Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong một cuộc gặp - Ảnh: AFP

Sau cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình bên lề Hội nghị cấp cao G20 tại Nhật Bản tháng 6-2019, những tưởng quan hệ sẽ tạm thời sóng yên bể lặng. Nhưng trong những ngày vừa qua, sóng gió lại nổi lên giữa hai cường quốc số 1 và 2 thế giới này.

Trên mặt trận kinh tế, thương chiến lại bùng lên sau khi cuộc đàm phán giữa hai bên tại Thượng Hải, Trung Quốc đã không thành công như mong đợi. Ngay lập tức, Tổng thống Trump - như thường lệ - lên Twitter thông báo sẽ áp thuế 10% đối với 300 tỉ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc từ ngày 1-9-2019. Cùng với những lần áp thuế trước, gần như toàn bộ hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ đều bị đánh thuế.

Tiếp theo tuyên bố về việc đánh thuế vào hàng nhập khẩu Trung Quốc, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đang ở Bangkok tham dự các hội nghị trong khuôn khổ Hội nghị ngoại trưởng ASEAN (AMM-52) cũng lên tiếng chỉ trích các chính sách kinh tế của Trung Quốc, phê phán Trung Quốc đã có "hàng thập kỷ cư xử tồi", làm cản trở thương mại quốc tế, đầu tư của Trung Quốc trong dự án Vành đai - con đường là phục vụ cho "tham vọng đế quốc".

Trong các vấn đề nội bộ, Mỹ cũng không ngần ngại "nắn gân" Trung Quốc. Bộ Ngoại giao Mỹ đã "bật đèn xanh" và bắt đầu tiến hành các thủ tục thông qua cho việc bán hơn 2,2 tỉ USD vũ khí cho Đài Loan, trong đó bao gồm các hệ thống tên lửa không đối không Stinger, xe tăng Abrams...; cho phép lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn quá cảnh 4 đêm tại Mỹ bất chấp sự phản đối của Trung Quốc.

Về đối ngoại, tại các hội nghị trong khuôn khổ AMM-52 tuần này tại Bangkok (Thái Lan), Ngoại trưởng Mỹ Pompeo cũng tiếp tục gây sức ép lên Trung Quốc khi kêu gọi các nước lên tiếng phản đối các hành động "cưỡng ép" của Trung Quốc ở Biển Đông cũng như chỉ trích việc Trung Quốc xây dựng các đập trên thượng nguồn sông Mekong làm mực nước ở hạ lưu giảm xuống mức thấp nhất trong thập kỷ này.

Với một loạt diễn biến mới, không khó để nhận ra rằng sóng gió đang nổi lên trong quan hệ Trung - Mỹ và không chỉ còn gói gọn trong các vấn đề kinh tế, cho dù Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và phần nào Ngoại trưởng Mỹ Pompeo đều cố gắng làm nhẹ những vấn đề này.

Sau cuộc gặp giữa hai ngoại trưởng bên lề các hội nghị ở Bangkok, ông Vương Nghị phát biểu: "Có những lúc có những vấn đề giữa Mỹ và Trung Quốc nhưng điều quan trọng là hai bên ngồi lại và thảo luận trực tiếp với nhau". Còn ngoại trưởng Mỹ cũng tỏ thái độ hòa giải hơn: "Chúng tôi sẵn sàng hợp tác với Trung Quốc khi điều đó thúc đẩy lợi ích của Mỹ".

Trong lịch sử, không khó để nhận thấy quan hệ giữa hai cường quốc này đều đã từng có lúc thăng, lúc trầm. Mặc dù chưa có những xung đột mang tính thay đổi cục diện quan hệ, tuy nhiên hiếm khi giữa họ đang gặp nhiều vấn đề cùng một lúc trên nhiều mặt trận như hiện nay, cả về nội bộ, kinh tế, đối ngoại...

Trong cuộc trả lời phỏng vấn truyền hình Fox mấy tháng trước, Tổng thống Trump cho biết Trung Quốc muốn thay thế vị trí của Mỹ là siêu cường thế giới nhưng điều đó "sẽ không xảy ra với tôi". Dường như sự cạnh tranh có tính "chiến lược" giữa Mỹ và Trung Quốc mà nhiều chuyên gia đã dự đoán đang diễn ra.

Quan hệ hai nước có thể sẽ không trượt dài đi đến đối đầu như giữa Mỹ và Liên Xô trong chiến tranh lạnh trước đây do những ràng buộc lợi ích từ hai phía. Nhưng những sóng gió này cũng báo hiệu chặng đường phía trước đầy khó khăn trong quan hệ giữa hai cường quốc này.

Ở ASEAN, ngoại trưởng Mỹ lên án trực diện Trung Quốc

TTO - Những va chạm giữa Mỹ và Trung Quốc tại Đông Nam Á đã được thể hiện rõ ràng và lặp đi lặp lại trong chuỗi hội nghị ngoại trưởng ASEAN lần 52 và các hội nghị liên quan diễn ra ở Bangkok, Thái Lan.