Cuộc bầu cử nhiều giai đoạn diễn ra trong ba ngày 28-12-2025, 11-1-2026 và 25-1-2026 tại 265 trong số 330 huyện của Myanmar. Khoảng 5.000 ứng cử viên từ 57 đảng phái chính trị đang cạnh tranh các ghế tại Hạ viện, Thượng viện cùng các cơ quan lập pháp bang và vùng. Quốc hội liên bang mới sau này sẽ bầu ra tổng thống, người sẽ thành lập chính phủ mới.

Bầu cử giữa tranh cãi

Theo Tân Hoa xã, cuộc tổng tuyển cử được tổ chức tại tổng cộng 692 khu vực bầu cử trên khắp Myanmar. Tuy nhiên cuộc bầu cử bị phủ bóng bởi nội chiến và những nghi ngờ của phương Tây cũng như giới chỉ trích về tính đáng tin cậy vì các đảng chính trị chống chính quyền quân sự không tham gia tranh cử.

Cựu cố vấn nhà nước Aung San Suu Kyi - người bị bắt trong cuộc chính biến tháng 2-2021 và đang thụ án 27 năm tù - vẫn đang bị giam giữ. Đảng Liên minh quốc gia vì dân chủ (NLD) của bà cùng hàng chục đảng khác đã bị giải thể từ năm 2023. Những người dân sinh sống tại các khu vực do lực lượng nổi dậy kiểm soát sẽ không được phép bỏ phiếu và các đảng phái đối lập cũng bị loại khỏi lá phiếu.

Cao ủy nhân quyền Liên hợp quốc Volker Turk chỉ ra trong bối cảnh giao tranh vẫn tiếp diễn tại một số khu vực, cuộc bầu cử đang được tổ chức trong môi trường bạo lực. Theo báo New York Times, giới chỉ trích cho rằng cuộc bầu cử này là nỗ lực nhằm tạo tính chính danh cho các lãnh đạo chính quyền quân sự sau gần năm năm cầm quyền, đặc biệt là Thống tướng Min Aung Hlaing, Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Myanmar.

Theo Hãng tin Reuters, ngay sau khi các điểm bỏ phiếu mở cửa lúc 6h sáng 28-12, cử tri bắt đầu đến một số điểm bỏ phiếu ở hai thành phố lớn nhất là Yangon và Mandalay. Người dân tại các thành phố này cho biết không có không khí sôi động hay hào hứng như những kỳ bầu cử trước đây, dù họ cũng không ghi nhận việc chính quyền quân sự ép buộc đi bỏ phiếu.

Lãnh đạo chính quyền quân sự Min Aung Hlaing cũng mặc thường phục và bỏ phiếu tại thủ đô Naypyidaw, nơi được canh gác nghiêm ngặt, sau đó giơ ngón tay út dính mực xác nhận đã bỏ phiếu và tươi cười. 

Khi các phóng viên hỏi liệu ông có muốn trở thành tổng thống Myanmar hay không - vị trí mà các nhà phân tích cho rằng ông đang nhắm tới, vị Thống tướng nói rằng ông không phải là lãnh đạo của bất kỳ đảng phái chính trị nào. "Khi Quốc hội Myanmar họp, sẽ có một quy trình bầu tổng thống" - ông Min Aung Hlaing nói.

Hướng tới tương lai

Trong chiến dịch vận động tranh cử lần này, Đảng Đoàn kết và phát triển liên bang (USDP) xuất hiện nổi bật nhất. Đây là đảng thân quân đội do các tướng lĩnh đã nghỉ hưu lãnh đạo. Được thành lập năm 2010 - năm mà đảng này giành chiến thắng trong cuộc bầu cử bị phe đối lập tẩy chay, USDP từng điều hành đất nước với sự ủng hộ của quân đội cho đến năm 2015, thời điểm bị Đảng NLD của bà Suu Kyi đánh bại.

Bà Lalita Hanwong, giảng viên và chuyên gia về Myanmar tại Đại học Kasetsart (Thái Lan), dự đoán trong cuộc bầu cử này USDP sẽ trở lại cầm quyền. "USDP và các đảng đồng minh với quân đội sẽ liên kết để thành lập chính phủ tiếp theo" - bà dự đoán.

Chính quyền quân sự khẳng định cuộc bầu cử này là con đường giúp đất nước thoát khỏi xung đột, viện dẫn các cuộc bầu cử trước đây, trong đó có cuộc bầu cử năm 2010 dẫn đến việc thành lập một chính phủ bán dân sự và thúc đẩy nhiều cải cách chính trị, kinh tế.

Ông Zaw Min Tun, người phát ngôn chính quyền quân sự Myanmar, thừa nhận rằng sẽ có những người chỉ trích trong cộng đồng quốc tế không ủng hộ cuộc bầu cử đang diễn ra. "Tuy nhiên, từ cuộc bầu cử này sẽ có sự ổn định chính trị. Chúng tôi tin rằng sẽ có một tương lai tốt đẹp hơn" - ông nói với phóng viên sau khi bỏ phiếu tại Naypyidaw.

Theo Ủy ban bầu cử của chính quyền quân sự Myanmar, lần đầu tiên việc bỏ phiếu tại nước này được thực hiện bằng hơn 50.000 máy bỏ phiếu điện tử, giúp đẩy nhanh quá trình kiểm phiếu và loại bỏ khả năng gian lận. Truyền thông Myanmar tường thuật các quan sát viên bầu cử đến từ Nga, Trung Quốc, Belarus, Kazakhstan, Nicaragua, Ấn Độ... đã tới Myanmar trước thềm bỏ phiếu.

Các nhà phân tích chỉ ra kể từ sau cuộc đảo chính năm 2021, chính quyền quân sự Myanmar chỉ nhận được sự ủng hộ từ một số nước như Trung Quốc, Nga và Belarus. 

Các lệnh trừng phạt kinh tế do Mỹ và các quốc gia phương Tây khác áp đặt đã ảnh hưởng xấu tới nền kinh tế quốc gia Đông Nam Á này. Thông qua việc tổ chức bầu cử, chính quyền quân sự cũng hướng tới mục tiêu khôi phục quan hệ kinh tế - thương mại với các nước khác.

Ngày kiểm phiếu và công bố kết quả bầu cử vẫn chưa được công bố.

Myanmar gỡ lệnh giới nghiêm tại thành phố Yangon, chuẩn bị bầu cử

Myanmar dỡ lệnh giới nghiêm tại thành phố Yangon lớn nhất cả nước, trước thềm cuộc bầu cử ngày 28-12.