10/10/2017 10:49 GMT+7

Nghề luật sư - cơ hội và thách thức

Luật sư TRƯƠNG TRỌNG NGHĨA

TTO - Ngày 10-10 là Ngày luật sư Việt Nam. Vào ngày này năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 46/SL, theo đó: "Các tổ chức, các đoàn thể luật sư trong nước Việt Nam dân chủ cộng hòa vẫn tạm giữ như cũ".

Nhiều người đã nhận xét: "Tòa án, công tố và luật sư hợp thành chiếc kiềng ba chân của hệ thống tố tụng".

Ý tưởng này phù hợp với những đặc tính nguyên lý của tư pháp, một trong ba nhánh quyền lực nhà nước và của nghề luật sư nói riêng.

"Chức năng của luật sư bào chữa: Luật sư của các bị cáo là một thành tố thiết yếu của hệ thống tố tụng. Một tòa án được thiết kế phù hợp để xét xử một vụ án hình sự phải được hình dung như một thực thể với ba thành tố là thẩm phán (và bồi thẩm đoàn, nếu có quy định), công tố và luật sư bào chữa".

Tiêu chuẩn số 4-1.2 hướng dẫn nghề luật sư của Hiệp hội Luật sư Hoa Kỳ

Để hoàn thành sứ mệnh "góp phần bảo vệ công lý, các quyền tự do, dân chủ của công dân, quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức, phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh" (điều 3, Luật luật sư), nghề luật sư phải được tổ chức phù hợp với chức năng của nó, đó là hoạt động độc lập trên cơ sở tự quản, trong khuôn khổ pháp luật và sự giám sát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Một vị chánh án tối cao nổi tiếng của nước Úc, khi đến Việt Nam, đã có lần nói rằng: "Không có độc lập tư pháp thì Hồ Chí Minh của các bạn đã không thể thoát nạn năm 1930 tại Hong Kong".

Nhờ có độc lập tư pháp mà luật sư Loseby đã đấu tranh mạnh với các quan tòa Anh, lúc đó bị sức ép chính trị rất mạnh của nhà nước Anh và Pháp muốn bỏ tù, thậm chí tử hình Nguyễn Ái Quốc.

Loseby chỉ ra rằng nếu tòa án xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật thì Nguyễn Ái Quốc phải được trả tự do theo pháp luật của nước Anh. Nhờ độc lập tư pháp, Loseby đã thắng!

Luật sư là một nghề tư nhân. Hơn 10.000 luật sư Việt Nam đang hằng ngày kiếm sống bằng nghề nghiệp của mình. Luật sư cũng đóng thuế cho Nhà nước và, theo một xếp hạng không chính thức, một số công ty luật đóng thuế nhiều hơn cả một số doanh nghiệp có tiếng tăm.

Và, cũng như mọi ngành, không tránh khỏi một bộ phận luật sư đặt đồng tiền lên trên danh dự và đạo đức. Những "con sâu" ấy không thể là lý do để áp đặt những biện pháp, quy định mang tính can thiệp, cản trở hay siết chặt cơ chế tự quản pháp định của hoạt động luật sư.

Bởi vì hoạt động và tổ chức luật sư phát triển mạnh là một trong những điều kiện thiết yếu để người dân thực hiện các quyền con người và quyền công dân hiến định, như cam kết của nhiều nhà nước, trong đó có Việt Nam. Hoạt động luật sư yếu thì không thể có một nền công lý mạnh!

Theo một số nhà nghiên cứu, nghề luật sư là một trong những nghề "lâu đời nhất và vinh dự nhất", có từ thời Hi Lạp và La Mã cổ đại.

Ở Việt Nam, chỉ chưa đầy 100 năm lịch sử, nhưng giới luật sư Việt Nam đã để lại những tấm gương tiêu biểu, dấn thân vì công lý và chính nghĩa, thậm chí hi sinh cả quyền lợi và tính mạng cho Tổ quốc, đồng bào. Xứng đáng với truyền thống vẻ vang ấy là một thách thức không dễ vượt qua của giới luật sư Việt Nam và tổ chức của mình.