Sáng 24-10, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp cùng Đại học Quốc gia TP.HCM tổ chức hội thảo khoa học "Hiện đại hóa, nâng tầm giáo dục đại học Việt Nam, tạo đột phá phát triển nhân lực trình độ cao và nhân tài, dẫn dắt nghiên cứu, đổi mới sáng tạo". Tự chủ đại học trong bối cảnh mới là chủ đề được nhiều tham luận đề cập.

Đại học tự chủ

Theo TS Phạm Đỗ Nhật Tiến, Luật Giáo dục đại học 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2018) là sự đổi mới mạnh mẽ về tư duy trong quản trị giáo dục đại học.

Tuy nhiên, bước chuyển sang cơ chế tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam cho đến nay vẫn diễn ra đắn đo, nhọc nhằn và đầy trắc trở. Ông Tiến cho rằng Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục thực sự đã có đột phá trong giải quyết bài toán tự chủ đại học khi quy định: "Bảo đảm quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện cho các cơ sở giáo dục đại học không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính".

Cùng với đó là chủ trương "Không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập. Thực hiện bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục". Bỏ hội đồng trường chính là bỏ cấp trung gian để tập trung đầu mối, chuyển giao chức năng quản trị sang tổ chức Đảng trong nhà trường.

Tương tự, PGS.TS Đỗ Phú Trần Tình - Viện trưởng Viện Phát triển chính sách Đại học Quốc gia TP.HCM - cũng cho rằng Nghị quyết 71 thể hiện rõ chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với phân bổ nguồn lực, tăng cường tự chủ và trách nhiệm xã hội của các cơ sở giáo dục, đồng thời bảo đảm cơ chế kiểm tra, giám sát minh bạch và hiệu quả.

PGS.TS Trần Mai Ước - Trường đại học Ngân hàng TP.HCM - cho rằng Nghị quyết 71 là định hướng chiến lược. Nhưng nếu chỉ dừng ở chủ trương, nghị quyết dễ rơi vào "trên nóng - dưới lạnh" hoặc "chính sách trên giấy".

Điều này dễ dẫn đến nguy cơ thường gặp trong thực tiễn "chủ trương thì rất đúng, rất hay, nhưng khi triển khai lại kém hiệu quả", do vướng mắc ở khâu thể chế, sự phối hợp, hay thiếu nguồn lực, với giáo dục đại học, đây lại càng là nguy cơ lớn là "tự chủ nửa vời".

Luật Giáo dục đại học phải chi tiết

TS Phạm Đỗ Nhật Tiến cũng lo ngại những rủi ro tiềm tàng. Theo ông, rủi ro lớn nhất là sự tập trung quyền lực có thể dẫn đến thiếu dân chủ, lạm quyền và độc đoán, tác động tiêu cực đến việc phát huy quyền tự chủ nhà trường.

Từ đó, ông Tiến đề xuất việc xây dựng Luật Giáo dục đại học mới, các nghị định, thông tư hướng dẫn cần quy định rõ ràng quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện; phân định thẩm quyền giữa bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học với hiệu trưởng; quy định các cơ chế kiểm soát quyền lực đi đôi với phát huy dân chủ cơ sở.

Trong khi đó, PGS.TS Đỗ Phú Trần Tình cho rằng những quy định trước đây có nhiều bất cập dẫn đến hạn chế quyền tự chủ của các trường đại học. Trên cơ sở này, ông đề xuất bổ sung một số cơ chế nhằm đảm bảo quyền tự chủ đại học.

Theo đó, ông Tình đề xuất cho phép thí điểm cơ chế tự chủ tại một số trường đại học trọng điểm trong việc quy định về cơ cấu tổ chức và bộ máy nhân sự. Thí điểm cơ chế đặc thù cho phép một số trường đại học trọng điểm, có uy tín và tiềm lực khoa học mạnh được tự xét công nhận chức danh giáo sư, phó giáo sư trên cơ sở tuân thủ các tiêu chuẩn chung.

Ông Tình cũng đề xuất giao quyền hoặc ủy quyền cho các đại học trọng điểm được phê duyệt thực hiện các chương trình đào tạo đối với các ngành đào tạo giáo viên, lĩnh vực sức khỏe, luật và chương trình đào tạo trình độ tiến sĩ.

Hai trường cao đẳng y tế sáp nhập vào hai trường đại học

Phó thủ tướng Lê Thành Long vừa ký các quyết định sáp nhập Trường cao đẳng Y tế Thái Nguyên vào Trường đại học Y - Dược (Đại học Thái Nguyên); Trường cao đẳng Y tế Huế sáp nhập vào Trường đại học Y - Dược (Đại học Huế).