Ông Lê Tiến Thọ - nguyên Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, nguyên Chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam - phát biểu đánh giá về Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2025 trong vai trò Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật của liên hoan tại buổi tổng kết, trao giải liên hoan tối 26-11.

Liên hoan do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch giao Cục Nghệ thuật biểu diễn chủ trì, phối hợp Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Hà Nội cùng các đơn vị liên quan tổ chức tại Hà Nội.

Hình tượng Người Mẹ Việt Nam Anh hùng vào tuồng

Đánh giá về chất lượng chuyên môn của liên hoan, ông Lê Tiến Thọ cho biết đề tài lịch sử là âm hưởng chủ đạo (8/14 vở), 4 vở về thời kỳ chống Pháp, chống Mỹ; 1 vở về đề tài dân gian pha màu thần thoại; 1 vở về chống tham nhũng thời hiện đại.

Trong đó, đề tài hiện đại, thời kỳ chống Pháp và chống Mỹ, được các đơn vị nghệ thuật loại hình dân ca dàn dựng. Hình tượng Người Mẹ Việt Nam Anh hùng đào hầm nuôi cán bộ, gửi con ra chiến trường cùng những chiến sĩ đặc công, công an tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc được các nghệ sĩ thể hiện sinh động.

Nhìn chung, cả 14 vở diễn trong liên hoan, dù ở nghệ thuật tuồng hay dân ca, đều dựa trên những nguyên tắc cơ bản của loại hình nghệ thuật để phát huy, thể hiện tốt hình tượng nhân vật, giữ được bản sắc nghệ thuật.

Về kịch bản, các tác giả tham gia liên hoan là những gương mặt có nhiều kinh nghiệm trong sáng tác nên xử lý làn điệu đa dạng trong tình huống, hoàn cảnh, trong giải quyết mâu thuẫn, xung đột, xây dựng được trò diễn.

Nhiều nghệ sĩ biểu diễn thành công, tạo ấn tượng cho bạn nghề và khán giả yêu nghệ thuật. Nhiều động tác vũ đạo, những làn điệu khó trong nghệ thuật tuồng và dân ca, các nghệ sĩ đều thể hiện thuần thục, giữ được nét cơ bản và thắp lên ngọn lửa thăng hoa, truyền cảm.

Thẳng thắn nêu hạn chế để bạn nghề cùng suy ngẫm

Tuy nhiên, xét trên từng yếu tố cấu thành vở diễn, cùng với ưu điểm vẫn bộc lộ cả hạn chế. Ông Thọ chỉ ra một số hạn chế thể hiện trong liên hoan như: vẫn có những tác giả nói thay nhân vật, đặt vấn đề ra nhưng không giải quyết tới nơi tới chốn, chưa có trò diễn nào thật sự ấn tượng để khán giả nhớ lâu.

Hay, về dàn dựng, có đạo diễn chưa nắm hết quy định về tính ước lệ nên sân khấu trang trí nhiều bục bệ, lấy cảnh trí che lấp nghệ thuật biểu diễn; trang trí sân khấu, màn hình LED không ăn nhập; nhiều vở đưa ca khúc vào làm phá đi làn điệu của tuồng và dân ca.

Đặc biệt là có những vai diễn thừa trong kết cấu vở diễn.

Ông Thọ lý giải là do mục đích của các đoàn khi tham gia các liên hoan là đi săn tìm huy chương để phong danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân, Nghệ sĩ ưu tú theo tiêu chí quy định. 

Do đó, bất chấp về cấu trúc, về chủ đề, có những giám đốc, chỉ đạo nghệ thuật, tác giả, đạo diễn phải cho diễn viên có thời gian xuất hiện trong vở diễn.

Điều này dẫn đến việc có những vai thừa, hay kịch bản có những lớp diễn chỉ chú tâm khai thác hát để khoe giọng khiến vở diễn đã vượt quá thời gian quy định.

Việc các nghệ sĩ tham gia các liên hoan để săn tìm giải thưởng lâu nay được ngầm hiểu trong giới, nhưng chủ tịch Hội đồng nghệ thuật của một liên hoan chỉ ra trong lễ tổng kết, bế mạc liên hoan được cho là thẳng thắn.

Ông Thọ nói Hội đồng nghệ thuật đưa ra một số nhận xét để bạn nghề cùng suy ngẫm.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông cho biết bộ sẽ tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm phát huy giá trị của các loại hình nghệ thuật truyền thống, trong đó có tuồng và dân ca kịch; đồng thời khuyến khích các đơn vị nghệ thuật mạnh dạn đổi mới phương pháp tiếp cận, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, mở rộng đối tượng công chúng và cải thiện đời sống nghệ sĩ.

Lửa cháy Phiên Ngung, Chìm trong vòng xoáy giành huy chương vàng

Tại lễ bế mạc, ban tổ chức đã trao 2 huy chương vàng cho: vở tuồng Lửa cháy Phiên Ngung (Nhà hát Sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam) và vở kịch hát dân ca Chìm trong vòng xoáy (Trung tâm Nghệ thuật truyền thống Nghệ An).

3 huy chương bạc được trao cho vở tuồng Nhìn lại một vương triều (Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai); vở hát bội Anh hùng (Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TP.HCM); vở ca kịch Huế Cung phi Điểm Bích (Nhà hát Nghệ thuật Ca kịch Huế).

Bên cạnh đó, ban tổ chức cũng trao 18 huy chương vàng, 34 huy chương bạc cho các diễn viên xuất sắc.

Cùng với đó là 4 giải xuất sắc dành cho thành phần sáng tạo, bao gồm: Tác giả kịch bản xuất sắc (Hoàng Công Khanh, vở Cung phi Điểm Bích); đạo diễn xuất sắc (Nghệ sĩ nhân dân Hoàng Quỳnh Mai, vở Lửa cháy Phiên Ngung); Âm nhạc xuất sắc (Trần Quốc Chung, Thanh Hải, vở Chìm trong vòng xoáy); Họa sĩ thiết kế trang trí sân khấu xuất sắc (Trần Hồng Vân, vở Anh hùng).

Hơn 1.000 nghệ sĩ tuồng thi thố tài năng ở Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2025

Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2025 là dịp để nhìn nhận sâu sắc hơn thực trạng sáng tạo, dàn dựng và biểu diễn tuồng; đánh giá năng lực của đội ngũ nghệ sĩ; khả năng tiếp cận đời sống đương đại...