Tổng công ty Sông Đà xin được chỉ định thầu làm cao tốc Bắc - Nam - Ảnh: MAI THƯƠNG

Đề xuất chỉ định thầu làm các dự án cao tốc Bắc - Nam nhằm đẩy nhanh tiến độ nhưng nhiều chuyên gia lại bày tỏ lo ngại "để lại hậu quả", đặc biệt là chất lượng công trình không đảm bảo như đã từng xảy ra tại nhiều dự án. Bài học chỉ định thầu BOT quốc lộ vẫn còn ngổn ngang đó chưa khắc phục xong.

Giới thiệu "con cưng" đang cần việc làm

Sau khi Bộ Quốc phòng đề xuất Thủ tướng ưu tiên chỉ định Tổng công ty (TCT) xây dựng Trường Sơn thực hiện 3 dự án thành phần trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía đông, đến lượt Bộ Xây dựng cũng đề xuất Thủ tướng cho chỉ định thầu TCT Sông Đà làm một số dự án trên tuyến cao tốc này để tạo việc làm cho khoảng 20.000 cán bộ, kỹ sư, công nhân đang làm việc tại TCT.

Theo giới thiệu của Bộ Xây dựng, TCT Sông Đà từng là "ông lớn" nhà nước trong ngành xây dựng. Ngoài các nhà máy thủy điện lớn như Hòa Bình, Yaly, Sông Hinh, Sơn La, Lai Châu... những năm qua TCT Sông Đà đã thi công hàng loạt dự án hạ tầng giao thông lớn như cao tốc Nội Bài - Bắc Ninh, Pháp Vân - Cầu Giẽ, quốc lộ 10, Hà Nội - Lào Cai, Đà Nẵng - Quảng Ngãi.

Tuy nhiên, sau khi thực hiện các dự án trọng điểm ngành điện, TCT Sông Đà gặp nhiều khó khăn trong duy trì việc làm, bảo đảm đời sống người lao động. Nhiều thiết bị, máy móc đã đầu tư làm thủy điện phải "đắp chiếu" vì không có việc làm. Quá trình cổ phần hóa tại TCT Sông Đà cũng không mấy suôn sẻ, đến nay tỉ lệ sở hữu nhà nước vẫn lên tới 99,79% vốn điều lệ.

Được biết, TCT Sông Đà đang trong tình trạng khó khăn về tài chính, không có khả năng trả nợ gốc, lãi vay, chi phí cho vay lại. Trước đó, Bộ Xây dựng từng có văn bản đề nghị Bộ Tài chính hỗ trợ doanh nghiệp này trong trả nợ vay tại Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), khoảng 114,8 triệu USD. Cụ thể là doanh nghiệp được gia hạn thời gian trả nợ một năm, được miễn chi phí cho vay lại với các khoản vay nước ngoài...

Chỉ định thầu thường để lại hệ lụy

Theo TS Cấn Văn Lực - cố vấn cấp cao của BIDV, cả hai phương án chỉ định hoặc tổ chức đấu thầu công khai để chọn nhà thầu thi công các dự án đều có ưu điểm và nhược điểm.

Trong trường hợp rất cấp bách, đòi hỏi phải triển khai nhanh, có thể phải chỉ định thầu doanh nghiệp làm dự án, nhưng phải chọn những doanh nghiệp đủ năng lực về kỹ thuật, tài chính làm dự án. Giá cả, chi phí thấp chỉ là một yếu tố để xem xét lựa chọn nhà thầu. Theo quy định về đấu thầu, ngay trường hợp chỉ định thầu, cơ quan chức năng vẫn lập danh sách rút gọn để chọn nhà thầu tốt nhất làm dự án.

"Do đó, ngoài các liên danh đầu tư đã vượt qua vòng sơ tuyển 3 dự án PPP cao tốc Bắc - Nam vừa chuyển sang đầu tư công, Bộ GTVT nên mời thêm một số nhà thầu có năng lực khác tham gia để lựa chọn, chỉ định nhà thầu tốt nhất", ông Lực đề xuất.

Theo PGS.TS Ngô Trí Long, việc chỉ định thầu dự án đầu tư công rất dễ phát sinh tiêu cực nên cần tổ chức đấu thầu công khai để chọn nhà thầu. Ông Nguyễn Quang Đồng, viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và phát triển truyền thông, cho rằng chỉ ưu tiên chỉ định doanh nghiệp nhà nước làm các dự án cao tốc Bắc - Nam, rất khó có được dự án chất lượng. Các tuyến cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi, Hà Nội - Thái Nguyên chất lượng không cao là hệ quả của chỉ định thầu. 

"Không nên chỉ định thầu vì triệt tiêu cạnh tranh, muốn có công trình chất lượng, không có cách nào khác phải có cạnh tranh trong lựa chọn nhà thầu" - ông Đồng nói.

Không có tiền trả nợ, Sông Đà xin chỉ định thầu làm cao tốc Bắc - Nam

TTO - Dù Tổng công ty Sông Đà không có tiền để trả nợ Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) khoảng 114,8 triệu USD nhưng mới đây Bộ Xây dựng bất ngờ đề xuất Thủ tướng chỉ định thầu doanh nghiệp này làm một số dự án trên tuyến cao tốc Bắc - Nam.