Cách nuôi con kiểu này được khoa học gọi là ký sinh nuôi dưỡng (brood parasite) - lừa giao con cái hoặc trứng cho động vật khác chăm sóc, nuôi dưỡng. 

Theo tạp chí khoa học Science, hiện có khoảng 90 loài trong lớp chim nuôi con theo kiểu 'lười biếng' này. Còn trong thế giới loài cá, cá mèo cúc cu (Synodontis multipunctatus) được xem là loài duy nhất đem con đi 'gởi'.

Cá mèo cúc cu là một loài đặc hữu ở khu vực hồ Tanganyika, Đông Phi. Thân chúng có những đốm cườm trên thân giống như cườm vừa giống bộ lông mèo. Chúng hoạt động lanh lẹ cả ban ngày và ban đêm ở dưới tầng đáy bể.

Cùng sống trong vùng là cá hoàng đế - loài có thói quen nuôi con bằng cách ngậm trong miệng. Lợi dụng điểm này, cá mèo cúc cu lén đem con đưa cá hoàng đế nuôi. 

Để làm điều này, chúng 'rình' chỗ cá hoàng đế đẻ trứng, sau đó lén đẻ trứng của mình vào ổ trứng cá hoàng đế. 

Trong mớ trứng hỗn độn, cá hoàng đế mẹ ngậm cả hai loại vào miệng và chăm sóc chúng.

Loài cá mèo cúc cu "bỏ con" nổi tiếng - Ảnh: Science

Năm 2018, một nhóm nghiên cứu thuộc ĐH Colorado, Mỹ phát hiện theo thời gian, cá hoàng đế mẹ cũng nhận ra sự gian trá này và bắt đầu kiểm tra để loại bỏ những trứng cá 'lậu'.

Cá mèo cúc cu sẽ chịu thua? Câu trả lời là không khi mới đây, cũng chính nhóm nghiên cứu trên phát hiện cá mèo cúc cu đã có sự tiến hóa để 'qua mặt' cá hoàng đế.

Theo đó, trứng cá mèo cúc cu phát triển nhanh hơn, lớn hơn và nở sớm hơn so với trứng cá hoàng đế đẻ cùng thời gian. Những con cá nở sớm này sẽ xơi tái đám cá hoàng đế nở sau. Chúng cũng biết rình rập và tìm cơ hội chui lại vào miệng của cá hoàng đế mẹ.

Loài cá hoàng đế khu vực Đông Phi là "mẹ nuôi" của loài cá mèo cúc cu - Ảnh: Science

"Rõ ràng đây là một bước tiến trong việc ký sinh nuôi dưỡng, những con chim non không thể nào làm được điều này" - Sheena Cotter, nhà sinh thái học Trường ĐH Lincoln, Anh cho biết.

Cotter cũng đặt ra giải thuyết trong tương lai cá hoàng đế chắc hẳn sẽ có những tiến hóa dựa vào quá trình học hỏi tự nhiên để tìm cách chống lại cá mèo cúc cu. "Cuộc chiến vẫn còn tiếp diễn" - Sheena Cotter nói.

Tìm ra bí mật của loài cá máu trong suốt kỳ lạ

TTO - Các nhà khoa học mới đây công bố vừa lý giải được nguyên nhân vì sao loài cá Chionodraco rastrospinosus sống ở Nam Cực lại có máu trong suốt thay vì màu đỏ như những loài cá khác.