Newsweek: Tìm thấy người sáng lập Bitcoin

PHẠM HỒNG PHƯỚC - NGUYỆT PHƯƠNG

TTO - Tạp chí Mỹ Newsweek vừa khẳng định đã tìm thấy Satoshi Nakamoto, người sáng lập bí ẩn của loại tiền ảo Bitcoin sau nhiều năm ẩn dật.

Phóng to

Ông Nakamoto bị phóng viên các báo bám đuổi - Ảnh: Reuters

Nhân vật mà nữ nhà báo tự do Leah McGrath Goodman viết cho Newsweek tìm ra là Satoshi Nakamoto, một người Mỹ gốc Nhật 64 tuổi, hai lần kết hôn, có sáu người con, đang sống tại Temple City, một vùng ngoại ô của thành phố Los Angeles (bang California).

Newsweek cho biết ông Nakamoto sinh tại Nhật vào năm 1949 và di cư sang từ năm 10 tuổi.

Do Nakamoto vẫn kiên trì né tránh báo chí nên những thông tin về ông là do người ta tìm hiểu từ những nguồn khác. Người ta nói rằng ông tốt nghiệp khoa vật lý tại Đại học Bách khoa bang California ở Pomona và trong quá khứ từng làm cho những dự án bí mật của Chính phủ Mỹ.

Gavin Andresen, một người cộng tác ban đầu trong việc tạo ra Bitcoin, cho biết thậm chí ông chưa bao giờ được nói chuyện trực tiếp với Nakamoto cho dù là qua điện thoại. Ông này nói với nhà báo Goodman rằng mình nghĩ Nakamoto đã tạo ra đồng Bitcoin "vì những nguyên nhân chính trị".

Người đàn ông gần tuổi nghỉ hưu có cuộc sống bình thường và lặng lẽ này được cho là đã phát triển khái niệm về Bitcoin dưới tên thật của mình. Nakamoto không thừa nhận có liên quan đến Bitcoin và đã gọi cảnh sát khi phóng viên Newsweek đến gõ cửa. Tuy nhiên tạp chí này khẳng định ban đầu ông xác nhận vai trò sáng tạo loại tiền ảo khiến cả thế giới chấn động.

“Tôi đã không còn dính dáng đến Bitcoin do đó không thể thảo luận về nó. Nó đã được chuyển giao cho những người khác” - ông Nakamoto nói khi đó.

Tổ chức Bitcoin Foundation, hỗ trợ sự phát triển của Bitcoin, không thể xác nhận được thông tin của Newsweek là đúng hay sai. “Những người làm việc trong dự án Bitcoin đều không biết nhân thân thực của Nakamoto, do đó chúng tôi không có bằng chứng để xác minh người trên là người sáng lập Bitcoin” - Bitcoin Foundation tuyên bố.

Nữ phóng viên Goodman đã viết một chuyên đề được dùng làm bìa trên số báo Newsweek đề ngày 14-3-2014 (phát hành trước một tuần). Chị kể: Nakamoto đứng ở cuối đường chạy xe trong nhà mình nhìn ra cổng với vẻ sợ sệt, nhút nhát và khó chịu. Ông mặc chiếc áo thun nhàu nát, quần jean xanh cũ và mang vớ thể thao trắng nhưng đi dép, giống như ông vừa ra khỏi nhà một cách vội vã. Tóc rối bù và ông có dáng vẻ của một người nhiều tuần không ngủ.

Nhà báo đã gặp rắc rối do Nakamoto gọi cảnh sát. Hai viên cảnh sát của Temple City tới. Một người hỏi Goodman: "Này, chị muốn hỏi gì người đàn ông này? Ông ấy nghĩ nếu nói chuyện với chị, mình sẽ gặp rắc rối". Nhà báo trả lời: "Tôi không nghĩ ông ấy gặp rắc rối đâu. Tôi muốn hỏi ông ấy về bitcoin. Người đàn ông này là Satoshi Nakamoto". Viên cảnh sát giật mình: "Cái gì? Đây là người đã tạo ra bitcoin ư? Trông ông ấy đang sống khá là khiêm tốn".

Nhà báo Goodman mô tả: "Ông ấy là một người có thiên hướng sưu tập các xe lửa mô hình và có một sự nghiệp phủ dưới màn bí mật khi làm những công việc bí mật cho những công ty lớn và quân đội Mỹ. Đứng trước tôi với đôi mắt nhìn xuống, đó là cha đẻ của bitcoin". Bằng chứng để nhà báo nổi tiếng này coi như lời thú nhận ngầm của Nakamoto là khi từ chối nói về bitcoin, ông đã nói rằng mình "không còn" (no longer) liên can gì với đồng tiền này nữa. "Không còn" có nghĩa là trước đây đã từng!

Các thành viên gia đình cho biết Nakamoto chưa hề nói với họ về sự liên quan của ông tới đồng bitcoin. Có lẽ một trong những bí ẩn lớn là cớ sao ông chưa hề chi xài một đồng bitcoin nào trong gia tài bitcoin của mình mà hiện nay có giá trị tới hàng trăm triệu USD, ngay cả khi ông cần tiền.

Khi thấy câu chuyện này ầm ĩ trên mạng xã hội, Andresen đã viết trên mạng Twitter rằng mình thất vọng trước chuyện báo Newsweek đã "dox" (tiếng lóng trên Internet chỉ sự tiết lộ thông tin cá nhân) về Nakamoto và gia đình ông. Andresen cũng viết: "Tôi ân hận vì đã nói chuyện với Leah (nhà báo viết cho Newsweek)".

Có thể nói ngay rằng một trong những điều làm nên sự thu hút của đồng tiền ảo bitcoin là những bí ẩn về cha đẻ của nó. Bởi vậy việc tạp chí Mỹ Newsweek loan báo có thể đã tìm ra được người sáng tạo đồng tiền điện tử toàn cầu đang gây nhiều sóng gió và tranh cãi này sẽ khiến người ta có những cảm xúc khác nhau. Người thì hí hửng vì đã giải mã được một ẩn số, kẻ lại buồn bởi chẳng còn gì để tiếp tục khám phá.

Bitcoin và những tranh cãi

Trong hai năm đầu kể từ khi ra đời, bitcoin ít được chú ý nhưng đến năm 2011 bắt đầu tăng giá dữ dội. Cuối năm 2012, giá trị bitcoin dao động ở mức 40 USD/đồng, nhưng đến năm ngoái leo tới 1.100 USD/đồng và hiện tại ở mức 650 USD/đồng.

Một nhà hàng chấp nhận bitcoin - Ảnh: unCached

Thật ra, bitcoin chỉ là một trong vô số loại đồng tiền ảo khác trên thế giới, là một hình thức thanh toán trong thời kinh doanh điện tử. Hình thức hoạt động là một hệ thống thanh toán ngang hàng hay đồng đẳng (peer-to-peer). Bitcoin còn được xếp vào một loại phần mềm mã nguồn mở. Nó khác các "đồng loại" là may mắn được những ai đó chọn "bơm phồng" lên thành một loại tiền ảo toàn cầu và một công cụ đầu cơ tài chính.

Bìa tạp chí Newsweek đề ngày 14-3-2014 (phát hành trước 1 tuần) về cha đẻ của Bitcoin

Trang mạng cổ vũ cho Bitcoin weusecoins.com quảng bá bốn đặc trưng nổi bật của bitcoin là: dễ dàng (từ người này tới người khác, có thể giao dịch bitcoin từ máy tính hay bất cứ thiết bị nào có nối mạng tới bất cứ ai, bất cứ nơi đâu trên thế giới, dù ngày hay đêm); an toàn (được mã hóa mạnh mẽ nhờ bitcoin tiến hành thủ tục xác nhận bằng công nghệ mã hóa tương tự trong các ứng dụng chính phủ và quân đội); mở (hoàn toàn phi tập trung, do bitcoin là nguồn mở, không ai làm chủ nó, được duy trì bởi một cộng đồng các nhà phát triển mã nguồn mở); chơi đẹp (phí tổn tối thiểu, việc sử dụng hệ thống bitcoin hoàn toàn miễn phí, người dùng chỉ phải trả một khoản phí tự nguyện để tăng tốc độ xử lý các giao dịch).

Giới nghiên cứu nói rằng mục đích của việc phát triển bitcoin là tạo ra một hình thức thanh toán thay thế các loại tiền tệ do chính quyền kiểm soát và là một phương tiện giao dịch tài chính nhanh chóng, rẻ tiền bên ngoài các hệ thống ngân hàng quốc tế.

Cho tới nay sau năm năm kể từ ngày ra đời 3-1-2009, bitcoin vẫn còn có một tương lai mịt mù, không ai dám chắc. Có lẽ sẽ khó có nhà nước nào dám công nhận đó là một loại tiền tệ thay thế, mà nếu có chăng cũng chỉ dừng lại ở mức coi đó như một hình thức thanh toán thương mại điện tử. Đã có những cơ sở kinh doanh cả trên mạng lẫn ngoài đời chấp nhận thanh toán bằng bitcoin. Với đặc điểm giao dịch trong suốt và ẩn danh, bitcoin đã bị coi như một công cụ để rửa tiền và trốn thuế. Và cũng với nền tảng là một đối tượng ảo trên Internet, nó luôn là mồi ngon cho những tay tin tặc. Cho tới nay đã có không ít dịch vụ giao dịch bitcoin bị phá sản vì tin tặc.

Nhưng người ta vẫn say máu với bitcoin, chủ yếu như một dạng đầu cơ dựa vào sự may rủi. Và giá trị ảo của đồng tiền ảo này cứ tiếp tục lên lên xuống xuống làm xiếc trong tay những trùm đầu cơ. Theo BlockChain.info, tổng giá trị của bitcoin đang lưu thông trên toàn cầu hiện nay gần 7 tỉ USD. Trang unCached cho biết vào tháng 2-2014, giá trị một đơn vị bitcoin đã được đẩy lên tới 1.000 USD (so với chỉ 13 USD hồi năm ngoái). Nhu cầu Bitcoin vẫn đang leo thang ở Trung Quốc. Dịch vụ giao dịch BTC China loan báo đã nhận được 5 triệu USD từ các nhà đầu tư có pháp nhân.