Phóng to

Lương y Nguyễn Thiện Chung - Ảnh: MINH TÂM

Đó chính là lương y Nguyễn Thiện Chung, chủ tịch Hội Đông y huyện Tịnh Biên. Nhà ông Chung nằm dưới chân núi Đất Lớn, xã An Phú, Tịnh Biên, An Giang, có vườn thuốc nam rộng lớn vừa trồng phía sau sân nhà vừa trồng xen lẫn dưới tán cây rừng cổ thụ phía trên núi, diện tích trên 3ha, với gần 200 loài thảo dược.

Ông khoe đây là những loại cây chỉ có ở vùng Thất Sơn như sa nhân, bạch đậu khấu, ngũ linh chỉ có ở núi Cấm, kim điền thảo bắc ở núi Sam, bạch thau đá ở núi Tô, huỳnh kỳ ở núi Két, dái khỉ ở núi Đất Lớn, núi Ngang... Không chỉ sưu tầm trong vùng Bảy Núi, ông còn đến các tỉnh xa. Để tìm được chùm đọt ông đến tận Cai Lậy, Tiền Giang, ngải móng trâu phải lên Đắc Nông, ngải năm ông tới tuốt núi Cậu, Bình Dương...

Đi khắp nơi tìm thuốc

Ông Chung vừa làm ở phòng đông y huyện vừa có phòng thuốc nam từ thiện ở nhà. Ông lo lắng khi thấy một số thảo dược quý hiếm ngày càng thưa dần: “Do nhiều nguyên nhân. Khai thác tràn lan không có kế hoạch phục dưỡng chính là cách tận diệt cây. Có những loại như cò cây sen, hoàng đằng, bạch thau đá... một thời ngự trị vùng Bảy Núi, giờ thưa dần. Còn bảy lá một hoa, cỏ nọc sạ, mặt quỷ... bị tuyệt chủng hẳn” - ông nói.

Với suy nghĩ một mai cây quý mất đi rồi muốn khôi phục rất khó, năm 2000 ông bắt tay vào công việc sưu tầm. Hễ nghe vùng núi nào còn cây thuốc là ông tìm đến. Lần nọ đi tìm nghệ đen ở núi Voi, đến nơi mới biết cây chết rồi, ông tiếc rẻ: “Nhiều người không biết được giá trị của cây. Đến nơi mới hay cây bị đốn hạ”.

Có chuyến đi cực kỳ nguy hiểm như chuyến đi tìm bí kỳ nam. Nghe Phú Quốc có, ông tìm đến tận nơi. Bí kỳ nam trồng bằng củ, sống cộng sinh trên cây. Củ nhỏ bằng nắm tay, củ lớn bằng cả trái dừa. Trên củ lúc nào cũng có kiến trú ngụ, thậm chí có khi đến 2-3 lỗ hang rắn. Rắn nhỏ nhưng nọc cực độc. Vì thế việc hái củ cực kỳ nguy hiểm. Tuy nhiên nghĩ đây là loại thảo dược quý, trị các bệnh ung thư nên ông bất chấp.

Mong ước một miền thảo dược

Nói về thảo dược, ông bảo kể một đời cũng không hết. Cây sinh ra ít nhiều đều chứa dược tính, là độc hay thảo dược còn tùy cách sử dụng. Tự thân cây hoặc kết hợp với cây khác trị được nhiều chứng bệnh như sỏi thận, tiểu đường, lên huyết áp, sốt rét, ung thư...

Một số loài vừa là thảo mộc vừa là thuốc như vỏ cây sao ngậm vào phòng được bệnh sâu răng. Hay cây giáng hương, lõi cây ngâm rượu hoặc nấu uống trị tan máu bầm, còn xông khói với tàn ong vò vẽ trị nổi mề đay. Củ chi cây dùng để đóng ván nằm không bị nhức mình. Cây gòn giấy trị giảm cân, sỏi thận, liệt dương của nam giới...

“Nhiều loại có nhiều đặc tính độc đáo. Như cây phụng dao đầu, mài thân lên uống sẽ bị ói mửa, mài dưới uống đi cầu, còn mài giữa bị đau bụng. Tùy theo tình trạng người bệnh mà dùng, nếu ăn trúng thực, mài thân lên để người bệnh nôn ra hết thức ăn không tiêu hóa. Trường hợp bị táo bón lâu ngày nên mài dưới...” - ông nói.

Ngoài sưu tầm, hiện ông đang ươm 50 loại thảo dược theo đơn đặt hàng của Chi cục Kiểm lâm An Giang. Những hom cây này được cấp cho dân trồng, sau đó thu gom bán cho một số công ty dược phẩm chế tạo thuốc. Nghe nói An Giang đang có kế hoạch khôi phục, xây dựng thương hiệu thảo dược vùng Bảy Núi, ông rất mừng. Nhiều loại thảo dược giá trên thị trường rất cao như ngải móng trâu 200.000 đồng/kg, bạch thau đá 80.000 đồng/kg... Người dân nếu được khuyến khích trồng các loài thảo dược sẽ có điều kiện cải thiện kinh tế gia đình, từ đó có ý thức bảo tồn cây. Như vậy cây không lâm cảnh tuyệt chủng.

Ông mơ ước: “Giờ tôi ấp ủ dự định sưu tầm thảo dược khắp mọi miền tập trung về đây, biến nơi đây thành một rừng thảo dược...”.