Không chỉ trường hợp của Lê Tú Chinh, một VĐV khác là Huỳnh Thị Mỹ Tiên (nhà vô địch SEA Games 32 nội dung 100m rào nữ) cũng bị cấm thi đấu 2 năm khi chuyển từ tỉnh Vĩnh Long sang Đồng Nai. Điều đáng nói, Tú Chinh được TP.HCM sẵn sàng tạo điều kiện cho ra đi dù hợp đồng của cô với TP.HCM còn 2 năm, TP.HCM cũng không yêu cầu đền bù hợp đồng hay kiện tụng gì.

Trong khi đó, Mỹ Tiên đã kết thúc hợp đồng với tỉnh Vĩnh Long, cô đã trở thành VĐV tự do khi đến đơn vị mới. Dù vậy, các VĐV vẫn bị cấm thi đấu 2 năm trong hệ thống giải điền kinh quốc gia khi đầu quân cho đơn vị mới (nếu dự thi, kết quả của VĐV chỉ được dùng để kiểm tra thành tích chứ không được công nhận).

VĐV chịu thiệt

Trước đó, Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM đã có quyết định cho ra khỏi đội tuyển điền kinh TP.HCM với VĐV Lê Tú Chinh kể từ ngày 1-1-2024. Tú Chinh là VĐV tiêu biểu của thể thao TP.HCM cũng như điền kinh Việt Nam những năm qua. Cô từng giành 4 HCV SEA Games ở các nội dung 100m, 200m và tiếp sức 4x100m vào các năm 2017, 2019.

Năm 2022, Tú Chinh bị chấn thương trong quá trình chuẩn bị SEA Games 31. Cô không thể tham dự đại hội và sau đó phải lên bàn mổ. SEA Games 32 cô trở lại đường chạy và cùng đội tiếp sức nữ 4x100m giành HCB. Thời gian qua, Tú Chinh bày tỏ nguyện vọng muốn rời TP.HCM để chuyển đến đầu quân cho đơn vị mới dù hợp đồng của cô với thể thao TP còn 2 năm nữa. TP.HCM thiết tha muốn giữ cô ở lại, nếu không còn thi đấu có thể chuyển sang huấn luyện hoặc công việc chuyên môn của điền kinh.

Dù vậy, nữ hoàng tốc độ vẫn nhất quyết ra đi. Ngày 1-1-2024, cô nhận được quyết định rời đội điền kinh TP.HCM để chuẩn bị chuyển đến địa phương mới. Lãnh đạo ngành thể thao TP cho biết sẵn sàng tạo điều kiện thuận lợi cho Tú Chinh ra đi. Dù còn 2 năm hợp đồng nhưng Tú Chinh đã đóng góp nhiều cho TP.HCM, không có chuyện TP đòi tiền đền bù hay tìm cách gây khó dễ khi cô chuyển đến đơn vị mới. 

Tuy nhiên đến thời điểm này, Tú Chinh vẫn chưa thanh lý hợp đồng với ngành thể thao TP.HCM vì rất nhiều lý do, trong đó có việc nếu chuyển đến đầu quân cho đơn vị mới thì cô sẽ bị cấm thi đấu trong nước 2 năm theo quy định của Liên đoàn Điền kinh Việt Nam. 

Trước đó, ngày 18-5-2015, Liên đoàn Điền kinh Việt Nam ban hành văn bản hướng dẫn thủ tục chuyển đổi, cấp mới, gia hạn thẻ VĐV điền kinh. Quy định ghi rõ: "Từ ngày 1-1-2016, các VĐV trước đây đã thi đấu cho một đơn vị nay chuyển sang thi đấu cho một đơn vị khác thì phải đảm bảo thời gian chuyển nhượng đủ 24 tháng mới được coi là hợp lệ và sau thời điểm 24 tháng mới được thi đấu cho đơn vị mới".

Chính vì quy định này, VĐV Huỳnh Thị Mỹ Tiên dù tham dự Giải điền kinh vô địch quốc gia 2023 nhưng đã không được công nhận kết quả. Mỹ Tiên giành HCV SEA Games 32 tổ chức tháng 5-2023 tại Campuchia, cự ly 100m rào nữ với thời gian 13 giây 50. Sau SEA Games 32, hợp đồng của Mỹ Tiên với Vĩnh Long kết thúc nên cô chuyển sang đầu quân cho tỉnh Đồng Nai. 

Tháng 10-2023, Giải điền kinh vô địch quốc gia diễn ra tại Hà Nội. Mỹ Tiên khi đó tham gia thi đấu và về nhất với thời gian 13 giây 40 - thành tích vượt cả HCV SEA Games cô đã giành được trước đó. Dù vậy, cô không được công nhận kết quả và trao HCV, HCV được trao cho VĐV Bùi Thị Nguyên (Quân đội) với thành tích 13 giây 75. Lý do bởi Mỹ Tiên chuyển đến đơn vị mới chưa đủ 2 năm, nên dù được cho thi đấu nhưng cô không được công nhận kết quả.

Trao đổi với Tuổi Trẻ về vấn đề này, Mỹ Tiên cho biết: "Với trường hợp của tôi, quy định cấm thi đấu 2 năm hơi bất công bởi tôi đã hết hợp đồng ở đơn vị cũ rồi mới chuyển sang đơn vị mới. Tôi không rời đi khi còn ràng buộc hợp đồng. Đơn vị cũ Vĩnh Long và đơn vị mới Đồng Nai đều không có khúc mắc thì cũng nên tạo điều kiện cho VĐV thi đấu, phát triển thành tích".

Ngăn chặn việc "chảy máu tài năng"?

Trao đổi với Tuổi Trẻ về việc này, ông Nguyễn Mạnh Hùng, tổng thư ký Liên đoàn Điền kinh Việt Nam, cho biết quy định của Việt Nam được tham khảo từ cách làm của Liên đoàn Điền kinh thế giới (IAAF) trong việc chuyển nhượng VĐV quốc tế. Quy định này đứng trên bình diện một VĐV cụ thể có thể có chút thiệt thòi nhưng lại giúp cho hệ thống tuyển chọn, đào tạo của Việt Nam được bền vững.

Ông Hùng lấy ví dụ: Một địa phương phải rất khó khăn mới nuôi được một tổ tiếp sức 4x100m nữ. Nếu địa phương A không đầu tư nhưng bỗng nhiên mua VĐV ở địa phương khác về và có thành tích, vậy thì những địa phương đầu tư từ đầu sẽ không làm nữa. Trước đây từng có tỉnh xóa sổ cả một bộ môn vì không có huy chương do họ đầu tư nhưng lại mất huy chương vào tay tỉnh đi mua VĐV. Đây là thực tế đã diễn ra ở nhiều địa phương và không chỉ ở môn điền kinh.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng quy định này để thực hiện mục tiêu muốn có thành tích thì địa phương phải tuyển chọn, đào tạo thay vì đi mua quân. Nếu mua và có thành tích dễ vậy sẽ làm đảo lộn, ảnh hưởng đến phong trào phát triển của điền kinh Việt Nam. Chưa kể việc quy định chuyển nhượng không chặt có thể khiến các tỉnh thành "bắt tay" nhau trao đổi, mua bán huy chương.

Ông Hùng cho biết trong cuộc họp ban chấp hành Liên đoàn Điền kinh Việt Nam cuối năm 2023, liên đoàn cũng mang quy định cấm VĐV thi đấu 2 năm nếu chuyển đến đơn vị mới ra bàn xem có điều chỉnh gì không. Dù vậy, ban chấp hành đều thống nhất, không điều chỉnh. 

Trao đổi với Tuổi Trẻ, một thành viên ban chấp hành Liên đoàn Điền kinh Việt Nam cho biết việc áp dụng quy định cấm thi đấu 2 năm với trường hợp của Mỹ Tiên, Tú Chinh (nếu có) là thiệt thòi cho VĐV. Dù vậy với tình hình chung thì lại tạo tính ổn định, bền vững cho điền kinh Việt Nam. Tuy nhiên với từng trường hợp cụ thể, liên đoàn cần có sự linh hoạt để không khiến VĐV quá thiệt thòi bởi đời VĐV ngắn, cấm thi đấu 2 năm là quá dài. Với những VĐV đã hết hợp đồng với đơn vị chủ quản hoặc không có tranh chấp gì giữa hai địa phương đi và đến thì nên tạo điều kiện cho VĐV được thi đấu giành thành tích.

Ông Dương Đức Thủy (nguyên trưởng bộ môn điền kinh, Cục Thể dục thể thao) cho rằng quy định cấm VĐV thi đấu 2 năm khi chuyển từ đơn vị cũ sang đơn vị mới là không hợp lý và là rào cản đối với sự phát triển của điền kinh Việt Nam.

Điền kinh hy vọng có vé đến Olympic Paris ở nội dung tiếp sức 4x400m nữ

Lần gần nhất điền kinh Việt Nam có VĐV đoạt vé tham dự Olympic là tại Olympic Rio 2016.

Năm đó, VĐV đi bộ nam Nguyễn Thành Ngưng đã giành vé chính thức đến thế vận hội. Tại Olympic Tokyo 2020, điền kinh Việt Nam không có VĐV nào đoạt vé. Do đó, điền kinh phải đến Tokyo bằng tấm vé mời cho những quốc gia không có VĐV vượt qua vòng loại. VĐV Quách Thị Lan đã được nhận tấm vé mời và tham dự Thế vận hội 2020.

Đến thời điểm này, niềm hy vọng lớn nhất của điền kinh Việt Nam giành vé đến Olympic Paris 2024 được đặt lên vai các VĐV tổ tiếp sức 4x400m nữ.

Từ nay đến tháng 6, các VĐV sẽ được tạo điều kiện tham dự 3 giải đấu vòng loại Olympic là Giải tiếp sức vô địch châu Á diễn ra từ ngày 20 đến 21-5 tại Thái Lan; Giải Đài Loan mở rộng từ ngày 1 và 2-6; Giải Thái Lan mở rộng vào trung tuần tháng 6. Để có chuẩn Olympic Paris, tổ tiếp sức phải lọt vào top 16 thế giới.

Lê Tú Chinh rời TP.HCM: Lời chia tay của một tượng đài

Dù được HLV và lãnh đạo thuyết phục ở lại nhưng VĐV Lê Tú Chinh vẫn quyết chia tay đội tuyển điền kinh TP.HCM để tìm bến đỗ mới.