Cuộc tranh cãi bất tận

Ở SEA Games 32, Campuchia - với tư cách chủ nhà đã loại bỏ muay Thái khỏi chương trình thi đấu, đồng thời đưa môn võ dân tộc của mình là kun Khmer vào thay thế.

Những chuyện tương tự xuất hiện rất nhiều trong lịch sử "ao làng" SEA Games, khi mỗi quốc gia đều thượng tôn quốc võ của mình. Nhưng với riêng trường hợp của muay Thái và kun Khmer, đó lại là chuyện tranh cãi "một mất một còn".

Muay Thái và kun Khmer đều xuất phát từ các truyền thống võ thuật cổ xưa vùng Đông Nam Á, sử dụng “bát chi” - tay, chân, gối, chỏ... và đều mang đậm yếu tố văn hóa, nghi lễ. 

Đã có nhiều phân tích về 2 môn võ này, và kết luận rút ra là: muay Thái cùng kun Khmer giống nhau đến hơn 90% về các yếu tố kỹ thuật, phong cách, chiêu thức...

Hầu hết giới học giả, võ sư và người dân ở cả hai nước coi môn võ của mình là “nguyên bản”. Và nó dẫn đến cuộc tranh cãi bất tận giữa muay Thái và kun Khmer. 

Liên tiếp 2 kỳ SEA Games gần nhất là ví dụ cho thấy sự xung đột văn hóa nặng nề có thể gây tác động đến thể thao như thế nào. 

Trên đất Campuchia, muay Thái bị gạch tên. Và ngược lại khi Thái Lan đăng cai SEA Games, kun Khmer cũng bị loại bỏ. Cả hai nước cũng từ chối gửi VĐV của mình sang thi đấu ở môn "quốc võ" của đối thủ, dù về bản chất võ thuật, 2 bên hầu như không khác gì nhau.

Cuộc xung đột giữa muay Thái và kun Khmer là bất tận, nhưng rồi vẫn xuất hiện một võ đài bao gồm cả hai yếu tố nghiệp dư (hệ thống phong trào Olympic) và nhà nghề, trở thành nơi so găng cho giới võ sĩ 2 nước. Đó chính là kickboxing.

Kickboxing, với luật thi đấu quốc tế hóa, không liên quan đến các nghi lễ truyền thống, trở thành lựa chọn hợp lý. 

Nhiều võ sĩ muay Thái nổi tiếng chuyển sang kickboxing chuyên nghiệp, huyền thoại Buakaw Banchamek là một trong những ví dụ tiêu biểu. Sau khi giã từ võ đài, võ sĩ lừng danh người Thái Lan này đã dẫn dắt đội kickboxing nước nhà.

Ở phía Campuchia, nhiều võ sĩ kun Khmer cũng chấp nhận chuyển sang chơi kickboxing để có thêm cơ hội thi đấu. Một trường hợp tiêu biểu là Thoeun Theara - ngoài nền tảng kun Khmer, anh đã thi đấu kickboxing, từng giành danh hiệu tại giải quốc tế Thai Fight.

Võ sĩ Campuchia Prom Samnang, nổi danh trong kun Khmer, từng lên sàn ở giải Thai Fight và được xem là một trong những võ sĩ Khmer thành công nhất trong môi trường kickboxing/kun-lai.

Vì sao kickboxing được ưa chuộng?

Kickboxing hiện đại, đặc biệt theo hệ K-1, ưu tiên các đòn đấm, đá, đầu gối đơn và cấm dùng chỏ. Điều này khiến kickboxing trở thành một biến thể rút gọn từ cả muay Thái lẫn kun Khmer.

Theo phân tích của chuyên gia võ thuật người Anh Jack Slack, kickboxing “giữ lại tốc độ, những chuỗi đòn đơn giản và hiệu suất cao từ muay. Tuy nhiên, nó bỏ đi phần nghi lễ và kỹ thuật chỏ - gối dài hơi vốn đặc trưng của võ truyền thống”. 

Nhận định này được nhiều HLV Đông Nam Á đồng tình vì cả muay Thai lẫn kun Khmer đều xây dựng từ nền tảng đòn chân mạnh, trọng tâm thấp, khả năng đổi nhịp liên tục, phù hợp với môi trường đánh đối kháng cường độ cao của kickboxing.

Điều này lý giải vì sao các võ sĩ Thái Lan, vốn quen với hệ thống muay đầy đủ bát chi, thường không gặp khó khăn khi chuyển sang kickboxing. 

Buakaw Banchamek từng nói với báo chí Nhật Bản rằng việc thi đấu K-1 “giống như tắt bớt một vài công tắc của muay Thai. Nhưng cốt lõi về sức mạnh chân, tốc độ ra đòn và sự lì lợm vẫn còn nguyên”. 

Theo dữ liệu từ Giải K-1 Nhật Bản, hơn 40% võ sĩ đạt thành tích cao tại các giải kickboxing quốc tế có nền tảng muay Thai.

Huấn luyện viên Prum Sambo của Phnom Penh Crown Gym nhận định trên Phnom Penh Post rằng “Kun Khmer gần như tương thích 70% với kickboxing, chỉ cần điều chỉnh combo và giảm sử dụng chỏ”. 

Thực tế cho thấy các võ sĩ kun Khmer như Prom Samnang hay Thoeun Theara đều chuyển sang các giải đấu theo luật lai (kickboxing - muay - kun) mà không gặp trở ngại kỹ thuật lớn.

Về chiến thuật, cả muay Thai, kun Khmer và kickboxing đều hướng đến “ưu tiên áp lực”, nghĩa là võ sĩ tìm cách kiểm soát không gian, tấn công phủ đầu và duy trì nhịp ra đòn, thay vì lao vào grappling quá nhiều như MMA hay sử dụng footwork dài kiểu karate. 

Nhà phân tích Michael Schiavello (K-1 Commentary) từng mô tả rằng kickboxing “là nơi các võ sĩ muay lẫn kun Khmer chỉ cần thay đổi góc đánh và nhịp chân là đã có thể đạt hiệu quả tối đa”. 

Đây cũng là lý do hàng loạt võ sĩ Đông Nam Á lựa chọn kickboxing như con đường nghề nghiệp quốc tế, thay vì chỉ ở trong phạm vi các võ đài truyền thống.

Chuyên gia võ thuật độc lập người Singapore Lee Kiat - người từng nghiên cứu ba hệ phái - cho rằng chính sự tương đồng kỹ thuật là chìa khóa giữ cho các trận so găng Thái Lan - Campuchia luôn hấp dẫn. 

Ông nhận định: “Khi cả muay Thai và kun Khmer cắt bỏ nghi lễ, giảm bớt đòn chỏ và clinch, chúng trở thành những phiên bản rất gần với kickboxing. Vì vậy mỗi khi võ sĩ hai nước bước vào sàn kickboxing, đó không chỉ là trận đấu mà còn là cách để họ chứng minh võ phái của mình hiệu quả hơn trong môi trường hiện đại”.

Thái Lan khiếu nại Campuchia vì nhập tịch 'mờ ám' ở SEA Games

Cuộc tranh cãi xoay quanh đội tuyển "nhập tịch 100%" của Campuchia ở SEA Games 33 ngày một nóng lên, khi các quan chức và báo chí thể thao Thái Lan bắt đầu gây sức ép.