Các chuyên gia cảnh báo, nếu chậm ban hành chính sách đủ mạnh và bao trùm, thế hệ trẻ sẽ tiếp tục thiệt thòi về tầm vóc...

Nhật Bản đã "nâng tầm vóc" ra sao?

Nhật Bản được đánh giá là một trong những quốc gia thành công nhất châu Á trong việc cải thiện tầm vóc. Nếu vào thập niên 1950, nam giới Nhật chỉ cao khoảng 1,50m và nữ giới 1,49m - thậm chí thấp hơn cả người Việt Nam khi đó, thì đến nay, chiều cao trung bình của nam đã đạt khoảng 1,72m và nữ 1,58m, thuộc nhóm cao hàng đầu khu vực.

Thành công này không phải ngẫu nhiên, mà bắt nguồn từ một chiến lược dinh dưỡng bài bản, được luật hóa thành chính sách quốc gia.

Tại Hội thảo khoa học quốc tế về dinh dưỡng học đường năm 2025 do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế phối hợp tổ chức mới đây, ông Nakamura Teijji - chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản - khẳng định một trong hai lý do chính khiến Nhật thành công trong việc cải thiện chế độ ăn và dinh dưỡng là nước này luôn coi đây là vấn đề cấp thiết và triển khai các chính sách quốc gia riêng biệt, với hệ thống luật pháp và quy định rõ ràng.

Lý do thứ hai, Nhật chú trọng đào tạo đội ngũ chuyên gia dinh dưỡng làm việc tại cơ quan nhà nước, trung tâm y tế, cộng đồng và đặc biệt là trường học.

Ngay sau Thế chiến II, Nhật Bản ban hành "Quy định về chuyên gia dinh dưỡng", tiếp đó là "Luật Chuyên gia dinh dưỡng" (1947). Năm 1952, "Luật Cải thiện dinh dưỡng" yêu cầu thành lập bếp ăn tập thể tại bệnh viện, nhà máy và trường học, bắt buộc phải có chuyên gia dinh dưỡng phụ trách. 

Đến năm 1954, "Luật Bữa trưa học đường" ra đời, hướng tới mục tiêu tất cả học sinh tiểu học đều được ăn trưa tại trường.

Trước thực trạng chuyển từ thiếu dinh dưỡng sang thừa dinh dưỡng, năm 2006, Nhật Bản lại ban hành Luật Shokuiku (Giáo dục về dinh dưỡng và thực phẩm), giúp hình thành thói quen ăn uống lành mạnh thông qua kiến thức và kỹ năng lựa chọn thực phẩm.

Năm 2008, nước này tiếp tục sửa đổi toàn diện "Luật Bữa trưa học đường", đưa giáo dục về thực phẩm thành trọng tâm của trường học.

Đồng quan điểm với ông Nakamura Teijji, nhiều chuyên gia trong nước và quốc tế khẳng định, để nâng cao tầm vóc, không thể thiếu một chính sách mạnh mẽ về dinh dưỡng học đường, với những quy định và tiêu chuẩn tạo nền tảng pháp lý vững chắc, từ đó đảm bảo mọi trẻ em đều được hưởng quyền lợi bình đẳng từ bữa trưa học đường.

Việt Nam cần bộ luật riêng về dinh dưỡng học đường

Tại Việt Nam, dù đã có những cải thiện đáng kể, song Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức thẳng thắn thừa nhận, tầm vóc người Việt vẫn còn khoảng cách với nhiều quốc gia trong khu vực. 

Cùng với đó, Việt Nam đang chịu "gánh nặng kép" về dinh dưỡng. Tỉ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở vùng sâu, vùng xa vẫn cao, trong khi trẻ thừa cân, béo phì ngày càng gia tăng ở đô thị.

Để giải quyết thách thức này, Bộ Y tế hiện tập trung hoàn thiện thể chế, xây dựng hành lang pháp lý cho vấn đề dinh dưỡng. 

Cụ thể, bộ đang chủ trì xây dựng Luật Phòng bệnh, trong đó có một số nội dung về dinh dưỡng học đường. Tuy nhiên nhiều chuyên gia cho rằng, cần thiết có luật riêng, bao trùm hơn về dinh dưỡng học đường để tạo "cú hích" cải thiện chiều cao, tầm vóc của người Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Lê Tấn Dũng nhận định hệ thống văn bản quy phạm về dinh dưỡng học đường hiện chưa đầy đủ, dẫn đến nhiều hạn chế trong quản lý, tổ chức và giám sát. 

Ông cũng đề xuất, ngoài việc tích hợp nội dung trong Luật Phòng bệnh, Quốc hội cần nghiên cứu xây dựng riêng Luật Dinh dưỡng hoặc Luật Dinh dưỡng học đường.

Các chính sách này sẽ đưa ra tiêu chuẩn và hướng dẫn về bữa ăn học đường, thực phẩm lành mạnh trong trường, cũng như các quy định về thực phẩm, đồ uống tại căng tin. Đồng thời, phải quy định rõ thời gian hoạt động thể lực phù hợp theo từng lứa tuổi.

Từ kinh nghiệm châu Âu, TS Philipp Rösler - Đại học Hannover, nguyên phó thủ tướng CHLB Đức - cũng cho rằng Việt Nam cần sớm có một chính sách quốc gia về bữa ăn học đường và sữa học đường, đưa ra khẩu phần tiêu thụ hằng ngày và mục tiêu theo từng lứa tuổi.

Ông cho biết, tiêu chuẩn chất lượng cho bữa ăn trường học Đức đòi hỏi đảm bảo đa dạng thực phẩm. Ngoài rau, trái cây, đạm từ thịt nạc... buộc phải có 200-250g sữa tươi hoặc chế phẩm sữa ít béo. 

Ngoài ra, hiện nay hơn 20 triệu trẻ em tại 27 quốc gia thành viên EU được thụ hưởng chương trình về dinh dưỡng, với ngân sách khoảng 220,8 triệu euro. Trong đó 100 triệu euro cho sữa và 120,8 triệu euro cho rau quả. Các trường học tự nguyện tham gia sẽ được hỗ trợ phân phối miễn phí sữa, rau, trái cây.

Vị chuyên gia gốc Việt là tiến sĩ y khoa, nguyên phó thủ tướng, bộ trưởng Y tế Đức, tin tưởng Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi để triển khai hiệu quả các chương trình về bữa ăn học đường thông qua mô hình đối tác công - tư với sự tham gia của các doanh nghiệp sữa và doanh nghiệp thực phẩm lớn trong nước. 

"Việt Nam cần chú trọng xây dựng chương trình sữa học đường với nguồn cung chủ yếu từ sữa tươi nội địa nhằm hỗ trợ ngành chăn nuôi trong nước và đảm bảo tính bền vững" - ông nhấn mạnh.

Còn PGS.TS Zhuifeng Guo - chuyên ngành y khoa (Trung Quốc) cho biết thực tế: Từ năm 2000, nước này đã cấm sử dụng sữa hoàn nguyên trong chương trình sữa học đường. Đến ngày 16-9-2025, Trung Quốc sẽ chính thức cấm dùng sữa bột hoàn nguyên trong sản xuất sữa tiệt trùng theo tiêu chuẩn quốc gia GB 25190-2010.

Ở cương vị của một người mẹ, Anh hùng Lao động Thái Hương - nhà sáng lập Tập đoàn TH - luôn đau đáu với khát vọng nâng cao tầm vóc Việt. Bà đề xuất, giải pháp đơn giản nhưng hiệu quả chính là cải thiện bữa ăn học đường, trong đó có ly sữa mang tên "ly sữa học đường quốc gia".

Theo bà, trẻ uống một ly sữa tươi sạch mỗi ngày có thể đáp ứng đáng kể nhu cầu dinh dưỡng, cung cấp khoảng 30% lượng kẽm và sắt cần thiết. Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hiệp quốc (FAO) cũng khẳng định, sữa tươi là thực phẩm hoàn chỉnh cho trẻ đang tuổi lớn.

"Cho con uống sữa là không bỏ lỡ cơ hội vàng phát triển thể chất. Mỗi ngày chậm trễ triển khai bữa ăn học đường là một ngày cơ hội của các con trôi qua", bà Thái Hương trăn trở.

Bà mong mỏi Việt Nam sớm có Luật Dinh dưỡng học đường, với ly sữa tươi mỗi ngày cải thiện tầm vóc, qua đó nâng sức bền, sức khỏe nói chung cho người Việt.

Hội thảo khoa học quốc tế về dinh dưỡng học đường năm 2025 với thông điệp Vì một Việt Nam khỏe mạnh, Vì tầm vóc Việt diễn ra ngày 14-8, quy tụ các cơ quan tham mưu của Đảng, cơ quan quản lý của nhà nước, các nhà khoa học trong nước và thế giới.

Tập đoàn TH được vinh danh 'Nhà lãnh đạo kinh tế tuần hoàn' của châu Á 2025

Tập đoàn TH vừa được vinh danh tại lễ trao giải doanh nghiệp trách nhiệm châu Á 2025 với hạng mục 'Nhà lãnh đạo kinh tế tuần hoàn'. Đây là sự ghi nhận những nỗ lực tiên phong của TH trong phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn.