Bình luận về kế hoạch thử hạt nhân hồi cuối tháng 10, Bộ trưởng Chiến tranh Mỹ Pete Hegseth cho rằng đây là một nước đi có trách nhiệm để đảm bảo đất nước ông sở hữu "kho vũ khí hạt nhân mạnh nhất và có năng lực nhất nhằm duy trì hòa bình thông qua sức mạnh".

Ông Hegseth cho biết: "Tổng thống đã nói rõ là chúng ta cần phải có khả năng răn đe hạt nhân đáng tin cậy. Đó là nguyên tắc của chúng ta". Theo trang Defense News, vị Bộ trưởng tiết lộ quân đội sẽ hợp tác với Bộ Năng lượng Mỹ trong cuộc thử nghiệm này.

Tuy nhiên giới chuyên gia chiến lược và kinh tế cảnh báo cái giá mà Washington phải trả sẽ lớn hơn gấp nhiều lần lợi ích có thể đạt được nếu nối lại việc thử vũ khí hạt nhân.

Món quà cho các đối thủ

Việc Mỹ phá vỡ lệnh tạm dừng thử hạt nhân 33 năm qua sẽ là một "món quà chiến lược" cho các đối thủ toàn cầu, châm ngòi cho một cuộc chạy đua vũ trang mới.

Mỹ đã tiến hành 1.032 vụ thử hạt nhân trong khoảng thời gian từ năm 1945 - 1992. Lần thử đầu tiên có tên gọi Trinity ở bang New Mexico hồi năm 1945 được nhiều người xem là một trong những khoảnh khắc then chốt của thế kỷ 20.

Ngày 3-11, trong cuộc phỏng vấn với trang Defense News, ông John Erath - chuyên gia về kiểm soát vũ khí hạt nhân - đưa ra đánh giá: "Mỹ đã thực hiện hơn 1.000 vụ thử hạt nhân. Chúng tôi có đủ các dữ liệu cần thiết để biết cách hoạt động của vũ khí hạt nhân cũng như đảm bảo rằng vũ khí hạt nhân của Mỹ sẽ hoạt động hiệu quả. Các nước khác không có được những kinh nghiệm đó. Cho nên, bằng việc ngừng thử hạt nhân, chúng tôi đã nắm giữ lợi thế về kiến thức mà đến ngày nay vẫn còn tồn tại".

Các chuyên gia chỉ ra rằng nếu Mỹ nối lại các vụ thử hạt nhân, những bên được lợi nhiều nhất sẽ là Trung Quốc, Ấn Độ, Pakistan và Triều Tiên. Những quốc gia này, vốn thiếu cơ sở dữ liệu thử nghiệm sâu rộng như Mỹ, sẽ có được lý do chính trị và kỹ thuật để khởi động lại các chương trình thử nghiệm của họ, từ đó cố gắng bắt kịp kiến thức mà Mỹ đã tích lũy được.

Trên chuyên trang Military.com, chuyên gia vũ khí chiến lược Mỹ Andrew Facini bình luận về thông báo hồi cuối tháng trước của Tổng thống Trump: "Việc Mỹ thử hạt nhân sẽ không mang lại dữ liệu mới quan trọng. Tuy nhiên điều đó chắc chắn sẽ dẫn đến những động thái đáp trả từ cả Trung Quốc và Nga, và có thể gây tổn hại đến an ninh Mỹ về lâu dài".

Gánh nặng tài chính khổng lồ khi nối lại thử hạt nhân

Mỹ cho nổ vũ khí hạt nhân tại đảo san hô Eniwetok ở quần đảo Marshall vào năm 1952 - Ảnh: US GOVERNMENT

Việc nối lại các vụ thử nghiệm hạt nhân không chỉ là một quyết định chiến lược sai lầm mà còn là một gánh nặng tài chính khổng lồ, không mang lại hiệu quả thực tế.

Theo trang Aviationa2z, việc khởi động lại hoạt động thử nghiệm hạt nhân đòi hỏi phải xây dựng lại các cơ sở đã không được sử dụng trong hơn 30 năm.

Địa điểm thử nghiệm hạt nhân chính của Mỹ tọa lạc ở bang Nevada cần phải được tái thiết, hiện đại hóa trang thiết bị và làm mới các biện pháp an toàn môi trường để có thể hoạt động trở lại. Mỹ cũng cần phải huy động đội ngũ nhân viên và đưa trở lại các thiết bị chuyên dụng, làm tăng đáng kể thời gian và chi phí.

Các chuyên gia ước tính chi phí để khôi phục khả năng sẵn sàng thử hạt nhân có thể vượt quá 1 tỉ USD, làm chuyển hướng nguồn vốn khỏi các chương trình quan trọng khác.

Trung tâm nghiên cứu American Security Project chỉ ra việc tiến hành thử hạt nhân đồng nghĩa với việc Mỹ tự ném bom chính mình. Đất nước này sẽ phải tự gánh chịu các tổn thất đáng kể về môi trường.

Đối với các vụ thử hạt nhân đã thực hiện của Mỹ, việc hoàn thành công tác dọn dẹp được cho là tiêu tốn từ 652 - 887 tỉ USD (tính theo giá trị năm 2022) và kéo dài ít nhất đến năm 2078, với giả định rằng tất cả các thách thức về kỹ thuật, quy định và tài chính đều được khắc phục

Nga đề cập khả năng thử hạt nhân, 'chưa hiểu lắm' tuyên bố của ông Trump

Ngoại trưởng Nga nói "công chúng sẽ được thông báo về kết quả" của quá trình chuẩn bị và nghiên cứu đề xuất thử nghiệm hạt nhân.