Chiều 7-11, Quốc hội thảo luận tại hội trường các dự án Luật An ninh mạng và Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi).

Đại biểu lo lạm dụng đóng dấu mật để tránh giải trình và che giấu thông tin

Đại biểu Nguyễn Phương Thủy (Hà Nội) bày tỏ lo ngại về tình trạng lạm dụng việc đóng dấu mật trong quản lý nhà nước, coi đây là một phản xạ hành chính đang gây cản trở cho hoạt động giám sát, giải trình và chuyển đổi số trong cơ quan công quyền.

Đại biểu dẫn chứng: “Thực tiễn kiểm tra cho thấy có nơi, việc đóng dấu mật đã trở thành thói quen. Cứ tài liệu liên quan đến cán bộ hay quá trình soạn thảo đều đóng dấu mật. Có tài liệu không thuộc diện mật vẫn phải quản lý, sử dụng như tài liệu mật. Thậm chí, có nội dung đã được báo chí đăng tải rộng rãi nhưng vẫn tiếp tục đóng dấu mật”.

Theo đại biểu, có trường hợp cơ quan, tổ chức đóng dấu mật không phải để bảo vệ lợi ích quốc gia, mà để tránh bị chất vấn, tránh phải giải trình, thậm chí để che giấu thông tin. 

Hiện tượng này đang khiến người thực thi phải tuân thủ nhiều thủ tục rườm rà, tốn thời gian và làm giảm tính minh bạch trong hoạt động công vụ.

Cùng đó, bất cập không chỉ ở khâu mật hóa mà còn ở khâu giải mật. 

Có thực trạng là đóng mật thì dễ, giải mật lại rất khó. Nhiều tài liệu hết lý do bảo mật nhưng vẫn bị treo trong tình trạng mật kéo dài hàng chục năm. Muốn sử dụng, cơ quan vẫn phải xin phép và làm thủ tục phức tạp, vừa chậm vừa kém hiệu quả.

Chỉ ra ba nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này, đại biểu Thủy cho hay phạm vi bí mật nhà nước được quy định quá rộng, thiếu tiêu chí định lượng rõ ràng. Vì vậy không ít cơ quan chọn phương án đóng mật cho chắc vì sợ sai.

Mặt khác, thiếu chế tài xử lý hành vi lạm dụng, hiện chưa có quy định rõ về hậu quả pháp lý đối với việc cố ý đóng dấu mật sai để che giấu thông tin. Hiện cũng chưa có khung pháp lý điều chỉnh khái niệm "tài liệu nội bộ", khiến cán bộ công chức e ngại cung cấp dữ liệu, không dám đưa thông tin lên nền tảng số, lo rủi ro pháp lý.

Để khắc phục hạn chế này, đại biểu đoàn Hà Nội đề nghị rà soát, thu hẹp phạm vi bí mật nhà nước, chỉ giới hạn ở trường hợp thực sự cần thiết, có tiêu chí rõ ràng. Nâng cao trách nhiệm người đứng đầu, quy định chế tài cụ thể khi lạm dụng đóng dấu mật để né tránh trách nhiệm.

Đơn giản hóa thủ tục giải mật, cho phép người đứng đầu cơ quan ban hành hoặc sử dụng tài liệu được quyền giải mật trực tiếp với tài liệu không còn yếu tố bảo mật.

“Bảo vệ bí mật nhà nước là yêu cầu tất yếu để giữ gìn an ninh, quốc phòng, nhưng bảo vệ không đồng nghĩa với che giấu hay biến công khai thành bí mật. Nếu làm đúng, chúng ta vừa bảo vệ được lợi ích quốc gia, vừa thúc đẩy minh bạch và chuyển đổi số trong hành chính công”, bà Thủy nhấn mạnh.

"Có lúc tài liệu không phải mật, nhưng vì thông tin muốn giấu kỹ, giấu kín đóng dấu mật là không phù hợp" 

Cũng vấn đề này, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng cần sử dụng bí mật nhà nước đúng mục đích, đúng thẩm quyền, thực hiện nhiệm vụ.

Theo đại biểu, với hành vi nghiêm cấm trong bảo vệ bí mật nhà nước hiện có ba cấp độ bảo vệ gồm tuyệt mật, tối mật, mật, đặc biệt là tài liệu quốc gia, liên quan an ninh quốc gia… là rất quan trọng.

Tuy nhiên để đảm bảo chặt chẽ, tránh trường hợp lạm dụng đánh dấu mật sai, đưa thông tin, cần cảnh giác. "Có lúc tài liệu không phải mật, nhưng vì thông tin muốn giấu kỹ, giấu kín đóng dấu mật là không phù hợp. Cùng đó, cần nâng cao vai trò các cơ quan trong đóng dấu mật, tối mật, tuyệt mật gắn với trách nhiệm của những người thực hiện", ông Hòa nêu.

Phương án nhân sự Tổng bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng, Chủ tịch Quốc hội là tuyệt mật

TTO - Những nội dung liên quan đến việc thi hành kỷ luật Đảng đối với các ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, phương án nhân sự với Tổng bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng và Chủ tịch Quốc hội... chưa công khai sẽ là nội dung tuyệt mật.