Đảo nhân tạo Trung Quốc xây trái phép trên biển Đông - Ảnh: Reuters

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Jeff Rathke khẳng định: “Washington kêu gọi Bắc Kinh sử dụng năng lực quốc phòng theo cách phù hợp với việc đảm bảo hòa bình và ổn định ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương”.

Ông Rathke cũng nhấn mạnh quan điểm của Mỹ là hành vi xây đảo nhân tạo trái phép của Trung Quốc làm leo thang căng thẳng trên biển Đông và sẽ không giúp Bắc Kinh đòi “chủ quyền” ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Ông cho biết Mỹ sẽ theo dõi chặt chẽ mọi diễn biến trên biển Đông.

Người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest cũng cho biết Tổng thống Mỹ Barack Obama coi an ninh biển Đông là vấn đề tối quan trọng đối với an ninh quốc gia Mỹ cũng như nền kinh tế toàn cầu. Do đó, Mỹ quyết tâm hợp tác với các nước khu vực để đảm bảo dòng tự do thương mại trên biển Đông.

Báo New York Times dẫn lời giáo sư Bernard Cole thuộc ĐH Hải quân Mỹ nhận định việc Trung Quốc leo thang căng thẳng khi động thổ hai hải đăng ở Đá Châu Viên và Đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, cũng như đổ lỗi cho các nước láng giềng “gây hấn” trong sách trắng quốc phòng, cho thấy Bắc Kinh quyết chiếm biển Đông.

“Không có dấu hiệu nào cho thấy Trung Quốc sẽ dừng hoạt động xây đảo nhân tạo” - giáo sư Cole cho biết. Báo Washington Post dẫn lời chuyên gia Patrick Cronin của Trung tâm Chiến lược Mỹ đánh giá sách trắng quốc phòng Trung Quốc là “kế hoạch bá quyền khu vực”.

Ông Cronin cho rằng đây dù không phải là lời tuyên chiến của Trung Quốc đối với khu vực, nhưng là kế hoạch quân sự của Trung Quốc để kiểm soát các khu vực xung quanh nước này. Họ dùng sức mạnh quân sự như một mối đe dọa ngầm để khẳng định vị thế. Họ muốn dọa cho các nước khu vực sợ hãi khi mở rộng bá quyền”.

Chuyên gia Cronin kêu gọi Mỹ phản ứng lại một cách mạnh mẽ ý đồ của Trung Quốc bằng cách tăng cường hợp tác quân sự với Nhật và Úc, đồng thời đẩy mạnh hỗ trợ các nước Đông Nam Á như Philippines.

Và phản ứng hiệu quả nhất đối với những tuyên bố ngông cuồng của Trung Quốc là tàu chiến và máy bay Mỹ tiếp tục tuần tra trên biển Đông, gần các đảo nhân tạo Trung Quốc xây trái phép. “Bằng việc tuần tra, chúng ta có thể khẳng định quyết tâm bảo vệ tự do hàng hải” - ông Cronin nhấn mạnh.