Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo - Ảnh: REUTERS

Hãng tin Reuters dẫn tuyên bố ngày 27-5 của ông Pompeo cho hay ngoại trưởng Mỹ đã chứng nhận trước Quốc hội Mỹ rằng Hong Kong không tiếp tục được đảm bảo quy chế đặc biệt dưới luật pháp của Mỹ.

Truyền thông Mỹ nhận xét nước đi của ông Pompeo lần này là một phát súng mạnh mẽ vào Trung Quốc và vấn đề Hong Kong.

Tuyên bố của ngoại trưởng Mỹ được đưa ra chỉ vài ngày sau khi Trung Quốc công bố dự luật an ninh mới, tạo ra một làn sóng biểu tình tiếp tục tại Hong Kong. Tính tới đêm 27-5, khoảng 300 người biểu tình đã bị bắt.

Trong tuyên bố vừa qua, ông Pompeo cũng nhắc tới dự luật an ninh của Trung Quốc: "Quyết định thảm họa của Bắc Kinh chỉ là diễn biến mới nhất trong một loạt hành động về cơ bản đã hủy hoại sự tự chủ và tự do của Hong Kong cũng như lời hứa của chính Trung Quốc với người dân Hong Kong trong Tuyên bố chung Trung - Anh, một hiệp ước quốc tế của Liên Hiệp Quốc".

Luật pháp Mỹ áp dụng cho Hong Kong trước tháng 7-1997, thời điểm mà khu vực này còn nằm dưới quyền quản lý của Anh.

Sau khi Hong Kong được người Anh trả về đại lục, Mỹ tiếp tục sử dụng quy chế đặc biệt để tiếp tục ứng xử với Hong Kong như một khu vực hải quan và thương mại tách biệt với Trung Quốc đại lục.

Đây được xem là một khoản đệm trước khi Hong Kong về hẳn Trung Quốc vào năm 2047. Tất nhiên đi kèm đó là việc Hong Kong duy trì hệ thống riêng và quyền tự chủ cao trong giai đoạn 50 năm này.

Tuy nhiên theo lời ông Pompeo, hiện nay Hong Kong đơn giản "không còn quyền tự chủ trước Trung Quốc", do đó không thể tiếp tục được hưởng quy chế đặc biệt của Mỹ.

"Không một ai thấu hiểu lý lẽ có thể khẳng định ngày nay Hong Kong vẫn duy trì một quyền tự chủ cao trước Trung Quốc, xét những gì thực tế đang thấy.

Theo Đạo luật dân chủ và nhân quyền Hong Kong được ban hành năm ngoái, Bộ Ngoại giao Mỹ sẽ chịu trách nhiệm báo cáo và ra chứng nhận ít nhất mỗi năm một lần về tình trạng của Hong Kong, xem liệu nơi này có giữ quyền tự chủ ở mức độ cho phép Mỹ tiếp tục áp dụng quy chế đặc biệt hay không.

Như vậy, với việc ông Pompeo ra chứng nhận gửi Quốc hội, Hong Kong có nguy cơ mất quy chế đặc biệt. Ngoài ra theo đạo luật nêu trên của Mỹ, tình trạng này cũng kéo theo khả năng các quan chức chịu trách nhiệm về vi phạm nhân quyền ở Hong Kong bị trừng phạt bằng các hình thức như cấm visa và đóng băng tài sản.

Trong tuyên bố ngày 27-5, ông Pompeo nói thêm: "Hong Kong và những con người năng động, dám nghĩ dám làm, và tự do của nó, đã phát triển mạnh mẽ trong nhiều thập kỷ như một pháo đài cho sự tự do, nên quyết định này không hề khiến tôi vui vẻ gì. 

Nhưng việc hoạch định chính sách đòi hỏi một sự công nhận từ thực tế. Trong khi Mỹ từng hi vọng rằng một Hong Kong tự do và thịnh vượng có thể tạo ra một mô hình cho Trung Quốc thì hiện nay rõ ràng Trung Quốc lại xây dựng Hong Kong theo khuôn mẫu của bản thân mình".

Trung Quốc tuyên bố đáp trả Mỹ vụ luật an ninh Hong Kong

TTO - Bộ Ngoại giao Trung Quốc cảnh báo sẽ áp dụng các biện pháp đáp trả nếu Mỹ cố tình gây tổn thất cho những lợi ích của Bắc Kinh liên quan đến đặc khu Hong Kong.