Xoay xở trong vài mét vuông cửa hàng

Cửa hàng của bà Nguyễn Thu Hương (59 tuổi, phố Hàng Mã, phường Hoàn Kiếm, Hà Nội) rộng khoảng 5m². Từ khi mái che và giá hàng lộ ra phần vỉa hè bị tháo dỡ, toàn bộ hàng hóa của bà phải thu vào bên trong.

Tầng một để hàng chính, số còn lại được đưa lên một gác xép có lối lên rộng chỉ khoảng 60cm. Ngay cả biển hiệu phía ngoài cũng được tận dụng làm nơi trưng bày.

Hơn 38 năm bán hàng tại phố Hàng Mã, bà Hương ủng hộ các chủ trương của chính quyền để không gian các tuyến phố nói chung và khu phố cổ nói riêng được sạch đẹp, thông thoáng. Nhưng Tết Nguyên đán 2026 đến gần, bà lo lắng vì không gian trưng bày sản phẩm bị thu hẹp, khách khó thấy sản phẩm, doanh số bán hàng giảm.

"Tôi mong chính quyền sớm có hướng dẫn cụ thể: nếu được làm mái thì kích thước thế nào, bày hàng ra sao. Bởi không gian cửa hàng nhỏ, nếu không có mái che sẽ rất bất tiện, trời mưa nước hắt thẳng vào hàng hóa", bà Hương nói.

Trên các tuyến phố Hàng Ngang, Hàng Đào, Hàng Bồ, đa số các cửa hàng đã chấp hành việc không lấn chiếm vỉa hè để kinh doanh. Tuy nhiên nhiều người ước tính doanh số giảm rõ rệt.

Chị Nguyễn Hằng (số 2B Hàng Bồ, phường Hoàn Kiếm) cho biết mặt tiền cửa hàng chỉ rộng hơn 1m, khi thu toàn bộ hàng vào trong, khách khó quan sát, ít dừng lại mua. Nhiều ngày nay, chị đã chuyển sang bán hàng trực tuyến (online) để bù doanh số sụt giảm.

Phố cổ vừa là không gian sống, không gian kinh doanh và cũng là di sản. Việc lập lại trật tự đô thị tại đây luôn là bài toán khó, đòi hỏi dung hòa nhiều nhu cầu khác nhau.

Từ xử lý đến duy trì trật tự vỉa hè

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, Trung tá Đỗ Xuân Giáp - Tổ phó Tổ Cảnh sát trật tự Công an phường Hoàn Kiếm - cho biết việc lập lại trật tự, văn minh đô thị trên địa bàn đang bước vào giai đoạn 2 (tổng kiểm tra, xử lý và giải tỏa vi phạm). Trong đó quan trọng nhất là duy trì bền vững kết quả xử lý.

UBND phường Hoàn Kiếm đã ban hành hướng dẫn đối với 115 tuyến phố có vỉa hè, phân loại theo độ rộng vỉa hè để tổ chức kẻ vạch, sắp xếp phương tiện.

Trong đó đảm bảo một số yêu cầu như: vị trí để xe phải cách nút giao tối thiểu 10m, không kẻ vạch trước lối hạ hè, ngõ ra vào hoặc trụ sở cơ quan. Xe được sắp xếp thành một hàng, quay đầu vào trong, cách mép vỉa hè 0,2m và đảm bảo lối đi bộ tối thiểu 1m.

Với mái hiên hoặc mái bạt di động, UBND phường yêu cầu các hộ có nhu cầu lắp đặt phải đăng ký và tuân theo các nguyên tắc như: cao độ từ 3,5-5m so với mặt vỉa hè; phù hợp với kiến trúc chung; vỉa hè dưới 1,5m không được lắp mái; vỉa hè trên 1,5m được vươn tối đa 1,2m và phải cách mép vỉa hè ít nhất 1m.

Riêng phố Hàng Mã, phường đã khảo sát từng hộ kinh doanh để đưa ra hướng dẫn riêng, gồm chỉnh trang mặt tiền và lắp đặt biển hiệu đúng quy định.

Trong khi đó, KTS Trần Huy Ánh - ủy viên thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội - cho rằng để đạt hiệu quả cao, Hà Nội cần áp dụng "công cụ tài chính trong quản trị đô thị".

"Với công cụ tài chính, chúng ta có rất nhiều phương án như cho thuê không gian để kinh doanh, kể cả vỉa hè, nhưng cần đảm bảo giá thuê cũng phải cao như mặt bằng tuyến phố trung tâm. Phần lớn những đô thị phát triển dùng công cụ tài chính để quản lý", ông Ánh nói.

Cùng với đó đẩy mạnh việc sử dụng công cụ tự động hóa, không qua can thiệp trực tiếp của con người. Các camera AI sẽ tự phát hiện vi phạm như: lấn chiếm vỉa hè, để xe không đúng quy định... Nguồn thu từ việc xử phạt sẽ góp phần vào tái thiết đô thị.

Theo chuyên gia, với những tuyến phố có không gian chật hẹp như phố cổ sẽ là một nơi có dư địa để sáng tạo trong việc quản trị đô thị. Bởi khi ở trong một không gian nén buộc phải có cách tối ưu để vừa hài hòa giữa chuyện kinh doanh, sinh hoạt hằng ngày và các vấn đề khác.

4 di tích có thu phí tham quan tại phố cổ Hà Nội

Hà Nội triển khai bán vé tham quan tại đền Bạch Mã, đình Kim Ngân từ ngày 8-12, giá vé 20.000 đồng/lượt.