Theo báo Kyiv Independent, ngày 10-9, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tuyên bố phát hiện và bắn hạ một số máy bay không người lái (drone) xâm phạm lãnh thổ Ba Lan, được cho là có nguồn gốc từ Nga.

Động thái này đánh dấu lần đầu tiên NATO đối đầu các phương tiện quân sự của Điện Kremlin, trong bối cảnh chiến sự tại Ukraine ngày càng căng thẳng.

Tổng thư ký NATO Mark Rutte đã ca ngợi sự hiệu quả từ các hệ thống phòng không của liên minh này, và gọi đó là "một phản ứng rất thành công… trong việc bảo vệ lãnh thổ NATO". Tuy nhiên những chia sẻ tiếp sau đó của ông dấy lên không ít câu hỏi.

"Giết gà phải dùng đến dao mổ trâu"?

Ông Rutte đề cập một loạt khí tài quân sự thuộc loại tiên tiến nhất thế giới đã được sử dụng để đối đầu drone Nga.

"Máy bay F-16 của Ba Lan, máy bay F-35 của Hà Lan, máy bay AWACS của Ý, máy bay vận tải tiếp dầu đa năng của NATO và hệ thống phòng không Patriot của Đức", ông nói.

Theo các báo cáo, số khí tài trên đều tốn hàng tiền "tấn". Hệ thống phòng không Patriot trứ danh do Mỹ sản xuất có giá trên 1 tỉ USD, một chiếc F-35 trị giá khoảng 82,5 triệu USD và một máy bay tiếp dầu vận tải đa năng của NATO hơn 150 triệu USD.

Những mức giá trên còn chưa tính chi phí vận hành, bảo dưỡng sau mỗi nhiệm vụ. Đáng chú ý, khí tài được NATO tuyên bố dùng để bắn hạ ba chiếc drone Nga là dòng AIM-9 Sidewinder, với giá mỗi quả khoảng 400.000 USD.

Những khí tài đắt đỏ trên tương phản hoàn toàn với "đối thủ" của chúng. Một quan chức quân đội Ba Lan chia sẻ với Reuters rằng trong số drone "xâm phạm không phận Ba Lan" đêm 10-9 có ít nhất một chiếc Gerbera - dòng drone giá rẻ được chế tạo từ gỗ dán và xốp. 

Dòng drone này được gắn đầu đạn nhỏ và được sản xuất hàng loạt tại một nhà máy ở Tatarstan, Nga, ước tính giá chỉ khoảng 10.000 USD mỗi chiếc.

Sự chênh lệch trong đầu tư vũ khí này đã phơi bày một lỗ hổng lớn trong hệ thống phòng thủ của NATO và châu Âu, khi tiêu tốn hàng núi tiền chỉ để hạ gục những chiếc "hộp gỗ dán và xốp biết bay".

"Trước sự gia tăng ồ ạt các loại đạn tuần kích và drone tương đối rẻ tiền, cần có một cách tiếp cận khác để đảm bảo hiệu quả chi phí cho toàn bộ mạng lưới phòng không. 

Các loại tên lửa phòng không và chống đạn đạo tinh vi nhất đều rất đắt đỏ và không nên lãng phí cho những mục tiêu rẻ tiền", ông Rafal Lipka, nhà phân tích quốc phòng và an ninh tại Quỹ Pulaski (Ba Lan), nhận định với Kyiv Independent.

Tuy nhiên Tổng tư lệnh Lực lượng vũ trang Ba Lan Wiesław Kukuła phát biểu với truyền hình Ba Lan rằng chi phí không phải là vấn đề. 

"Điều quan trọng là giá trị của những gì chiếc drone này có thể phá hủy. Nếu đó là một mạng sống người Ba Lan thì không thể định giá", ông Kukuła khẳng định.

Bài học từ Ukraine

Đối đầu trực tiếp với Matxcơva trong một thời gian dài, Kiev đã buộc phải có cách tiếp cận hiệu quả và tiết kiệm chi phí hơn trước các đợt không kích bằng tên lửa và drone Nga.

Cũng như Nga, Chính phủ Ukraine đã ký hợp đồng mua "hàng chục nghìn" drone công nghệ mới với ưu thế về độ chính xác và chi phí thấp để tối ưu hóa hệ thống phòng thủ, theo Giám đốc Cơ quan mua sắm quốc phòng Ukraine Arsen Zhumadilov.

Tổ chức Prytula Foundation ngày 13-6 đã trình diễn việc bắn hạ một chiếc Gerbera bằng một chiếc drone đánh chặn mà họ nói có giá chỉ dưới 2.000 USD.

Ông Lipka nhấn mạnh: "Ba Lan phải thúc đẩy việc mua sắm những hệ thống như vậy, đồng thời đảm bảo ngành công nghiệp quốc phòng trong nước có thể đáp ứng yêu cầu của Bộ Quốc phòng cả về chất lượng lẫn năng lực sản xuất".

Đến nay, Điện Kremlin bác bỏ mọi cáo buộc của phương Tây về việc drone nước này xâm nhập bất hợp pháp không phận Ba Lan đêm 10-9.

"Chúng tôi coi những cáo buộc này là vô căn cứ. Không có bằng chứng nào được đưa ra cho thấy các drone này có nguồn gốc từ Nga", Hãng thông tấn RIA dẫn lời ông Andrei Ordash, đại biện lâm thời của Nga tại Ba Lan, phát biểu ngày 10-9.

Nỗi lo của Ba Lan và NATO

Máy bay chiến đấu của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đã bắn hạ nhiều máy bay không người lái (drone) của Nga xâm phạm không phận Ba Lan khi các drone này tấn công Ukraine vào sáng sớm 10-9.