gia đình anh đã gửi thư cảm ơn đến công an địa phương.

Ngay sau khi trở về, anh An được xác minh nhân thân, bảo đảm an toàn, hỗ trợ chi phí và hướng dẫn tiếp cận các dịch vụ phục hồi.

Nhiều nạn nhân mua bán người sau khi trở về nước đã được tiếp nhận đầy đủ theo quy trình mới: hỗ trợ pháp lý, chăm sóc y tế, tư vấn tâm lý và hướng nghiệp...

Điều này có được là nhờ Luật Phòng, chống mua bán người 2024 và nghị định 162/2025/NĐ-CP đánh dấu bước chuyển quan trọng, mang lại khung pháp lý toàn diện, trực tiếp nâng mức độ bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân khi họ tái hòa nhập cộng đồng.

Báo cáo về một đợt giải cứu lớn cho biết các nạn nhân có độ tuổi đa dạng, có người mới 18-19 tuổi nhưng cũng có người đã tốt nghiệp đại học, có nghề nghiệp ổn định trước khi bị lừa bán.

Tội phạm mua bán người không chỉ nhắm vào nhóm nghèo, ít học. Chúng còn tiếp cận qua môi giới việc làm, lời mời đi nước ngoài "việc nhẹ, lương cao" nhằm lừa cả những người trẻ có bằng cấp, thậm chí đang có nghề nghiệp ổn định.

Nạn nhân sau khi được giải cứu hoặc tự trở về thường phải đối diện với tổn thương tâm lý, bất an, bị kỳ thị, không biết bắt đầu lại cuộc sống từ đâu.

Chính vì vậy cơ chế hỗ trợ nạn nhân trở về phải được coi là một trong những trụ cột quan trọng của công tác phòng, chống mua bán người tại Việt Nam.

Từ xử lý hậu quả sang bảo vệ và phục hồi

Một trong những thay đổi nổi bật nhất của Luật Phòng, chống mua bán người 2024 là mở rộng phạm vi hỗ trợ.

Luật mới khẳng định tất cả nạn nhân của mua bán người, bao gồm lao động di cư, người dân tộc thiểu số, nạn nhân bị bóc lột lao động, nạn nhân bị cưỡng bức hôn nhân, lừa đảo đưa ra nước ngoài, đều được tiếp cận đầy đủ dịch vụ hỗ trợ.

Theo đó, người trở về được tiếp cận dịch vụ y tế ban đầu, tư vấn tâm lý, hỗ trợ chi phí đi lại, được bố trí nơi tạm trú an toàn và giới thiệu các chương trình đào tạo nghề, tạo sinh kế bền vững.

Bộ Công an mới đây công bố thêm rằng nạn nhân sau khi trở về nơi cư trú còn được tư vấn việc làm, giới thiệu việc làm miễn phí và được xem xét hỗ trợ vay vốn ưu đãi nhằm ổn định cuộc sống, tái hòa nhập cộng đồng.

Điểm mới nữa của Luật Phòng, chống mua bán người 2024 là nạn nhân được đảm bảo quyền tham gia quá trình tố tụng. Họ có quyền được thông tin về tiến trình vụ việc, được hỗ trợ pháp lý miễn phí, được bảo vệ khi cung cấp lời khai, tránh nguy cơ bị trả thù hoặc tái tổn thương.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội - đánh giá điểm tiến bộ quan trọng của luật mới là đã chuyển trọng tâm từ xử lý hậu quả sang bảo vệ và phục hồi con người, chuyển từ "giải cứu - chăm sóc tạm thời" sang "đồng hành dài hạn", đặt nền móng để người bị mua bán có thể phục hồi bền vững.

Ông Sơn đánh giá những thay đổi này phù hợp với xu thế quốc tế, khi nhiều quốc gia đã chuyển sang mô hình hỗ trợ dựa trên quyền con người, chú trọng sức khỏe tâm thần và an sinh xã hội cho nạn nhân.

Nhiều phụ nữ bị lừa bán ra nước ngoài

Vì hoàn cảnh nghèo khó, ít học, thiếu hiểu biết, nhiều phụ nữ ở thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng đã bị kẻ xấu dụ dỗ sang Trung Quốc lấy chồng, hoặc đi làm 'việc nhẹ lương cao'.