Nâng cao năng lực công chức, viên chức là điều cần được làm thường xuyên, nhất là chú trọng việc nói không với tiêu cực. Trong ảnh: một buổi học của lớp trung cấp hành chính tại Học viện Cán bộ TP.HCM - Ảnh: Tự Trung

Công chức sẽ kiên quyết từ chối hối lộ nếu có sự tự trọng, tự tin, nhất là sự tự hào về công việc của mình. Và nâng cao năng lực từ chối hối lộ cho cán bộ, công chức phải được xem là giải pháp quan trọng của Chính phủ.

Công chức thiếu tự tin

Trong tháng 10 và tháng 11-2017, tôi có dịp huấn luyện "kỹ năng giao tiếp với doanh nghiệp" cho cán bộ sở, ban, ngành tại 5 tỉnh: Long An, Đồng Tháp, Cà Mau, Bình Thuận và Ninh Thuận theo dự án đào tạo của Bộ Kế hoạch - đầu tư triển khai nghị quyết 35 của Chính phủ về "hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020". Đối tượng dự huấn luyện là cán bộ đến từ các đơn vị có liên quan với doanh nghiệp như thuế, sở công thương, phòng kinh tế hạ tầng...

Khảo sát gần 200 học viên tham dự chương trình về những khó khăn trong công việc, tôi có được số liệu như sau: 40% gặp khó trong việc tiếp xúc, làm việc với doanh nghiệp; 31% cảm thấy không an lòng với mức thu nhập; 20% cảm thấy áp lực vì khối lượng công việc rất nhiều nên không còn thời gian để chăm sóc gia đình cũng như bản thân, và 9% là những nguyên nhân do cơ chế, hệ thống chính sách chồng chéo, không nhất quán.

Tiếp xúc trực tiếp trong lớp học, tôi thấy nhiều học viên không tự tin khi trình bày ý kiến, rất ít học viên thể hiện niềm vui hoặc niềm tự hào khi nói về công việc của mình. Tìm hiểu, tôi thấy có nguyên nhân là họ không có cơ hội rèn luyện kỹ năng giao tiếp, cộng với việc không có nhiều hiểu biết về đối tượng giao tiếp là doanh nghiệp. 

Hầu hết học viên đã có kinh nghiệm làm việc 5-15 năm chia sẻ đây là lần đầu tiên được tham gia những khóa huấn luyện về kỹ năng giao tiếp. Nhiều học viên không kể được tên 3 doanh nghiệp tại địa phương.

Nhưng có lẽ nguyên nhân ẩn sâu nhất cho sự thiếu tự tin chính là mức thu nhập. Tôi nhớ mãi lời tâm sự của một cán bộ trẻ vừa đi học thạc sĩ ở Anh về, đang làm việc ở một sở công thương, rằng anh đã phải "lánh mặt" hoặc "giả vờ không nghe" khi bạn bè cùng khóa nói về chuyện thu nhập.

"Nâng cao năng lực từ chối hối lộ cho cán bộ, công chức phải được xem là giải pháp quan trọng của

Chính phủ" - Ông Trần Minh Trọng

Cần nuôi dưỡng sự liêm chính

Sự tự tin, niềm tự hào nghề nghiệp của một người đi làm thường được xây dựng từ hai yếu tố quan trọng: công việc đó mang lại ý nghĩa, tạo ra giá trị cho người khác, đồng thời mang lại một mức thù lao thỏa đáng với công sức và năng lực đã bỏ ra để đầu tư và tái đầu tư.

Trong quản trị con người, dù là trong phạm vi doanh nghiệp hay một tổ chức chính trị, xã hội, nhà quản lý không thể phớt lờ, bỏ qua nguyên lý cốt lõi "có thực mới vực được đạo". Một khi có thể an lòng với mức thu nhập hằng tháng bằng những chính sách rõ ràng, minh bạch, công chức sẽ dễ nói lời từ chối khi doanh nghiệp hối lộ.

Để có thể tự tin hướng dẫn cho doanh nghiệp những điều nên làm, những điều nên tránh để không vi phạm pháp luật và đạo đức kinh doanh, công chức cần được huấn luyện kỹ năng giao tiếp, truyền thông thường xuyên. Bên cạnh đó, công chức cũng cần có những trải nghiệm để hiểu hoạt động của một doanh nghiệp như thế nào. Khi có năng lực làm bạn, làm người đồng hành cùng với doanh nghiệp, công chức sẽ khó nhận hối lộ hơn.

Chính phủ cần tinh gọn bộ máy bằng việc cắt giảm nhân sự hay áp dụng công nghệ trong quá trình thực hiện dịch vụ. Mục tiêu quan trọng là phải làm sao cho những người đang làm việc trong bộ máy nhà nước có được mức đãi ngộ thỏa đáng bằng những chính sách công khai, minh bạch để nuôi dưỡng sự liêm chính và lòng tự hào đối với công việc phục vụ, hỗ trợ doanh nghiệp và người dân.