Giải Nobel Văn chương 2025 gọi tên László Krasznahorkai, nhà văn Hungary được mệnh danh là “Kafka của thời hậu Xô Viết”. Với ông, văn chương không phải để kể chuyện, mà để soi chiếu sự rệu rã của con người trước thế giới đổ nát. 

Từ Vũ điệu quỷ Satan đến Chiến tranh và chiến tranh, mỗi tác phẩm của Krasznahorkai đều là một mê cung u tối, nơi những linh hồn lạc lối vật lộn tìm kiếm chút ánh sáng.

Sinh năm 1954, László Krasznahorkai nhanh chóng tạo dấu ấn bằng thứ ngôn ngữ dài bất tận, những câu văn như không dứt, một phong cách khiến độc giả hoặc bị cuốn sâu, hoặc phải bỏ cuộc giữa chừng.

Nhưng chính lối viết ấy đã giúp ông định hình một "vũ trụ văn chương" riêng biệt, không thể trộn lẫn.

Cùng điểm qua một số tác phẩm của László Krasznahorkai:

Vũ điệu quỷ Satan, khởi đầu của thế giới đổ nát 

Ra mắt năm 1985, Sátántangó (Vũ điệu quỷ Satan) kể về một ngôi làng nghèo nơi những người nông dân bị bỏ rơi giữa cơn mưa bùn bất tận. 

Họ sống trong chờ đợi một "đấng cứu thế" trở lại, để rồi phát hiện mọi thứ chỉ là một trò lừa. 

László Krasznahorkai xây dựng tác phẩm bằng những chương truyện đan xen, tái hiện vòng luẩn quẩn của hy vọng và phản bội. 

Sự tuyệt vọng ở đây không dữ dội mà âm ỉ, lặng lẽ, như chính nhịp sống sau thời kỳ Xô Viết. 

Cuốn tiểu thuyết sau đó được đạo diễn Béla Tarr chuyển thể thành bộ phim dài hơn bảy tiếng, một trong những cột mốc lớn của điện ảnh nghệ thuật thế giới.

The Melancholy of Resistance, bản giao hưởng của hỗn loạn 

The Melancholy of Resistance (tạm dịch: Nỗi buồn của sự kháng cự) ra mắt năm 1989, mở ra khung cảnh một thị trấn nhỏ bị khuấy đảo bởi sự xuất hiện của một gánh xiếc lang thang cùng con cá voi khổng lồ. 

Trong những ngày ngột ngạt ấy, niềm tin, tôn giáo và quyền lực dần sụp đổ, con người bộc lộ bản năng tăm tối nhất. 

László Krasznahorkai mô tả sự hỗn loạn không bằng hành động, mà bằng nhịp văn trôi dài, kéo người đọc lạc vào cơn mê triền miên của những tâm trí mất kiểm soát. 

Bộ phim Werckmeister Harmonies sau này chuyển thể từ tác phẩm này, trở thành tượng đài của điện ảnh châu Âu.

Chiến tranh và chiến tranh, nỗi ám ảnh về sự tồn tại 

Viết khi đang sống lưu vong ở Berlin, Chiến tranh và chiến tranh (1999) theo chân Korin, một viên thư ký nghèo bị ám ảnh bởi một bản thảo cổ. 

Tin rằng văn bản ấy chứa đựng chân lý của loài người, ông quyết định đăng nó lên Internet trước khi tự kết liễu.

Câu chuyện tưởng như kỳ quặc ấy lại phơi bày nỗi lo sợ sâu thẳm về sự tan biến của tri thức và niềm tin trong thời hiện đại.

Đây cũng là một trong hai tác phẩm đã được dịch ra tiếng Việt với tên Chiến tranh và chiến tranh (NXB Hội Nhà văn, 2017).

Seiobo There Below và Baron Wenckheim’s Homecoming: cái đẹp và sự trở về 

Đến Seiobo There Below (tạm dịch: Nữ thần Seiobo nơi trần thế, 2008), László Krasznahorkai mở rộng thế giới của mình ra ngoài châu Âu, để cái đẹp trở thành trung tâm. 

Mỗi chương là một mảnh ghép về những người nghệ sĩ, tu sĩ, hay kẻ lưu lạc, những người đi tìm vẻ đẹp tuyệt đối trong một thế giới không còn thiêng liêng. 

Trong khi đó, Baron Wenckheim’s Homecoming (tạm dịch: Sự trở về của Nam tước Wenckheim, 2016), là khúc khải hoàn buồn bã của sự nghiệp ông. 

Một quý tộc già trở về quê hương sau nhiều năm lưu đày, mong được tha thứ và yêu thương, nhưng chỉ tìm thấy sự trống rỗng. Tác phẩm này giúp László Krasznahorkai giành National Book Award 2019.

Thế giới vẫn tiếp diễn, khi con người lạc giữa dòng thời gian 

Sau những tiểu thuyết dài như mê cung, László Krasznahorkai thử nghiệm với hình thức truyện ngắn trong The World Goes On (tạm dịch: Thế giới vẫn tiếp diễn, 2013). 

Gồm 21 câu chuyện nhỏ, tập sách khắc họa những con người trôi dạt giữa thế giới hiện đại, nơi thời gian và ký ức hòa làm một, nơi ngôn ngữ vừa là cứu rỗi vừa là nhà tù.

Mỗi truyện như một mảnh ghép rời rạc, người đàn ông lạc trong thành phố xa lạ, kẻ đi tìm ý nghĩa tồn tại giữa đổ nát, người kể chuyện đứng trước thế giới đang tan biến. 

Dù khác nhau về bối cảnh, tất cả đều chia sẻ cùng một cảm giác: thế giới vẫn vận hành, bất chấp mọi nỗ lực của con người nhằm hiểu hay thay đổi nó. 

The World Goes On là một trong những tác phẩm đưa László Krasznahorkai đến với công chúng phương Tây rộng rãi hơn, giúp củng cố danh tiếng "Kafka của thời hậu Xô Viết".

Con thú bên trong, tiếng vọng của bản năng 

Năm 2010, László Krasznahorkai hợp tác cùng họa sĩ người Đức Max Neumann trong dự án Animalinside (Con thú bên trong). 

Mỗi bức tranh của Neumann được đối thoại bằng một đoạn văn của László Krasznahorkai giọng nói của "con thú" tượng trưng cho phần bản năng bị kìm nén trong con người. 

Con thú bên trong không kể một câu chuyện cụ thể, mà là tiếng gào của ý thức, của nỗi sợ bị xóa bỏ khỏi thế giới, một ám ảnh xuyên suốt trong toàn bộ sự nghiệp của nhà văn Hungary.

The Paris Review nhận xét: "Krasznahorkai khiến người đọc cảm thấy con thú ấy không ở đâu xa, mà đang cựa mình trong chính chúng ta".

Nobel Văn chương 2025 gọi tên tác giả người Hungary László Krasznahorkai

Chủ nhân giải Nobel Văn chương 2025 thuộc về tác giả người Hungary László Krasznahorkai. Cuốn sách Vũ điệu quỷ Satan của ông phát hành ở Việt Nam năm 2022.